vast

Nederlands

Uitspraak

• Geluid:  vast    (hulp, bestand)
• IPA: / vɑst / (1 lettergreep)

Woordafbreking

• vast

Woordherkomst en -opbouw

• In de betekenis van ‘niet beweeglijk, zeker, blijvend’ voor het eerst aangetroffen in het jaar 1100

	stellend	vergrotend	overtreffend
onverbogen	vast	vaster	(vastst) *
verbogen	vaste	vastere	(vastste) *
partitief	vasts	vasters	-

Bijvoeglijk naamwoord

vast

1. (van voorwerpen) aan een bepaalde plek gebonden, niet zomaar beweeglijk of verplaatsbaar

   • De kast heeft vaste planken. 
   • De vaste verbinding moest met een zaag weer losgemaakt worden. 
   • Leg dit op een vaste plek. 

2. (natuurkunde), (scheikunde) stevig [1], niet zomaar van vorm veranderend, niet fluïde

   • Een vaste stof. 

3. permanent

   • Er is een vaste oeververbinding, zodat auto's makkelijk op en neer kunnen rijden. 

   ▸ De andere genomineerden zijn Henry Corver voor het poëtische essay Pelgrim langs Tinker Creek van Annie Dillard, Hans Kloos voor de roman-in-dichtvorm Hier maak ik mijn stad van Robin Robertson en Irma Pieper, de vaste vertaler van Karel Capek, voor zijn roman Hordubal.

   ▸ Doordat we niet altijd vaste paden volgden, werden we soms aan lange klimtouwen aan elkaar verbonden om steile sneeuwvlaktes te doorkruisen.

4. (thermodynamica) kristallijn of amorf

   • IJs is de vaste vorm van water. 

Opmerkingen

• Omdat "-stst" moeilijk is uit te spreken en te verstaan kan voor de overtreffende trap beter de omschrijving "meest vast(e)" worden gebruikt.

Antoniemen

• [1] los, onvast
• [2] tijdelijk

Hyponiemen

   

Bijbelvast Breevast aardvast alvast baanvast balvast bankvast bedvast beginselvast boutvast buikvast grondvast handvast hokvast honkvast houvast klemvast kleurvast klokvast klopvast koersvast krasvast kreukvast landvast lettervast loogvast los-vast maatvast merkvast muurvast nagelvast oordeelvast ovenvast overvast paalvast pinkevast plankvast plooivast poolvast prijsvast rentevast roestvast rolvast rotsvast schokvast schopvast schotvast schroefvast slagvast slijtvast spijkervast spoorvast standvast stavast steekvast steevast stemvast stijlvast stoelvast stokvast stootvast stormvast stuurvast tekstvast toekomstvast toonvast vormvast vuurvast waardevast watervast weervast wegvast welvaartsvast welvaartvast welzijnsvast windvast wintervast wortelvast zaadvast zadelvast zeevast

Afgeleide begrippen

   

stavast vastankeren vastbakken vastbenoemd vastberaden vastbesloten vastbijten vastbinden vastbouten vastbouwen vastdag vastdraaien vastdrukken vaste verbinding vaste verbindingen vasteland vastelijk vasten vastgespen vastgieten vastgoed vastgrabbelen vastgrijpen vastgroeien vasthaken vasthangen vasthebben vasthechten vastheid vasthouden vasthoudend vastig vastketenen vastkitten vastklampen vastklemmen vastkleven vastklikken vastklinken vastklitten vastkluisteren vastknellen vastknopen vastkoeken vastkokend vastkoker vastkoppelen vastkrijgen vastlassen vastleggen vastliggen vastlijmen vastlopen vastmaken vastmeren vastnaaien vastnagelen vastnemen vastnieten vastomlijnd vastpakken vastpennen vastpinnen vastplakken vastpraten vastprikken vastraken vastrecht vastrentend vastrijden vastroesten vastschroeven vastschuiven vastsjorren vastslaan vastsnoeren vastspelden vastspijkeren vaststaan vaststaand vaststampen vaststellen vaststikken vaststrikken vasttrekken vastvaren vastvijzen vastvriezen vastwerken vastwoelen vastwortelen vastzetten vastzitten vastzuigen

Verwante begrippen

• [3] vloeibaar, gasvormig

Bijwoord

vast

1. niet los, stevig bevestigd

   • Dat deel is er vast aan verbonden. 

2. niet los te krijgen, muurvast

   • Die schroef zit vast en zullen we op een andere manier los moeten maken. 

3. hoogstwaarschijnlijk

   • Die zit vast zonder geld. 

   ▸ ‘Welcome to Paradise, what will it be?’ Voor me stond een ronde dame vol tattoos, die in haar jonge jaren vast de het mooiste meisje van de klas was geweest.

Antoniemen

• [1-2] los

Uitdrukkingen en gezegden

• Dat staat zo vast als een huis.

Dat is volkomen zeker.

• vast en zeker

zeer waarschijnlijk

• Vast in het zadel zitten

zeker van iemands positie zijn in een organisatie

• Vast in zijn schoenen staan

Stoett-2007

• Vaste prik

• Vaste voet aan de grond krijgen

iets gedaan krijgen en/of als gebruikelijk beschouwd gaan worden

• Er geen touw aan vast kunnen knopen

door de onduidelijkheid niet kunnen begrijpen wat er wordt bedoeld

• Niet erg vast in de schoenen staan

zich gemakkelijk laten ompraten

• Zo vast (secuur, zeker) als de bank

Stoett-160

• Zo vast als een muts met zeven keelbanden

Stoett-1585

• Vast in dienst zijn

een arbeidscontract zonder einddatum hebben

1. ▸ ‘Ik ben gelukkig vast in dienst. Voor mijn baas is deze situatie uiterst vervelend. Veel bedrijven moeten nu een balans gaan zoeken tussen geld blijven verdienen en de veiligheid. Vandaag gaan we ook bekijken hoe we het vanaf volgende week gaan doen met het werk.’

Vertalingen

    1. niet los, stevig bevestigd   

Engels: fixed (en), firm (en)

Spaans: fijamente (es)

    2. niet los te krijgen, muurvast   

Engels: stuck (en) Spaans: fijo (es)

    3. hoogstwaarschijnlijk   

Duits: höchstwahrscheinlich (de) Engels: probably (en)

Spaans: probable (es)

Werkwoord

vervoeging van
vasten

vast

1. enkelvoud tegenwoordige tijd van vasten
2. gebiedende wijs van vasten

Gangbaarheid

• Het woord vast staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "vast" herkend door:

99 %	van de Nederlanders;
99 %	van de Vlamingen.

Engels

Uitspraak

• Geluid:  vast (VS)    (hulp, bestand)
• IPA:

Woordherkomst en -opbouw

• Via Frans vaste van Latijn vastus

stellend	vergrotend	overtreffend
vast	vaster	vastest

Bijvoeglijk naamwoord

vast

1. enorm, groot, omvangrijk, uitgestrekt

Afgeleide begrippen

• ultravast, vastly, vastness

Typische woordcombinaties

• vast majority

Verwante begrippen

• huge

enkelvoud	meervoud
vast	vasts

Zelfstandig naamwoord

vast

1. (formeel) grote, uitgestrekte ruimte of vlakte