Adam Brzechwa-Ajdukiewicz

Adam Brzechwa-Ajdukiewicz
	pułkownik dyplomowany piechoty
Data i miejsce urodzenia	20 marca 1894 ; Komorniki, Austro-Węgry
Data i miejsce śmierci	6 czerwca 1954 ; Londyn, Wielka Brytania
	Przebieg służby
Lata służby	1914–1947
Siły zbrojne	Armia Austro-Węgier; Wojsko Polskie; Polskie Siły Zbrojne
Formacja	Legiony Polskie
Jednostki	66 Pułk Piechoty; 28 Dywizja Piechoty; 26 Dywizja Piechoty
Stanowiska	dowódca pułku piechoty; dowódca piechoty dywizyjnej; dowódca dywizji piechoty
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa; wojna polsko-ukraińska; wojna polsko-bolszewicka; II wojna światowa
	Odznaczenia
	;
	Multimedia w Wikimedia Commons

Adam Józef Stanisław Brzechwa-Ajdukiewicz (ur. 20 marca 1894 w Komornikach pod Wieliczką^[1], zm. 6 czerwca 1954 w Londynie) – pułkownik dyplomowany piechoty Wojska Polskiego II Rzeczypospolitej i Polskich Sił Zbrojnych, członek Naczelnej Komendy Obrony Lwowa w listopadzie 1918 roku^[2], kawaler Orderu Virtuti Militari.

Młodość i działalność niepodległościowa

Urodził się w rodzinie Kazimierza, ziemianina, i Julii z d. Ostoja-Fink. Po ukończeniu Gimnazjum im. Stefana Batorego we Lwowie rozpoczął studia na Wydziale Inżynierii Wodnej Politechniki Lwowskiej. Po zaliczeniu 4 semestrów kontynuował studia w Wyższej Szkole Rolniczej w Dublanach. Do wybuchu I wojny światowej zaliczył 6 semestrów. Był członkiem „Sokoła” i drużynowym I Lwowskiej Drużyny Skautowej im. Naczelnika Tadeusza Kościuszki we Lwowie^[3].

W sierpniu 1914 rozpoczął służbę w Legionie Wschodnim^[1], a po jego rozwiązaniu w Legionie Zachodnim. Następnie znalazł się w batalionie zapasowym Legionów Polskich. Od 1915 do lipca 1917 był dowódcą oddziału karabinów maszynowych w I batalionie 4 pułku piechoty Legionów. Po kryzysie przysięgowym został wcielony do armii austriackiej^[1]. Następnie działał w Polskiej Organizacji Wojskowej^[1] na terenie Galicji, w ramach POW używał pseudonimu „Brzechwa”^[3].

We wrześniu 1918 roku został zwolniony z wojska i został asystentem na Wydziale Rolniczo–Leśnym Politechniki Lwowskiej^[4].

Służba w Wojsku Polskim

Od listopada 1918 brał udział w obronie Lwowa i pełnił służbę w dowództwie Brygady Lwowskiej. Od marca do września 1919 był szefem Oddziału Operacyjnego Sztabu Grupy Operacyjnej gen. Władysława Jędrzejewskiego, a od września 1919 do grudnia 1920 szefem Oddziału Operacyjnego Sztabu 6 Armii.^[4].

W okresie od stycznia do września 1921 był słuchaczem II kursu Wojennej Szkoły Sztabu Generalnego^[4]. 30 czerwca 1921 Naczelnik Państwa i Naczelny Wódz zezwolił mu na zmianę nazwiska rodowego „Ajdukiewicz” na „Brzechwa-Ajdukiewicz”^[5].

Po zakończeniu nauki i uzyskaniu tytułu oficera Sztabu Generalnego skierowany został do Dowództwa Okręgu Korpusu Nr VI we Lwowie i wyznaczony na stanowisko szefa Oddziału III Operacyjnego. W grudniu 1923 został przydzielony do Ekspozytury Oddziału II SG Nr 5 we Lwowie na stanowisko kierownika^[6]. Na tym stanowisku 31 marca 1924 roku awansował do stopnia podpułkownika. Z dniem 27 sierpnia 1924 odkomenderowany został do dyspozycji wojewody nowogródzkiego, gen. dyw. Mariana Januszajtisa^[7]. Od września 1924 do września 1926 był zastępcą dowódcy 40 pułku piechoty we Lwowie^[4].

