Erter

Erter
Erter
Systematikk
Rike:	Planteriket Plantae
Underrekkje:	Frøplantar Spermatophytes
Orden:	Erteblomordenen Fabales
Familie:	Erteblomfamilien Fabaceae
Underfamilie:	Faboideae
Stamme:	Fabeae
Slekt:	Pisum
Art:	Erter P. sativum
Vitskapleg namn
Pisum sativum L., 1753

Erter eller hageert (Pisum sativum) er ein art i erteblomsterfamilien som vert nytta som mat og dyrefôr. Erter vert òg dyrka for å forbetra jordsmonet og som prydplante. Planten har mange ulike kultivarar, som sukkererter, margerter og pillerter.

Skildring

Erteplanten har typisk kvite blomar som sit parvis saman i bladhjørna. Frøa (ertene) er grøne eller gule. Dei ligg i rader inni belgar (erteskolmar) som gjerne er grøne og kan vera flate eller rundlege på form.

Historikk

Arten er ei gamal kulturvekst og det er gjort historiske funn som syner at erter har vore dyrka i minst 10000 år. I samband med arkeologiske utgravingar i palasset til Kong Priamos av Troja vart det funne ei krukke med over 180 kg erter, som heldt seg fint i 3000 år. I Burma har ein, ved hjelp av karbon-14-metoden, datert erter til ein alder på 9770 år.

Bruk

Erter kan haustast før eller etter at frøa er mogne. På nokre typar kan ein eta både frø og belg, men som oftat reinser ein dei ved å ta ertene ut av belgen. Ertene kan etast ferske, kokte, steikt eller stua. Dei kan også hermetiserast. Nokre rettar ein kan laga av erter er erterstuing, ertesuppe og ertekål. Dei kan også vera tilbehøyr til mange ulike hovudrettar, til dømes som russiske erter.

• Erter
• 
  Botanisk illustrasjon av erteplanten.
• 
  Reinsking av erter.
• 
  Erter i opna belgar

Sjå òg

• Ringerikserter
• Åkerert

Kjelder

• ert (27.02.2013) i Store norske leksikon.

Bakgrunnsstoff

Commons har multimedium som gjeld: Erter

Denne biologiartikkelen som har med mat å gjere, er ei spire. Du kan hjelpe Nynorsk Wikipedia gjennom å utvide han.