Pergi ke kandungan

Ribut pasir

Daripada Wikipedia, ensiklopedia bebas.
(Dilencongkan daripada Ribut debu)

Ribut pasir
Ribut pasir menghampiri Al Asad, Iraq, sebelum matahari terbenam pada 27 April 2005.
Juga dikenali sebagaiRibut debu
Tanda-tandaDebu yang semakin meningkat di udara
JenisBiasa
KesanKabus jenis awan debu besar yang biasanya menukar warna atmosfera.
Sebahagian daripada siri alam semula jadi
Cuaca
Kalendar musim
Musim tropika
Ribut
Kerpasan
Topik
Ikon portal Portal Cuaca

Ribut pasir adalah satu fenomena meteorologi biasa di kawasan-kawasan gersang dan separa gersang. Ribut pasir timbul apabila depan tiupan atau angin kuat bertiup pasir longgar yang lain dan kotoran dari permukaan yang kering. Zarah diangkut oleh penggaraman dan penggantungan, satu proses yang bergerak tanah dari satu tempat dan deposit dalam lain.

Tanah kering di Afrika Utara dan Semenanjung Arab adalah sumber daratan utama kelembapan. Juga dengan beberapa sumbangan daripada debu ribut deposit Iran, Pakistan dan India ke Laut Arab, dan China yang ketara di Pasifik. Ia telah berhujah bahawa baru-baru ini, pengurusan yang lemah tanah kering Bumi, seperti mengabaikan sistem kosong, semakin meningkat saiz ribut debu dan kekerapan daripada margin padang pasir dan menukar kedua-dua iklim tempatan dan global, dan juga memberi kesan kepada ekonomi tempatan.[1]

Istilah ribut pasir yang digunakan paling kerap dalam konteks ribut pasir padang pasir, terutama di Gurun Sahara, atau tempat-tempat di mana pasir adalah jenis tanah yang lebih luas daripada kotoran atau batu, apabila, sebagai tambahan kepada partikel halus mengaburkan penglihatan, sejumlah besar yang lebih besar zarah pasir yang ditiup lebih dekat dengan permukaan. Istilah "ribut debu" lebih cenderung untuk digunakan apabila zarah yang lebih halus ditiup pada jarak yang jauh, terutama apabila ribut debu merebak dan mengenai kawasan berpenghuni seperti petempatan bandar.

Punca

[sunting | sunting sumber]
Animasi menunjukkan pergerakan sejagat ribut pasir dari ribut pasir Asia.

Zarah pasir pertama mula bergetar kerana aliran angin melalui zarah lebih longgar yang semakib bertambah,, kemudian ke saltat ( "lompatan"). Kerana mereka berulang kali menyerang tanah, mereka melonggarkan dan memutuskan zarah debu yang lebih kecil yang kemudian mula untuk perjalanan dalam penggantungan. Pada kelajuan angin di atas bahawa yang menyebabkan yang paling kecil untuk menggantung, akan ada penduduk butiran debu yang bergerak dengan pelbagai mekanisme: penggantungan, penggaraman dan rayapan.[1]

Satu kajian baru-baru ini mendapati bahawa saltation awal zarah pasir mendorong medan elektrik statik oleh geseran. Saltating pasir memperoleh caj relatif negatif ke tanah yang seterusnya melonggarkan lebih zarah pasir yang kemudiannya mula menggaram. Proses ini telah didapati dua kali ganda bilangan zarah yang diramalkan oleh teori-teori sebelumnya.[2]

Zarah menjadi longgar terutamanya disebabkan oleh kemarau atau keadaan gersang serta faktor-faktor angin yang lain. Tiupan badai boleh terhasil oleh aliran keluar udara hujan sejuk daripada ribut petir yang kuat. Angin badai juga boleh dihasilkan oleh perenngan yang kering sejuk, yakni bayu sejuk yang bergerak ke dalam jisim udara yang kering dan menghasilkan ribut debu tidak berhujan - fenomena ini biasa berlaku ketika pada tahun-tahun Jelapang Debu di Amerika Syarikat berikutan peredaran perenggan sejuk yang kering, ketidakstabilan perolakan akibat udara sejuk yang bergerak menaik atas tanah panas boleh mengekalkan ribut pasir yang dimulakan di bahagian hadapan.

