Halloween

Halloween
Gevierd in	Ierland; Verenigd Koninkrijk; Verenigde Staten; Canada en Aragon.
Type	Dodenherdenking
Datum	31 oktober
Verwant met	Allerheiligen

Halloween is een feestdag die valt op 31 oktober. Traditioneel wordt Halloween vooral gevierd in Ierland, het Verenigd Koninkrijk, de Verenigde Staten, Aragón^[1] en Canada. Inmiddels heeft het feest ook sterk aan populariteit gewonnen in andere delen van de wereld, met name in Europa, Latijns-Amerika, Australië en Oost-Azië.

Op 31 oktober verkleden kinderen zich en als het donker wordt bellen of kloppen ze aan bij huizen in de buurt die versierd zijn met pompoenen en lichtjes. Als wordt opengedaan roepen ze trick or treat!, hetgeen inhoudt dat de keuze wordt gegeven tussen slachtoffer van een plagerijtje worden (trick) of iets lekkers (treat, meestal snoep) geven. De bewoners geven de kinderen dan snoepjes. Tieners, jongvolwassenen en tegenwoordig ook steeds meer mensen uit andere leeftijdsgroepen gaan verkleed en zo angstwekkend mogelijk geschminkt de straat op, ook vaak naar spontaan ontstane of georganiseerde Halloweenfeesten. Op tv en in bioscopen zijn rond Halloween vaak horrorfilms te zien.

Geschiedenis

De naam "Halloween" is afgeleid van Hallow-e'en, oftewel All Hallows Eve (Allerheiligenavond), de avond voor Allerheiligen, 1 november.^[2]

In de Keltische kalender begon het jaar op 1 november, dus 31 oktober was oudejaarsavond. De oogst was dan binnen, het zaaigoed voor het volgende jaar lag klaar en dus was er even tijd voor een vrije dag, het Keltische Nieuwjaar of Samhain (uitspraak Saun, dat ook het Ierse woord is geworden voor de maand november). Er zijn geen aanwijzingen dat er aan dit feest aan het einde van de zomer bepaalde cultische of rituele gebruiken waren verbonden.^[3]

In de 9e eeuw vierden Frankische en Engelse christenen Allerheiligen op 1 november, terwijl men in Ierland Allerheiligen op 20 april vierde. In de loop van de tijd ontstonden er allerlei christelijke gewoontes. Op Allerzielen (2 november) gingen in lompen gehulde christenen in de dorpen rond en bedelden om zielencake (brood met krenten). Voor elk brood beloofden ze een gebed te zeggen voor de dode verwanten van de schenker, om op die manier zijn bevrijding uit de tijdelijke straffen van het vagevuur te versnellen en zodoende zijn opname in de hemel te bespoedigen. De trick-or-treattocht vindt wellicht daar zijn oorsprong.

Halloween in de Verenigde Staten

In de Verenigde Staten maakte het feest vooral opgang in de tweede helft van de 19e eeuw, toen grote groepen Ierse en Schotse immigranten het land binnenkwamen. In de VS dook in deze tijd de bekende jack-o'-lantern op, een uitgeholde pompoen die op een gezicht lijkt. Wereldwijd is dit wellicht het bekendste symbool van Halloween geworden.

Gedurende een groot deel van de 20e eeuw was Halloween in de VS vooral een kinderfeest. Tijdens dit kinderfeest gaan de kinderen 's avonds (veelal onder begeleiding van een oudere) verkleed langs de deuren, waar ze vragen om een traktatie (treat). De bedoeling is om degene die opendoet een beetje bang te maken. Vaak heeft de bewoner snoep waaruit de kinderen kunnen kiezen in huis. De huizen die deelnemen, zijn herkenbaar door zichtbare halloweenversieringen, waaronder vooral uitgeholde pompoenen, waarin een brandende kaars of lamp is geplaatst, die in het donker voor een griezeleffect zorgt. Vanaf de jaren 1980 werd Halloween steeds meer een feest voor volwassenen. Verkleedpartijen en het griezelaspect werden steeds belangrijker.^[4]

Halloween in Nederland, België, Suriname en Bonaire

In Nederland en België wordt tegenwoordig steeds meer aandacht besteed aan het Halloweenfeest / Allerheiligenavond.^[5] Dit gebeurt ook daar meestal in de vorm van langs de deuren gaan en snoep ophalen, versieren van huizen en tuinen en halloweenfeesten. Veel basisscholen organiseren een trick-or-treat-tocht. In België en Nederland wordt Halloween ook gevierd in attractieparken als Walibi Holland, Avonturenpark Hellendoorn, Attractiepark Toverland en Bellewaerde Park.

Uit onderzoek in 2018 bleek dat meer dan de helft van de Nederlandse bevolking Halloween vierde. Halloween bleek het minder goed te doen in de provincies Groningen, Drenthe, Zeeland en Utrecht. Het (van oorsprong rooms-katholieke) sint-maartensfeest op 11 november was en is daar belangrijker dan in de rest van Nederland.^[6] Op de avond van Sint Maarten gaan kinderen (van alle gezindten) met lampionnen en met speciale sint-maartensliedjes de deuren langs om snoep op te halen. Ook in sommige Belgische plaatsen wordt het sint-maartensfeest gevierd.

