Vaner

For den innøvde handlinga, sjå vane.

To vaner, Njord og Frøy, med Skade. Illustrasjon av W.G. Collingwood frå 1908.

Vanene var ei av dei to gudeættene i norrøn mytologi. Dei best kjende vanene var Njord, Frøy og Frøya, som kom til Åsgard som gissel etter den store krigen mellom dei to gudeættene. Men sjølv om det i litteraturen vert gjeve inntrykk av at vanene var ei stor gudeætt, er det ikkje andre enn Njord, Frøy og Frøya som er nemnde ved namn.

Vanene er knytt til grøde og vokster. Vanekulten er til eit visst mål knytt til alvane, og vanaheim og alvheim ligg ifølgje Snorre nær einannan. Frøy-blotet vart òg kalla Alfablót i norrøn tid. Dei kan sjåast som representantar for den gamle grødereligionen, medan æsene med Odin og Tor i spissen i større grad stod for det krigerske og patriarkalske.

Valknut, eit trussymbol for nokre moderne vanedyrkarar.

Gjenoppliva dyrking av dei norrøne gudane som legg mest vekt på vanane kan kallast vanatru.

Bakgrunnsstoff

• dokpro.uio.no - «Van» i Nynorsk- og Bokmålsordboka frå Universitetet i Oslo.
  Denne religionsartikkelen som har med historie å gjere, er ei spire. Du kan hjelpe Nynorsk Wikipedia gjennom å utvide han.