Chlebowiec właściwy

Chlebowiec właściwy
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	różopodobne
Rząd	różowce
Rodzina	morwowate
Rodzaj	chlebowiec
Gatunek	chlebowiec właściwy
	Nazwa systematyczna
	Artocarpus altilis (Parkinson) Fosberg; J. Washington Acad. Sci. 31:95. 1941
Synonimy
	Artocarpus communis J. R. Forst. & G. Forst..; Artocarpus incisus L. f.;
	Artocarpus communis J. R. Forst. & G. Forst..; Artocarpus incisus L. f.;
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Chlebowiec właściwy (Artocarpus altilis), czyli chlebowe drzewo właściwe – gatunek rośliny z rodziny morwowatych. Pochodzi prawdopodobnie z Moluków, Nowej Gwinei, Mikronezji, Wysp Salomona i Vanuatu. Jest szeroko rozprzestrzeniony w uprawie i dziczejący w strefie tropikalnej^[4]. Rośnie w niskich położeniach (do 600 m n.p.m.) na terenach zalewowych w dolinach rzek^[5].

Morfologia

Pokrój: Drzewo osiągające wysokość do 15 m, o rozłożystej koronie i masywnym pniu (do 1 m średnicy)^[5].
Liście: Osiągają do 30 cm długości, skórzaste, z wierzchu ciemnozielone i błyszczące, od spodu szorstko owłosione. Blaszka liściowa w zarysie owalna, pierzasto wcinana, klapy szerokie i zaostrzone^[5].
Kwiaty: Kwiaty drobne i rozdzielnopłciowe (roślina jednopienna)^[5]. Mające mięśniowaty okwiat kwiaty żeńskie tworzą główkowaty kwiatostan. Kwiaty męskie zebrane w zwisłe kotki, mają 2-3 dzielny okwiat i 1 pręcik^[6].
Owoc: Synkarpiczny – powstaje w wyniku mięśnienia całego kwiatostanu żeńskiego. Przybiera kształt kulisty lub owalny, z zewnątrz zielony, w środku białawy, soczysto-mączysty. Osiąga masę do 5 kg. Okrywa jest skórzasta i gęsto pokryta elastycznymi wyrostkami (istnieją odmiany uprawy bezkolcowe)^[5].

Zastosowanie

Kulinaria: Owoce i nasiona drzewa chlebowego są jadalne i bardzo pożywne – miąższ zawiera dużo skrobi i witamin, a nasiona obfitują w oleje. Miąższ owoców może być spożywany na surowo lub po ugotowaniu, prażeniu, pieczeniu i kiszeniu. Z nasion tłoczy się olej oraz praży i spożywa jak kasztany^[5].

Silne włókna łykowe chlebowca używane są do wytwarzania sznurów, lin, grubych plecionek i worków^[5]^[6].

Drewno jest lekkie i trwałe. Początkowo jest złocisto-pomarańczowe, z czasem staje się rdzawo-brązowe. Wykorzystywane jest jako dekoracyjne do rękodzieła artystycznego oraz do wyrobu czółen^[5].

Do celów leczniczych wykorzystywany jest lateks naturalny – biały i kleisty, zawarty w pniu, liściach i niedojrzałych owocach. Wcierany w skórę działa znieczulająco. Stosowany jest przy różnych chorobach skóry oraz infekcjach przewodu pokarmowego i dróg oddechowych^[5].

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-01-19] (ang.).
↑ Artocarpus altilis. [w:] The Plant List [on-line]. [dostęp 2013-12-05].
↑ ^a ^b Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-03-26].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ Jolanta i Karol Węglarscy: Użyteczne rośliny tropików. Poznań: Bogucki Wydawnictwo Naukowe, 2008, s. 45-47. ISBN 978-83-61320-17-3.
↑ ^a ^b Zbigniew Podbielkowski: Słownik roślin użytkowych. Warszawa: PWRiL, 1989. ISBN 83-09-00256-4.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-01-19] (ang.).

[3] Artocarpus altilis. [w:] The Plant List [on-line]. [dostęp 2013-12-05].

[grin-4] Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-03-26].

[weglarscy-5] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ Jolanta i Karol Węglarscy: Użyteczne rośliny tropików. Poznań: Bogucki Wydawnictwo Naukowe, 2008, s. 45-47. ISBN 978-83-61320-17-3.

[podbielkowski-6] Zbigniew Podbielkowski: Słownik roślin użytkowych. Warszawa: PWRiL, 1989. ISBN 83-09-00256-4.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]