Den heilage alliansen

Dei tre grunnleggjarar av Den heilage alliansen: Russland (grøn), Austerrike (gul) og Preussen (grå)

Den heilage alliansen var ein allianse som vart inngått mellom Russland, Austerrike og Preussen i 1815 på initiativ av tsar Aleksander I av Russland. Allianseavtala vart underteikna av dei tre maktene i Paris den 26. september 1815. Føremålet var å stå vakt om freden og den kristne verda, derav namnet til alliansen. Alliansen kom i stand sjølv om dei tre landa hadde ulike kristne konfesjonelle preferansar: Russisk-ortodoks (Russland), katolsk (Austerrike) og luthersk (Preussen).

Den svært religiøse Aleksander, etter påverknad frå rådgjevaren sin baronesse Barbara von Krüdener, såg på at dei europeiske herskarane burde styrast av kristen miskunn og fredsvilje. Fyrstane forplikta seg til i Treeininga sitt namn å herska over folk som fedrar og støtte kvarandre i dette føremålet.

Grunnleggjingseklæringa for Den heilage alliansen, 26. september 1815

I den Hellige og udelelige Treenighets navn!

Deres majesteter, keiseren av Østerrike, kongen av Preussen og tsaren av Russland, har som følge av de store begivenheter som har fylt Europa gjennom de siste tre år, og særlig de velgjerninger som det guddommelige forsyn har latt flyte ut over statene, hvis regjeringer alene har satt sin tillit og sine forhåpninger, har vunnet den indre overbevisning, at det er nødvendig å begrunne deres gjensidige forbindelser på de hevdvunne sannheter som vår Himmelske Frelsers uforgjengelige religion lærer.

De erklærer derfor høytidelig at den her foreliggende overenskomst har den hensikt å forkynne dor hele verden deres urokkelige beslutning at rettesnoren for deres handlinger i deres staters indre forvaltning så vel som deres relasjoner til enhver annen regjering alene skal være rettferdighetens, kjærlighetens og fredens bud, som, langt i fra bare er anvendelige på privatlivet, så desto mer skal øve innflytelse på fyrstenes beslutninger og styre alle deres skritt, slik at de gir de menneskelige institusjoner vedvarenhet og avhjelper deres ufullkommenheter.

Dei aller fleste landa i Europa knytte seg til alliansen etter dei vart innbodne i 1816. Frankrike vart ein del av alliansen i 1818.

Han vart ein politisk maktreiskap i tiåra etter Wienerkongressen. Den austerrikske utanriksministeren, fyrst Metternich nytta alliansen til å verna den beståande samfunnsordninga og slo ned kvart og eit forsøk på revolusjon. Alliansen freista å verna seg mot tendensar frå den franske revolusjonen, og var imot demokrati, revolusjon og sekularisme. Med unntak av Storbritannia, Pavestolen (Kyrkjestaten - for paven var overtydd om at alliansen berre var eit forsøk frå tsaren om å styra folka teokratisk) og Det osmanske riket, støtta dei andre statane i Europa alliansen. Det var ei konservativ rørsle som ynskte å verna freden i Europa – innanfor dei politiske rammene til kvart enkelte land.

Etter at tsar Aleksander døydde i 1825 mista alliansen tydinga si og gjekk i praksis i oppløysing.

Kjelder

• Denne artikkelen bygger på «Den hellige allianse» frå Wikipedia på bokmål, den 28. oktober 2018.

Litteratur

• Maurice Bourquin: Histoire de la Sainte-Alliance, Genève, Georg, 1954.
• Mark Jarrett: The Congress of Vienna and its Legacy: War and Great Power Diplomacy after Napoleon.I. B. Tauris & Company, 2013, London, ISBN 978-1780761169
• Philipp Menger: «Die Heilige Allianz - ‚La garantie religieuse du nouveau système Européen‘?» I: Wolfram Pyta (utg.): Das europäische Mächtekonzert. Friedens- und Sicherheitspolitik vom Wiener Kongreß 1815 bis zum Krimkrieg 1853. Stuttgart 2009, s. 209–236.
• Philipp Menger: Die Heilige Allianz. Religion und Politik bei Alexander I. von Russland (1801-1825). Stuttgart 2014, ISBN 978-3-515-10811-9.
• Stella Ghervas: Réinventer la tradition. Alexandre Stourdza et l’Europe de la Sainte-Alliance. Honoré Champion, Paris 2008, ISBN 978-2-7453-1669-1.
• Wilhelm Schwarz: Die Heilige Allianz. Tragik eines europäischen Friedensbundes. Cotta, Stuttgart 1935.