Bór sosnowy
Ten artykuł od 2011-12 wymaga zweryfikowania podanych informacji.
 Subatlantycki bór sosnowy świeży | |
| Syntaksonomia | |
| Klasa | |
|---|---|
| Rząd | |
| Związek |
Dicrano-Pinion |
| Libbert 1933 | |
Dicrano-Pinion – syntakson w randze związku należący do klasy borów szpilkowych Vaccinio-Piceetea. W zasadzie pokrywa się z tradycyjnym pojęciem borów sosnowych (choć zaliczane do niego są występujące na podobnych siedliskach lasy mieszane, a nawet liściaste).
Charakterystyka
[edytuj | edytuj kod]Widny, wysokopienny las z dominacją sosen, zwykle z domieszką brzóz. Warstwa krzewów jest luźna i złożona z podrostów brzóz i jałowca. Runo jest ubogie i w zależności od warunków siedliskowych tworzą je głównie borówki i wrzos. W miejscach suchych warstwę tę tworzą mchy i porosty, niekiedy dość obficie występują trawy i orlica pospolita.
- Gleba
- Bory sosnowe występują na glebach ubogich i skrajnie ubogich (oligotroficznych i mezotroficznych), kwaśnych, wytworzonych z piasków luźnych lub słabo gliniastych, ale także torfowiskowych. Poziom zalegania wody gruntowej jest zróżnicowany – od siedlisk suchych po bagienne, bardzo mała mineralizacja wód.
- Światło
- Dopływ energii promienistej do dna lasu jest w borach sosnowych duży od 40 do 90% w borach chrobotkowych. Specyficzną cechą oświetlenia borów sosnowych jest jego względna jednorodność przestrzenna, wynikająca z wielokrotnego rozproszenia światła na igłach w koronach sosen. Sosny są światłolubne, więc często na otwartych terenach tworzy się nalot sosnowy. Ich naturalne odnowienia są jednak możliwe tylko przy zachowanych warunkach świetlnych. W warunkach naturalnych nierzadko zacienienie wzrasta na tyle, że odnawiać się mogą tylko bardziej cienioznośne gatunki, np. świerk, co ma wpływ na kilkusetletnie cykle drzewostanu.
- Powietrze
- Wilgotność powietrza jest różna. Nierzadko jest mała bądź bardzo mała. Duże przewietrzanie spowodowane znaczną ruchliwością powietrza, wymiana mas powietrza między warstwą koron a dnem jest znaczna. W borach sosnowych jest niska czasami średnia produkcja tlenu to znaczy, że w drzewostanach dojrzałych wytwarzane jest w ciągu roku 5 ton tlenu na obszarze 1 ha. W młodnikach produkcja ta jest wyższa i wynosi 10-12 ton. Powietrze szczególnie w porannych godzinach zawiera ozon (średnio 0,015 mg/m³). Fitoaerozole w borach sosnowych zawierają głównie monoterpeny z niewielką domieszką seskwiterpenów, terpenoidów i innych substancji chemicznych. Zawartość aeroplanktonu jest nieduża dzięki bakteriobójczym i grzybobójczym własnościom monoterpenów i ozonu.
- Własności terapeutyczne
- Bory sosnowe są typem środowiska oddziałującym leczniczo na choroby układu oddechowego. Substancje lotne, poza silnym działaniem dezynfekcyjnym, obniżają ciśnienie krwi i wpływają tonizująco na układ nerwowy.
- Występowanie
- Borealno-kontynentalny obszar niżowy Europy (jej północno-wschodnia część) w tym niemal cały obszar Polski, z wyjątkiem gór. Drzewostan sosnowy bywa nasadzany także w miejscach, niebędących naturalnym siedliskiem borów sosnowych.
- Charakterystyczna kombinacja gatunków
- ChCl. : widłoząb miotlasty (Dicranum scoparium), rokietnik pospolity (Pleurozium schreberi), gajnik lśniący (Hylocomium splendens), pszeniec zwyczajny (Melampyrum pratense), piórosz pierzasty (Ptilium crista-castrensis), gruszyczka mniejsza (Pyrola minor), gruszyczka okrągłolistna (Pyrola rotundifolia), pawężnica brodawkowata (Peltigera aphthosa), siódmaczek leśny (Trientalis europaea), borówka czarna (Vaccinium myrtillus), borówka bagienna (Vaccinium uliginosum), borówka brusznica (Vaccinium vitis-idaea).
- ChO. : sosna zwyczajna (Pinus sylvestris), chrobotek reniferowy (Cladonia rangiferina), chrobotek leśny (Cladonia arbuscula), widłoząb ciemny (Dicranum fuscescens), widłoząb kędzierzawy (Dicranum polysetum).
- ChAll. : pomocnik baldaszkowy (Chimaphila umbellata), widlicz spłaszczony (Diphasiastrum complanatum), korzeniówka pospolita (Monotropa hypopitys), gruszyczka zielonawa (Pyrola chlorantha), jemioła pospolita rozpierzchła (Viscum album ssp. austriacum).
- Podział
- Dzielony jest na dwa podzwiązki:
- Dicrano-Pinenion Seibert in Oberd. (ed.) 1992 em. – bory sosnowe na glebach mineralnych i bory mieszane
- DSAll. : kosmatka owłosiona (Luzula pilosa), Pszeniec zwyczajny (Melampyrum pratense), jarząb pospolity (Sorbus aucuparia).
- Piceo-Vaccinienion uliginosi Seibert in Oberd. (ed.) 1992 em. – bagienne bory sosnowe i brzeziny
- DSAll. : borówka bagienna (Vaccinium uliginosum), kruszyna pospolita (Frangula alnus) (obficie), pszeniec zwyczajny (Melampyrum pratense ssp. paludosum), trzęślica modra (Molinia caerulea) (obficie), wierzba uszata (Salix aurita), torfowiec błotny (Sphagnum palustre) oraz gatunki z klasy Oxycocco-Sphagnetea.
- Zespoły leśne należące do związku borów sosnowych Dicrano-Pinion
- Grupa borów sosnowych na glebach mineralnych
- kontynentalny bór sosnowy świeży (Peucedano-Pinetum)
- subatlantycki bór sosnowy świeży (Leucobryo-Pinetum)
- śródlądowy bór sosnowy suchy (Cladonio-Pinetum)
- bór sosnowy wilgotny (Molinio caeruleae-Pinetum)
- nadmorski bór sosnowy (Empetro nigri-Pinetum)
- Grupa borów mieszanych
- kontynentalny bór mieszany (Querco roboris-Pinetum)
- subborealny bór mieszany (Serratulo-Pinetum)
- Grupa borów bagiennych
- bór sosnowy bagienny (Vaccinio uliginosi-Pinetum)
- brzezina bagienna (Vaccinio uliginosi-Betuletum pubescentis)
- bagienny bór trzcinnikowy (Calamgrostio villosae-Pinetum)
- Dyskusyjne jest wyróżnianie w Polsce kolejnych zespołów z tego związku będących formami przejściowymi między typowymi borami a torfowiskami: