Kirves

Kirves on ruadobruja leikkuamizeh, kuadamizeh da halgomizeh niškoi. Sidä käytetäh meččyruadolois. Ennevahnas kirves oli puaksuhkäytettävänny vilunnu oružannu, harvembah sidä käytettih lykindyoružannu.

Kirvehen ozat

Kirvehes on hamar, očču, n’okku, terä, kaza, pardu, ponzi, silmy, varzi.

Kirvehen histourii

Adamanaiguine halgoju käzikirves oli kivi, kudai yhtes puolespäi oli teroitettu, toizes puolespäi pyöryžy. Tämä ruadobruja, kudamal igiä eri lugijoin mugah on 800 tuhattu - 400 tuhattu vuottu, oli yhtelaigua kirvehenny, veičenny da leikkurinnu.

Enzimäzet kirvehet varrenke roittihes paleolitan aigah (35-12 tuhattu vuottu tagaperin). Niidy käytettih mečän kuadamizes da leikkuamizes, kui tämän päivän kirvehiigi. Neolitan aigah roittihes silendetyt kivikirvehet, sit poratut. Eneolitan aigah kirvehen terä luajittih vaskes, bronzukavven aigah – bronzas, yhtelläh kivikirvehii käytettih endizelleh.

Tänäpäi kirvehen terä on luajittu metallas, varzi – puus.

Sanan alguperä

Karjalan kieles, kui toizis itämerensuomelazis kielis, kirves-sana on baltielaine laihinsana. Suomen da eestin kieles sanal on sama muodo: kirves. Litvan kieles se on kirvis.

Karjalankielizet sananpolvet sa sanondat kirves-sananke

On mieros miesty, kyläs kirvesty.

Kirveheh ei kiitettäne, ga luzikkah ei moitita (hos on paha ruadai, ga syömäh on rakas)

Kirvehes on enämbi lämmiä, migu turkis.

Hos äijy kirvesty mereh lyki, ga et merdy kirvehel täytä (lašku köyhänny on, hos mi äijy hänele anna).

Yksi iäni on kirvehel (ainos samua sanou).

Arbaitukset kirvehes

Mi pertile sellin?

Mužikku meččäh astuu, zirkalo sellän tagan.

Meččäh menöy – kodih kaččou, kodih tulou – meččäh kaččou.