Friese elf steden

De Friese elf steden zijn elf plaatsen in Friesland die stadsrechten verkregen (waar tevens de schaatsmarathon Elfstedentocht naar is vernoemd):

Nederlandse naam	Friese naam	Gemeente	Inwoners *	Stadsrechten
Leeuwarden	Ljouwert	Leeuwarden	95.890	1285 (als Nijehove; eerste vermelding als stad in oorkonde) 1435 (als Leeuwarden)
Sneek	Snits	Súdwest-Fryslân	34.105	1456 (officieel; in 13e eeuw al enige stadsrechten)
IJlst	Drylts	Súdwest-Fryslân	3.050	1268
Sloten	Sleat	De Friese Meren	715	1426 (eerste vermelding als stad in oorkonde)
Stavoren	Starum	Súdwest-Fryslân	965	1061
Hindeloopen	Hylpen	Súdwest-Fryslân	860	1225 (vermoedelijk)
Workum	Warkum	Súdwest-Fryslân	4.570	1399
Bolsward	Boalsert	Súdwest-Fryslân	10.120	1455
Harlingen	Harns	Harlingen	15.200	1234
Franeker	Frjentsjer	Waadhoeke	13.015	1374
Dokkum	Dokkum	Noardeast-Fryslân	12.965	1298

De volgorde is die van de laatst verreden schaatselfstedentochten.

* Aantal inwoners per woonplaats op 2023.

Geschiedenis

Begin 2005 werd gesteld dat Berlikum (Berltsum) in de veertiende eeuw stedelijke kenmerken heeft gehad. Appingedam (provincie Groningen) kreeg in 1327 stadsrechten en hoorde toen bestuurlijk nog bij Friesland. Geen van beide worden echter tot de traditionele elf Friese steden gerekend. De elf steden vormden samen ook een van de kwartieren van Friesland (1579-1795).

Steden versus grote plaatsen

De Friese elf steden zijn niet de elf grootste plaatsen in Friesland. Zo is Leeuwarden wel veruit de grootste plaats in Friesland, maar komt Drachten op de tweede plaats met bijna 45.000 inwoners, Sneek op de derde plaats en Heerenveen op de vierde plaats met bijna 30.000 inwoners. Daar komt bij dat de steden Stavoren, Hindeloopen en Sloten niet eens 1/40 van het aantal inwoners van bijvoorbeeld Drachten hebben.