ਅਨਾਜ
| ਅਨਾਜ | |
|---|---|
| |
| Various cereals and their products | |
| Scientific classification | |
| Kingdom: | |
| (unranked): | |
| (unranked): | |
| (unranked): | |
| Order: | |
| Family: | |
ਅਨਾਜ (ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ:cereal) ਇੱਕ ਘਾਹ ਪਰਿਵਾਰ ਦੀਆਂ ਮੋਨੋਕੋਟ ਫ਼ਸਲਾਂ ਹਨ[1] ਜਿਹਨਾਂ ਨੂੰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਖਾਣਯੋਗ ਦਾਣਿਆਂ ਲਈ ਉਗਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਕਣਕ, ਚਾਵਲ ਜੌਂ, ਓਟਸ, ਜਵਾਰ, ਬਾਜਰਾ ਅਤੇ ਮੱਕੀ ਇਸ ਦੀਆਂ ਉਦਾਹਰਨਾਂ ਹਨ। ਪੱਛਮੀ ਜਗਤ ਵਿੱਚ ਇਸ ਦਾ ਨਾਮ ਸੀਰੀਆਲ ਖੇਤੀ, ਫ਼ਸਲਾਂ ਅਤੇ ਧਰਤੀ ਦੀ ਰੋਮਨ ਦੇਵੀ ਸਿਰਸ (Ceres) ਤੋਂ ਪਿਆ ਹੈ।
ਅਨਾਜ ਇੱਕ ਛੋਟਾ ਜਿਹਾ, ਸਖ਼ਤ, ਸੁੱਕਾ ਬੀਜ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਦੇ ਨਾਲ ਜਾਂ ਬਿਨਾਂ ਜੁੜੇ ਹਲ ਜਾਂ ਫਲ ਦੀ ਪਰਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਇਸਦੀ ਵਰਤੋਂ ਮਨੁੱਖ ਜਾਂ ਜਾਨਵਰਾਂ ਦੀ ਖਪਤ ਲਈ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। [2] ਅਨਾਜ ਦੀ ਫਸਲ ਇੱਕ ਅਨਾਜ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਪੌਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਵਪਾਰਕ ਅਨਾਜ ਦੀਆਂ ਦੋ ਕਿਸਮਾਂ ਅੰਨ ਅਤੇ ਫਲੀਆਂ ਹਨ।
ਕਟਾਈ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਸੁੱਕੇ ਅਨਾਜ ਦੂਜੇ ਮੁੱਖ ਖਾਣਿਆਂ ਨਾਲੋਂ ਵਧੇਰੇ ਟਿਕਾਉ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਸਟਾਰਚ ਫਲ (ਪਲਾਨਟੇਨ, ਬਰੈੱਡ ਫਰੂਟ, ਅਤੇ) ਅਤੇ ਕੰਦ (ਮਿੱਠੇ ਆਲੂ, ਕਸਾਵਾ ਅਤੇ ਹੋਰ)। ਇਸ ਪਾਏਦਾਰੀ ਨੇ ਅਨਾਜ ਨੂੰ ਉਦਯੋਗਿਕ ਖੇਤੀ ਲਈ ਢੁਕਵਾਂ ਬਣਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਸਦੀ ਮਸ਼ੀਨੀ ਤੌਰ ਤੇ ਕਟਾਈ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਇਸਦੀ ਰੇਲ ਜਾਂ ਸਮੁੰਦਰੀ ਜ਼ਹਾਜ਼ ਦੁਆਰਾ ਢੋਆ-ਢੁਆਈ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਗੋਦਾਮਾਂ ਵਿੱਚ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਲਈ ਸਟੋਰ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਆਟੇ ਲਈ ਪੀਸਿਆ ਜਾਂ ਤੇਲ ਲਈ ਦਬਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ, ਮੱਕੀ, ਚੌਲ, ਸੋਇਆਬੀਨ, ਕਣਕ ਅਤੇ ਹੋਰ ਅਨਾਜ ਲਈ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਗਲੋਬਲ ਕਮੋਡਿਟੀ ਬਾਜ਼ਾਰ ਮੌਜੂਦ ਹਨ ਪਰ ਕੰਦ, ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਜਾਂ ਹੋਰ ਫਸਲਾਂ ਲਈ ਨਹੀਂ।
ਅਨਾਜ ਅਤੇ ਅੰਨ
[ਸੋਧੋ]ਅਨਾਜ ਅਤੇ ਅੰਨ, ਕੈਰੀਓਪਸਿਜ਼, ਘਾਹ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਫਲ ਦਾ ਸਮਾਨਾਰਥੀ ਹਨ। ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਅਤੇ ਵਣਜ ਵਿੱਚ, ਜੇ ਉਹ ਕੈਰੀਓਪਸਿਜ਼ ਨਾਲ ਮਿਲਦੇ-ਜੁਲਦੇ ਹੋਣ ਤਾਂ ਪੌਦੇ ਦੇ ਹੋਰ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਦੇ ਬੀਜ ਜਾਂ ਫਲਾਂ ਨੂੰ ਅਨਾਜ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉਦਾਹਰਣ ਦੇ ਲਈ, ਅਮਰਾੰਥ ਨੂੰ "ਅਨਾਜ ਅਮਰਾੰਥ " ਵਜੋਂ ਵੇਚਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਅਮਰਾੰਥ ਉਤਪਾਦਾਂ ਨੂੰ "ਪੂਰੇ ਅਨਾਜ" ਵਜੋਂ ਦਰਸਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਐਂਡੀਜ਼ ਦੀਆਂ ਪ੍ਰੀ-ਹਿਸਪੈਨਿਕ ਸਭਿਅਤਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਅਨਾਜ-ਅਧਾਰਤ ਭੋਜਨ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ ਸਨ, ਪਰ ਉੱਚਾਈਆਂ ਤੇ ਕੋਈ ਵੀ ਅਨਾਜ ਅੰਨ ਨਹੀਂ ਸਨ। ਐਂਡੀਜ਼ (ਕਨੀਵਾ, ਕੀਵਿਚਾ, ਅਤੇ ਕੋਨੋਆ) ਦੇ ਤਿੰਨੋਂ ਦਾਣੇ ਮੱਕੀ, ਚੌਲ ਅਤੇ ਕਣਕ ਵਰਗੀਆਂ ਘਾਹਾਂ ਦੀ ਬਜਾਏ ਚੌੜੇ ਪੱਤੇਦਾਰ ਪੌਦੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।[3]