Di kawasan padang pasir, habuk dan pasir ribut sering disebabkan oleh aliran keluar ribut petir mahupun kecerunan tekanan yang kuat menyebabkan peningkatan dalam halaju angin dalam kawasan yang luas. Ketinggian debu atau pasir yang terhasil sebahagian besarnya ditentukan oleh kestabilan atmosfera di atas tanah dan serta juga oleh berat zarah. Dalam beberapa kes, habuk dan pasir terhad kepada lapisan yang agak cetek oleh kawasan rendah suhu penyongsangan. Dalam keadaan lain, habuk (tetapi tidak pasir) boleh diangkat setinggi 6 ,100 meter dari permukaan

Kemarau dan angin menyumbang kepada kemunculan ribut debu, biasanya melalui perkara tertentu seperti kegiatan pertanian dan penternakan haiwan ragutan yang buruk lalu mendedahkan debu dan pasir kepada angin.

Satu amalan pertanian yang menyumbang kepada habuk ribut adalah pertanian tanah kering - terutamanya pembajakan intensif atau tidak mempunyai tanaman yang ditubuhkan atau tanaman yang menutup bumi apabila ribut menyerang pada kawasan yang terdedah sebelum penanaman dapat dilakukan.[3] Dalam iklim separa gersang, amalan-amalan ini meningkatkan kerentanan terhadap ribut debu. Walau bagaimanapun, amalan pemuliharaan tanah boleh dilaksanakan untuk mengawal hakisan angin.

Kesan alam sekitar dan fizikal

[sunting | sunting sumber]
Sebuah konvoi mengharungi ribut pasir di Iraq semasa pencerobohan 2003.
Ribut debu di Sydney yang meliputi sebahagian besar timur Australia pada September 2009.

Ribut pasir boleh mengangkut dan membawa isipadu pasir tidak disangka-sangka. Ribut debu boleh membawa sejumlah besar debu, dengan kelebihan yang terkemuka yang terdiri daripada dinding debu tebal sebanyak 1.6 km (0.99 mi) yang tinggi. Debu dan pasir ribut yang terkeluar Gurun Sahara adalah tempatan yang dikenali sebagai simoom atau simoon (simum, Simun). Haboob (həbūb) adalah ribut pasir yang terdapat di dalam kawasan Sudan sekitar Khartoum, dengan kejadian yang paling biasa pada musim panas.

Gurun Sahara adalah sumber utama ribut debu, terutamanya Lekukan Bodélé [4] dan tanah seluas kuala Mauritania, Mali, dan Algeria.[5]

Ribut pasir Sahara telah meningkat kira-kira 10 kali ganda semasa setengah abad sejak tahun 1950-an, menyebabkan kehilangan tanah atas di Niger, Chad, utara Nigeria, dan Burkina Faso. Di Mauritania, terdapat hanya dua ribut debu setahun pada awal 1960-an, tetapi terdapat kira-kira 80 tahun hari ini, menurut Andrew Goudie, seorang profesor geografi di Universiti Oxford.[6] Tahap habuk Sahara datang dari pantai timur Afrika pada bulan Jun (2007) adalah lima kali yang diperhatikan pada bulan Jun 2006, dan adalah yang tertinggi diperhatikan sejak sekurang-kurangnya 1999, yang mungkin telah disejukkan perairan Atlantik cukup untuk sedikit mengurangkan aktiviti taufan pada lewat 2007.[7]

Ribut pasir juga telah terbukti untuk meningkatkan penyebaran penyakit di seluruh dunia. Spora Virus dalam tanah ditiup ke atmosfera oleh ribut dengan zarah minit kemudian bertindak seperti kabut bandar atau hujan asid.[8]

Pendedahan yang berpanjangan dan tidak dilindungi sistem pernafasan dalam ribut debu juga boleh menyebabkan silikosis yang, jika tidak dirawat, akan membawa kepada sesak nafas; silikosis adalah satu keadaan yang tidak boleh diubati yang juga boleh membawa kepada kanser paru-paru. Terdapat juga bahaya keratoconjunctivitis Sicca ("mata kering") yang, dalam kes-kes yang teruk tanpa rawatan segera dan sesuai, boleh membawa kepada buta.