Od września 1926 do maja 1927 był szefem wydziału w Biurze Inspekcji Generalnego Inspektoratu Sił Zbrojnych. W maju 1927 objął dowództwo 66 Kaszubskiego pułku piechoty im. Marszałka Józefa Piłsudskiego w Chełmnie^[4]. Po niespełna dwóch latach dowodzenia pułkiem awansuje na stopień pułkownika. W czerwcu 1931 mianowany został dowódcą piechoty dywizyjnej 28 Dywizji Piechoty w Warszawie. W marcu 1938 został dowódcą 26 Dywizji Piechoty w Skierniewicach^[8].

Na czele 26 DP uczestniczył w walkach Armii „Poznań”, a od 6 września Armii „Pomorze”, w tym w bitwie nad Bzurą. Odpowiadał za opracowanie planu obrony na pozycjach wzdłuż jezior żnińskich^[9]^[10]. 16 września 1939 roku bez akceptacji dowódcy Armii i poinformowania walczących w bezpośrednim sąsiedztwie jednostek wycofał swoją dywizję za Bzurę, co doprowadziło do odsłonięcia wschodniej flanki walczącej 16 Dywizji Piechoty^[11].

Po zakończeniu działań wojennych przebywał w niewoli niemieckiej w oflagu VIIA Murnau, z którego został uwolniony w kwietniu 1945 przez wojska amerykańskie^[12]. Skierowany do Włoch, gdzie w czerwcu 1945 przydzielony został do 7 Dywizji Piechoty. Następnie został zastępcą dowódcy Jednostek Wojskowych na Środkowym Wschodzie. W 1947 przeniósł się do Wielkiej Brytanii, gdzie służył w Polskim Korpusie Przysposobienia i Rozmieszczenia. Po demobilizacji zamieszkał w Londynie^[12].

Zmarł 6 czerwca 1954 i został pochowany na cmentarzu Kensal Green^[12].

Naczelny Wódz, gen. broni Władysław Anders mianował go pośmiertnie generałem brygady ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1964 roku^[13].

Awanse

chorąży piechoty – 5 maja 1915
podporucznik piechoty – 20 sierpnia 1915
porucznik piechoty – 1 kwietnia 1916 (73 lokata na liście starszeństwa oficerów Legionów Polskich z 12.04.1917)
kapitan piechoty – 1918
major piechoty – 1920, zweryfikowany 3 maja 1922 ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 w korpusie oficerów piechoty
podpułkownik – 31 marca 1924 ze starszeństwem z dniem 1 lipca 1923 i 60. lokatą w korpusie oficerów piechoty
pułkownik – 1 stycznia 1929 ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1929 i 7. lokatą w korpusie oficerów piechoty
generał brygady – 1 stycznia 1964 (pośmiertnie)

Ordery i odznaczenia

Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari (1922)^[14]
Krzyż Niepodległości (6 czerwca 1931)^[15]
Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (11 listopada 1936)^[16]^[17]
Krzyż Walecznych (trzykrotnie)
Złoty Krzyż Zasługi (10 listopada 1928)^[18]
Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921
Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości
Odznaka Pamiątkowa Generalnego Inspektora Sił Zbrojnych (12 maja 1936)
Odznaka Pamiątkowa Dawnych Harcerzy Małopolskich (1937)^[19]