ਅਨਾਜ ਦੀ ਖੇਤੀ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸਕ ਪ੍ਰਭਾਵ
[ਸੋਧੋ]ਕਿਉਂਕਿ ਦਾਣੇ ਛੋਟੇ, ਸਖਤ ਅਤੇ ਸੁੱਕੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਇਸ ਲਈ ਇਹਨਾਂ ਨੂੰ ਹੋਰ ਕਿਸਮ ਦੀਆਂ ਖਾਣ ਵਾਲੀਆਂ ਫਸਲਾਂ ਜਿਵੇਂ ਤਾਜ਼ੇ ਫਲਾਂ, ਜੜ੍ਹਾਂ ਅਤੇ ਕੰਦਾਂ ਦੀ ਤੁਲਨਾ ਵਿੱਚ ਜ਼ਿਆਦਾ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸੰਭਾਲਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਮਾਪਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਵਧੇਰੇ ਅਸਾਨੀ ਨਾਲ ਢੋਆ-ਢੁਆਈ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਅਨਾਜ ਦੀ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਨਾਲ ਵਧੇਰੇ ਭੋਜਨ ਪੈਦਾ ਕਰਨਾ ਅਤੇ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਸਟੋਰ ਕਰਨਾ ਸੰਭਵ ਹੋ ਗਿਆ ਜਿਸ ਨਾਲ ਪਹਿਲੀ ਸਥਾਈ ਬਸਤੀਆਂ ਦੀ ਸਿਰਜਣਾ ਅਤੇ ਸਮਾਜ ਨੂੰ ਵਰਗਾਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਸੀ। [4][5]
ਕਿੱਤਾਮੁਖੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਅਤੇ ਸਿਹਤ
[ਸੋਧੋ]ਉਹ ਜਿਹੜੇ ਅਨਾਜ ਦੀਆਂ ਸਹੂਲਤਾਂ ਤੇ ਅਨਾਜ ਸੰਭਾਲਦੇ ਹਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਅਨੇਕਾਂ ਪੇਸ਼ੇਵਰ ਖਤਰੇ ਅਤੇ ਜੋਖਮ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਜੋਖਮਾਂ ਵਿੱਚ ਅਨਾਜ ਦੇ ਜਾਲ ਵਿੱਚ ਜਕੜਿਆ ਜਾਣਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਮਜ਼ਦੂਰ ਅਨਾਜ ਵਿੱਚ ਡੁੱਬ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਬਾਹਰ ਕਢਣ ਵਿੱਚ ਅਸਮਰੱਥ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ;[6] ਅਨਾਜ ਦੀ ਧੂੜ ਦੇ ਬਾਰੀਕ ਕਣਾਂ ਕਾਰਨ ਹੋਏ ਧਮਾਕੇ,[7] ਅਤੇ ਡਿੱਗਣ ਦੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਹੋ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ ।
ਹਵਾਲੇ
[ਸੋਧੋ]- ↑ The seeds of several other plants, such as buckwheat, are also used in the same manner as grains, but since they are not grasses, they cannot strictly be called such
- ↑ Babcock, P. G., ed. 1976. Webster's Third New International Dictionary. Springfield, Massachusetts: G. & C. Merriam Co.
- ↑ "Lost Crops of the Incas: Little-Known Plants of the Andes with Promise for Worldwide Cultivation". Office of International Affairs, National Academies of the. Washington D.C.: National Academy Press. 1989. p. 24.
- ↑ Wessel, T. 1984. "The Agricultural Foundations of Civilization". Journal of Agriculture and Human Values 1:9–12
- ↑ "Online Grocery Shopping". Retrieved June 16, 2021.
- ↑ "Frequently Asked Questions About Flowing Grain Entrapment, Grain Rescue and Strategies, and Grain Entrapment Prevention Measures" (PDF). Agricultural Safety and Health Program, Purdue University. April 2011. p. 1. Retrieved November 4, 2012.
- ↑ Occupational Safety and Health Administration. "Combustible Dust in Industry: Preventing and Mitigating the Effects of Fire and Explosions". Safety and Health Information Bulletin. United States Department of Labor. Retrieved 29 October 2013.