Wikipedia:Strona główna


Z nowych i ostatnio rozbudowanych artykułów w Wikipedii:

…który instrument muzyczny (na ilustracji) pochodzący od tanbura został wpisany na listę UNESCO?
…gdzie posługę ministranta sprawował papież Leon XIV?
…jaki jest związek chrząszcza Acrostilicus z żółwiem norowym?
…dlaczego w czasie walk o Ochtyrkę miejscowość otrzymała tytuł Miasta-bohatera Ukrainy?
…że odnalezienie Wielkiej Stopy miało uratować program przyrodniczy, a okazało się filmową klapą?
…kim z wykształcenia jest indonezyjska magnatka medialna i wiceprzewodnicząca konstytucyjnego organu?

Inwazja Rosji na Ukrainę • wojna Izraela z Hamasem • antyrządowe protesty w Turcji
- Zakończył się wielkoszlemowy turniej French Open. W grze pojedynczej mężczyzn tytuł obronił Carlos Alcaraz, a wśród kobiet zwyciężyła Coco Gauff. (8 czerwca)
- Lee Jae-myung wygrał wybory prezydenckie w Korei Południowej (3 czerwca)
- W drugiej turze wyborów prezydenckich w Polsce zwyciężył Karol Nawrocki (1 czerwca)
- Reprezentant Austrii, JJ z utworem „Wasted Love” zwyciężył w finale 69. Konkursu Piosenki Eurowizji (17 maja)
Zmarli: Brian Wilson (na zdjęciu) • Bujar Bukoshi • Harris Yulin • Frederick Forsyth • Vladimír Smutný • Ewa Dałkowska • Edgar Lungu • Marc Garneau • Loretta Swit • George E. Smith • Sałman Chasimikow

13 czerwca: imieniny obchodzą m.in.: Łucjan, Akwilina i Antoni
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1645 – zmarł japoński rōnin Musashi Miyamoto (na ilustracji), twórca szkoły walki dwoma mieczami niten'ichi-ryū
- 1855 – zmarł polski astronom Wincenty Wiszniewski (na portrecie), pracował w Petersburgu zajmując się obserwacją komet, a także wyznaczał współrzędne geograficzne miast i obiektów na terenie Rosji, m.in. jako pierwszy na świecie zmierzył wysokość Elbrusu
- 1865 – urodził się irlandzki poeta i dramaturg tworzący w języku angielskim William Butler Yeats, czołowy działacz Odrodzenia Irlandzkiego, laureat literackiej Nagrody Nobla w 1923
- 1930 – urodził się Ryszard Kukliński, pułkownik LWP, który zdecydował się na współpracę wywiadowczą z CIA
- 1965 – zmarł austriacki filozof i religioznawca żydowskiego pochodzenia Martin Buber, badacz chasydyzmu
- 1975 – urodziła się polska piosenkarka Anita Lipnicka


Portret Madame X – obraz olejny namalowany przez amerykańskiego malarza Johna Singera Sargenta. Przedstawia Virginie Amélie Avegno Gautreau, amerykańską emigrantkę, mieszkającą we Francji. Obraz nie powstał na zamówienie, ale z inicjatywy malarza, który liczył na zainteresowanie portretem znanej wśród paryskiego towarzystwa modelki. Został wystawiony na Salonie Paryskim w 1884 roku, lecz zamiast podziwu wywołał istotny dla przebiegu kariery Sargenta skandal. Poza postaci została uznana za wyniosłą i seksualnie sugestywną, dekolt za nieprzyzwoity, karnacja za nienaturalną i dekadencką, właściwą rozkładającemu się ciału. Krytycy zarzucali Sargentowi nieposzanowanie konwencji malarskich i kanonów sztuki. Szczególną dezaprobatę wyrażano dla ozdobionego klejnotami ramiączka sukni. W oryginalnej wersji obrazu ramiączko prowokacyjnie opadało na prawe ramię modelki, sprawiając wrażenie, że cała suknia może się w każdej chwili zsunąć. Z powyższych względów i na życzenie samego malarza tożsamość modelki została przemilczana w tytule obrazu, który Sargent sprzedał Metropolitan Museum of Art, gdzie obecnie się znajduje. Czytaj więcej…


Tanpura – indyjski instrument strunowy z grupy lutni, bez progów, gabarytami i kształtem przypominający vinę. We wszystkich regionach Indii wykonuje się na nim burdonowy, pozbawiony melodii akompaniament do muzyki ludowej oraz klasycznej: śpiewu oraz ragi. Najstarsze źródła historyczne pozwalające umiejscowić tanpurę w 2. połowie pierwszego tysiąclecia n.e. pochodzą z płaskorzeźb pokrywających zewnętrzne ściany świątyni Borobudur. Nieco starsze są pochodzące z ok. 1260 roku reliefy na ścianach świątyni Candi Jago. Najlepsze jakościowo tanpury konstruowano w Tańdźawurze. Podczas gry tanpura trzymana jest pionowo, wsparta na ramieniu, lub poziomo. Instrumentalista zarywa struny opuszkami palców w jednostajnym rytmie, jedną po drugiej, zaczynając od najwyżej brzmiącej. Strun nie skraca się. Można je muskać spodnią stroną dłoni szarpiącej, główkami kości śródręcza palców wskazującego i środkowego, techniką podobną do flażoletowej, która wykorzystywana jest podczas gry na skrzypcach czy gitarze. Czytaj więcej…