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d StanisławS. Łoza StanisławS. (red.), Czy wiesz kto to jest?, Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe : na zam. Zrzeszenia Księgarstwa, 1983, s. 6 .
↑ Eugeniusz Romer, Pamiętnik Paryski 1918-1919, t. I, Warszawa 2010, s. 35.
↑ ^a ^b Czernielewski 2019 ↓, s. 107.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Czernielewski 2019 ↓, s. 108.
↑ Dekret L. 3083 z dnia 30 czerwca 1921 (Dziennik Personalny M.S.Wojsk. Nr 28 z 16.07.1921 r., poz. 1042).
↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 76 z 12 grudnia 1923 roku, s. 714.
↑ Dziennik Personalny M.S.Wojsk. Nr 90 z 5.09.1924 r.
↑ Czernielewski 2019 ↓, s. 109.
↑ Czernielewski 2019 ↓, s. 114.
↑ Czernielewski 2019 ↓, s. 119.
↑ Czernielewski 2019 ↓, s. 120.
↑ ^a ^b ^c Czernielewski 2019 ↓, s. 121.
↑ Kryska-Karski Tadeusz, Żurakowski Stanisław, Generałowie Polski Niepodległej, s. 80.
↑ Dekret Naczelnika Państwa L. 11314 V.M. Adj. Gen. z 1922 r. (Dziennik Personalny z 1922 r. Nr 6, s. 225)
↑ M.P. z 1931 r. nr 132, poz. 199 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
↑ M.P. z 1936 r. nr 263, poz. 468 „za zasługi w służbie wojskowej”.
↑ Zarządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej. „Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych”. Nr 2, s. 17, 11 listopada 1936.
↑ M.P. z 1928 r. nr 260, poz. 634 „w uznaniu zasług, położonych na polu pracy w poszczególnych działach wojskowości”.
↑ Odznaka pamiątkowa dawnych Harcerzy małopolskich. „Wschód”. Nr 65, s. 11, 10 listopada 1937.

Bibliografia

Piotr Bauer, Bogusław Polak, Armia „Poznań” w wojnie obronnej 1939, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 1983, ISBN 83-210-0385-0, s.79–80.
Kryska-Karski Tadeusz, Żurakowski Stanisław, Generałowie Polski Niepodległej, Warszawa 1991.
KonradK. Czernielewski KonradK., Adam Brzechwa-Ajdukiewicz – ostatni dowódca 26 Dywizji Piechoty, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica”, 105, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 2019, s. 103-123, ISSN 0208-6050 .
Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2022-01-19].

Linki zewnętrzne

Informacja o służbie Adama Ajdukiewicza w I Lwowskiej Drużynie Skautowej

[kto6-1] StanisławS. Łoza StanisławS. (red.), Czy wiesz kto to jest?, Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe : na zam. Zrzeszenia Księgarstwa, 1983, s. 6 .

[2] Eugeniusz Romer, Pamiętnik Paryski 1918-1919, t. I, Warszawa 2010, s. 35.

[CITEREFCzernielewski2019107-3] Czernielewski 2019 ↓, s. 107.

[CITEREFCzernielewski2019108-4] Czernielewski 2019 ↓, s. 108.

[5] Dekret L. 3083 z dnia 30 czerwca 1921 (Dziennik Personalny M.S.Wojsk. Nr 28 z 16.07.1921 r., poz. 1042).

[CITEREFDz._Pers._MSWojsk.Nr_76_z_12_grudnia_1923_roku,_s._714-6] Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 76 z 12 grudnia 1923 roku, s. 714.

[7] Dziennik Personalny M.S.Wojsk. Nr 90 z 5.09.1924 r.

[CITEREFCzernielewski2019109-8] Czernielewski 2019 ↓, s. 109.

[CITEREFCzernielewski2019114-9] Czernielewski 2019 ↓, s. 114.

[CITEREFCzernielewski2019119-10] Czernielewski 2019 ↓, s. 119.

[CITEREFCzernielewski2019120-11] Czernielewski 2019 ↓, s. 120.

[CITEREFCzernielewski2019121-12] Czernielewski 2019 ↓, s. 121.

[13] Kryska-Karski Tadeusz, Żurakowski Stanisław, Generałowie Polski Niepodległej, s. 80.

[14] Dekret Naczelnika Państwa L. 11314 V.M. Adj. Gen. z 1922 r. (Dziennik Personalny z 1922 r. Nr 6, s. 225)

[15] M.P. z 1931 r. nr 132, poz. 199 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.

[16] M.P. z 1936 r. nr 263, poz. 468 „za zasługi w służbie wojskowej”.

[17] Zarządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej. „Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych”. Nr 2, s. 17, 11 listopada 1936.

[18] M.P. z 1928 r. nr 260, poz. 634 „w uznaniu zasług, położonych na polu pracy w poszczególnych działach wojskowości”.

[19] Odznaka pamiątkowa dawnych Harcerzy małopolskich. „Wschód”. Nr 65, s. 11, 10 listopada 1937.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]