In Suriname wordt Halloween groot gevierd. In dit land is deze traditie uit de Verenigde Staten overgewaaid. Halloween is vooral onder de jeugd erg populair.

Op het eiland Bonaire komen alle kinderen van een dorp of stad bij elkaar, maar in plaats van langs de deuren van woningen te gaan, gaan ze bij winkels langs.

Controverses

In Nederland is kritiek op Halloween omdat het ontdekt zou zijn door de commercie als geschikte aanleiding om klanten tot wat ruimer vertier aan te zetten in de 'slappe' periode tussen de zomervakantie en het Sinterklaas-feest, zoals ook Valentijnsdag onder vuur ligt omdat dit eveneens de bedoeling heeft om mensen tot meer aankopen te bewegen, met Valentijn vooral voor een (soms geheime) geliefde.

Verschillende organisaties en kerkgenootschappen hebben kritiek op Halloween vanwege het heidense karakter dat het feest op vele plaatsen zou hebben, alsmede vanwege het spiritisme dat erdoor bevorderd zou worden. De Bijbel staat het oproepen van geesten niet toe (zie o.a. Jesaja 8:19). Dit "heidense" karakter is een recente ontwikkeling in het van oorsprong christelijke feest. Pas later kwamen de horror-outfits op in de Verenigde Staten. Hierbij kwam soms door de versieringen de nadruk op spiritisme alsook op de duivel te liggen. Vanwege de afwijzing van Allerheiligen, Allerzielen en het vagevuur door het protestantisme, wordt door protestanten vanouds vaak bezwaar gemaakt tegen elke uiting van Halloween, met name door reformatorische genootschappen. Daar komt nog bij dat 31 oktober voor protestanten een belangrijke gedenkdag is (Hervormingsdag) en gezien wordt als het begin van de reformatie.

Incidenten

Op 29 oktober 2022 kwamen tijdens een Halloweenviering in Itaewon, een uitgaanswijk van de Zuid-Koreaanse hoofdstad Seoul, 159 mensen om het leven toen er als gevolg van paniek in de feestende menigte een massale verdrukking ontstond.^[7]

Films

Zie ook

Dag van de Doden
Korengeest
Tim Burton's The Nightmare Before Christmas (speelt zich af in Halloween Town)
🎃

Galerij

Halloween in Gentbrugge
Pumpkinheads Heaven, 1901
Een meisje ziet het gezicht van haar geliefde in de spiegel tijdens Halloween, zie ook spiegel in het bijgeloof
Halloween, Howard Chandler, 1915
Halloween in Melbourne, Australië
Beater Clown & La Catrina, Mexico

Bronnen, noten en/of referenties

↑ https://www.spanjevandaag.com/31/10/2023/waarom-ze-in-spanje-al-lang-voor-halloween-pompoenen-versierden/
↑ Bannatyne, Lesley Pratt (1 augustus 1998). Halloween: An American Holiday, an American History. Pelican Publishing, p. 12. ISBN 1565543467. Geraadpleegd op 3 januari 2014 "The Church brought its saints' celebrations to every new land it conquered. The celebrations on the eve of All Saints, All Saints' Day and All Souls' Day (the three were referred to as Hallowmas) spread throughout Europe. From the British Isles to France to Poland and Italy, the religious remembrance of the ancestral dead became an annual celebration of major importance."
↑ (en) Tim O'Neill, Is Halloween Pagan (17 oktober 2021). Geraadpleegd op 13 november 2021.
↑ Halloween Meertens Instituut, bezocht op 31 oktober 2016. Gearchiveerd op 21 oktober 2022.
↑ Halloween steeds populairder, NOS Nieuws, 1 november 2009
↑ Drenthe, Zeeland Halloween niet populair in Groningen, Groninger Gezinsbode, 30 oktober 2018
↑ (en) South Korea party district mourns one year after 159 killed in Halloween crowd crush. Sky News (28 oktober 2023). Geraadpleegd op 1 november 2023.

Mediabestanden die bij dit onderwerp horen, zijn te vinden op de pagina Halloween op Wikimedia Commons.

[1] ttps://www.spanjevandaag.com/31/10/2023/waarom-ze-in-spanje-al-lang-voor-halloween-pompoenen-versierden/

[2] Bannatyne, Lesley Pratt (1 augustus 1998). Halloween: An American Holiday, an American History. Pelican Publishing, p. 12. ISBN 1565543467. Geraadpleegd op 3 januari 2014 "The Church brought its saints' celebrations to every new land it conquered. The celebrations on the eve of All Saints, All Saints' Day and All Souls' Day (the three were referred to as Hallowmas) spread throughout Europe. From the British Isles to France to Poland and Italy, the religious remembrance of the ancestral dead became an annual celebration of major importance."

[3] (en) Tim O'Neill, Is Halloween Pagan (17 oktober 2021). Geraadpleegd op 13 november 2021.

[4] Halloween Meertens Instituut, bezocht op 31 oktober 2016. Gearchiveerd op 21 oktober 2022.

[5] Halloween steeds populairder, NOS Nieuws, 1 november 2009

[6] Drenthe, Zeeland Halloween niet populair in Groningen, Groninger Gezinsbode, 30 oktober 2018

[7] (en) South Korea party district mourns one year after 159 killed in Halloween crowd crush. Sky News (28 oktober 2023). Geraadpleegd op 1 november 2023.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]