Fotosyntese

Planter som utfører fotosyntese.

Fotosyntese er ein biokjemisk prosess der planter, algar og nokre bakteriar utnyttar energien i sollyset til å produsere glukose av vatn og karbondioksid. Fotosyntesen er den viktigaste kjemiske reaksjonen på kloden. Utan fotosyntesen kunne det ikkje ha vore liv på jorda slik vi kjenner det i dag. Ordet fotosyntese tyder 'å setje saman ved hjelp av lys'. Det er som regel sollyset som er drivkrafta i fotosyntesen, som føregår i kloroplastane i dei grøne blada.

Det finst mange variantar av fotosyntetiske prosessar som varierer mellom ulike artar. Likevel er det ein del element som går i gjen. Lys blir absorbert i klorofyllhaldige protein, fotosyntetiske reaksjonsentarar. Hjå plantar finn ein desse i kloroplasten, og hjå bakteriar finn ein dei i cellemembranen. Lysenergien blir brukt til å redusera vatn, og utnytta den frigjorte energien til å syntetisere ulike organiske samband slik som adenosintrifosfat (fotofosforylering) og glyseraldehyd 3-fosfat (calvinsyklus).

I fotosyntesen blir energien i lyset brukt til å gjere vatn og karbondioksid om til sukker og oksygen.

$6CO_{2}+6H_{2}O+lysenergi$ → $C_{6}H_{12}O_{6}+6O_{2}$

Kloroplast: (4) Stroma, (5) Thylakoid, (6) Thylakoidmembranen.

Bakgrunnsstoff

Commons har multimedium som gjeld: Fotosyntese

• «Botanisk- og plantefysiologisk leksikon». Institutt for biovitenskap ved UiO. 
• Halvor Aarnes. «Fotosyntese» (på norsk bokmål). Institutt for biovitenskap ved UiO. 
• James Alan Bassham & Hans Lambers m.fl. «photosynthesis» (på engelsk). Britannica. 
• Scheller, Henrik Vibe; Møller, Birger Lindberg: fotosyntese i Den Store Danske på lex.dk.
  Denne biologiartikkelen er ei spire. Du kan hjelpe Nynorsk Wikipedia gjennom å utvide han.