Grenadierzy

Pruscy grenadierzy z XVIII wieku podczas bitwy pod Dobromierzem

Grenadierzy (z franc.) – formacja piechoty powstała na zachodzie Europy w pierwszej połowie XVII w., której głównym zadaniem było miotanie granatów ręcznych. W XVIII wieku oddziały grenadierów przekształciły się w doborowe jednostki przeznaczone do ataków na bagnety.

Grenadierzy uzbrojeni byli w karabiny z bagnetami (początkowo mieli także granaty ręczne) i krótkie szable piechotne (tasaki). W wojskach napoleońskich całkowita masa oporządzenia grenadiera wynosiła 27-35 kilogramów.

Obok grenadierów pieszych pojawili się również grenadierzy konni, którzy tworzyli kompanie wyborcze regimentów dragońskich lub samodzielne pułki. Do najbardziej znanych jednostek grenadierów konnych należał pułk gwardii Napoleona.

Podobnie jak w innych krajach europejskich, również w Polsce powstały pułki grenadierów (w XVIII wieku regiment gwardii pieszej koronnej, a w okresie Królestwa Kongresowego pułk grenadierów gwardii) i kompanie grenadierów (tzw. kompanie wyborcze) przy batalionach piechoty (w Legionach, w wojsku Księstwa Warszawskiego oraz Królestwa Kongresowego). Podczas insurekcji kościuszkowskiej nazwę grenadierów nadano doborowym regimentom kosynierskim (grenadierzy krakowscy, sandomierscy i lubelscy).

Grenadierzy konni pojawili się w Polsce także w XVIII wieku – były to doborowe oddziały regimentów dragońskich. W czasach Księstwa Warszawskiego grenadierami konnymi zwano żołnierzy kompanii wyborczych jazdy - była to jednak nazwa nieoficjalna.

Na przełomie XVIII i XIX wieku jednostki grenadierów przekształciły się w jednostki gwardyjskie, które od pozostałych oddziałów różniły się głównie doborem żołnierzy (do jednostek grenadierów kierowano najlepiej zbudowanych rekrutów). Napoleon Bonaparte tworzył z nich także swoją gwardię ponieważ do grenadierów należeli ludzie rośli, silni i sprawni fizycznie.

W wielu armiach grenadierzy istnieli do I wojny światowej. W czasie II wojny światowej jednostki grenadierów były elitarnymi oddziałami piechoty francuskiej. W Armii Polskiej we Francji nazwę grenadierów przyznano 1 Dywizji Grenadierów). Później na terenie Wielkiej Brytanii, w składzie 4 Dywizji Piechoty sformowano 1 Brygadę Grenadierów.

Obecnie jednostki grenadierów wchodzą w skład Bundeswehry (są to jednostki piechoty zmechanizowanej). W innych armiach jako grenadierów określa się żołnierzy uzbrojonych w granatniki.

• 
  Wojsko pruskie, od lewej: huzar, dragon, kirasjer, grenadier i muszkieter
• 
  Frak munduru galowego oficera kompanii grenadierów 6. pułku piechoty Księstwa Warszawskiego

Bibliografia

• Mała encyklopedia wojskowa. T. 1 (A-J). Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1967, s. 479-480.