Impak ekonomi

[sunting | sunting sumber]

Ribut pasir menyebabkan kehilangan tanah dari tanah-tanah yang kering, dan lebih teruk lagi, mereka preferentially membuang bahan organik dan nutrien yang kaya dengan zarah ringan, sekali gus mengurangkan produktiviti pertanian. Juga kesan kasar daripada kerosakan ribut tumbuhan tanaman muda. Ribut debu juga mengurangkan jarak penglihatan yang melibatkan pesawat dan pengangkutan jalan raya. Di samping itu Ribut pasir juga mewujudkan masalah akibat komplikasi bernafas dalam debu.[9]

Habuk juga boleh mempunyai kesan yang baik di mana ia deposit: Hutan hujan Amerika Selatan dan Tengah mendapatkan sebahagian besar nutrien mineral mereka dari Sahara; kawasan lautan besi-miskin mendapatkan besi; dan debu di Hawaii meningkatkan pertumbuhan pisang. Di utara China serta pertengahan barat AS, deposit ribut pasir purba yang dikenali sebagai loess sangat tanah yang subur, tetapi mereka juga merupakan sumber penting ribut pasir kontemporari apabila tanah-mendapatkan tumbuh-tumbuhan diganggu.

Ribut pasir luar angkasa

[sunting | sunting sumber]
ribut pasir Hellas Basin 2001.

Ribut pasir tidak terhad kepada bumi dan telah dikenali untuk membentuk di planet-planet lain seperti Marikh.[10] Ribut debu angkasa lebih besar dan lebih kuat daripada ribut pasir di Bumi dengan kelajuan angin mencapai 160 kilometer sejam.[11] Ribut pasir di Marikh terbentuk apabila pemanasan solar memanaskan atmosfera Marikh dan menyebabkan udara bergerak lalu mengangkat debu tanah. Kencenderungan berlakunya ribut sebegini meningkat apabila terdapat perubahan suhu yang besar seperti yang dilihat di kawasan khatulistiwa Marikh pada musim panas planet tersebut.[12]

Lihat juga

[sunting | sunting sumber]

Rujukan

[sunting | sunting sumber]
  1. ^ a b Victor R. Squires. "Physics, Mechanics and Processes of Dust and Sandstorms" (PDF). Adelaide University, Australia. Diarkibkan daripada yang asal (PDF) pada 2015-06-05. Dicapai pada 2007-07-29.
  2. ^ Electric Sand Findings, University of Michigan Jan. 6, 2008
  3. ^ "Dust Storms Chapter" (PDF). Emergency Management Plan. State of Oregon. Diarkibkan daripada yang asal (PDF) pada 2013-10-21. Dicapai pada 2016-07-26.
  4. ^ The Bodélé depression: a single spot in the Sahara that provides most of the mineral dust to the Amazon forest. Ilan Koren et al. 2006 Environ. Res. Lett. 1 014005 (5pp) doi:10.1088/1748-9326/1/1/014005
  5. ^ Saharan Dust: Sources and Trajectories N. J. Middleton, A. S. Goudie Transactions of the Institute of British Geographers, New Series, Vol. 26, No. 2 (2001), pp. 165-181
  6. ^ ENVIRONMENT: Around the Globe, Farmers Losing Ground Diarkibkan 2012-01-14 di Wayback Machine Analysis by Lester R. Brown (Jun 27, 2007)
  7. ^ NASA: Saharan Dust Has Chilling Effect on North Atlantic
  8. ^ Vidal, John (27 September 2009). "Dust storms spread deadly diseases worldwide". London: guardian.co.uk. Dicapai pada May 1, 2010.
  9. ^ "Dust Between Tigris and Euphrates Rivers, Iraq". Earth Snapshot. March 3, 2012. Diarkibkan daripada yang asal pada 2014-05-29. Dicapai pada 2013-11-20.
  10. ^ "Discovery Monitoring and Predicting Extraterrestrial Weather". National Science foundation. Dicapai pada 2013-11-21.
  11. ^ "Spacecraft Monitoring Martian Dust Storm". National Air And Space Administration. Dicapai pada 2013-11-21.
  12. ^ "THEMIS keeps an eye on Mars for dust". THEMIS. Dicapai pada 2013-11-21.

Pautan luar

[sunting | sunting sumber]
Diambil daripada "https://ms.wikipedia.org/w/index.php?title=Ribut_pasir&oldid=5198429"