Lihat sumber bagi Prusia

{{about|negeri Prusia lama|kawasan geografinya|Kawasan Prusia}}
{{for2|kegunaan lain|[[Prusia (nyahkekaburan)]] atau [[Preußen]]}}
{{Infobox Former Country
| native_name            = ''Preußen''
| conventional_long_name = Prusia<br><big>{{lang|ms|{{Script|Arab|ڤروسيا}}}}</big>
| common_name            = Prusia
| continent              = Eropah
| region                 = Eropah Tengah
| country                = Prusia
| era                    = [[Eropah moden awal]] hingga [[Sejarah kontemporari|Kontemporari]]
| status                 = 
| status_text            = 
| empire                 = 
| government_type        = [[Raja mutlak]] {{spaces|2}}<small>'Hingga 1848'</small> [[Raja berperlembagaan]], [[demokrasi]]
| year_start             = 1525
| year_end               = 1947
| event_pre              = 
| date_pre               = 
| event_start            = [[Duci Prusia]]
| date_start             = April
| event_end              = [[Majlis Kawalan Bersekutu|Pemansuhan]] (''[[de jure]]'')
| date_end               = 25 Februari
| event1                 = [[Brandenburg-Prussia|Kesatuan dengan Brandenburg]]
| date_event1            = [[27 Ogos]] [[1618]]
| event2                 = [[Kerajaan Prusia]]
| date_event2            = [[18 Januari]] [[1701]]
| event3                 = [[Negeri Bebas Prusia]]
| date_event3            = [[9 November]] [[1918]]
| event4                 = Pemansuhan (''[[de facto]]'')
| date_event4            = [[30 Januari]] [[1934]]
| event_post             = 
| date_post              = 
| today                  = [[Jerman]], [[Poland]],<br />[[Oblast Kaliningrad|Rusia]], [[Rantau Klaipėda|Lithuania]],</br>[[Jutland Selatan|Denmark]],[[Eupen|Belgium]],<br />[[Rantau Hlučín|Republik Czech]]
| image_flag             = Flag of Prussia (1892-1918).svg
| flag                   = 
| flag_type              = Bendera <small>(1892–1918)</small>
| image_coat             = Coat of arms of Prussia.svg
| symbol_type            = |
| royal_anthem           = [[Heil Dir Im Siegerkranz]]<br><small>"'Hormat padamu dalam Mahkota Pemenang'"<small>[[File:Heil Dir Im Siegerkranz (old recording).ogg|Heil_Dir_Im_Siegerkranz_(old_recording)|noicon|center]]</center></div>
| image_map              = Map-DR-Prussia.svg
| image_map_caption      = Prusia (biru) pada zaman kemuncaknya selaku negeri peneraju [[Empayar Jerman]].
| capital                = [[Königsberg]], kemudian [[Berlin]]
| national_motto         = ''Gott Mit Uns''<br />'''Tuhan bersama kita'"
| national_anthem        = [[Preußenlied]]<br><small> "Lagu Prusia"<small>[[File:Preußenlied ("Song of Prussia").ogg|noicon|center]]</center></div>
| common_languages       = [[Bahasa Jerman|Jerman]]
| religion               = [[Protestan]]
| currency               = 
| title_leader           = [[Senarai raja Prusia|Duke]]{{smallsup|1}}
| leader1                = [[Albert I, Duke Prusia|Albert I]] (pertama)
| year_leader1           = 1525–68
| leader2                = [[Frederick I dari Prusia|Frederick III]] (terakhir)
| year_leader2           = 1688–1701
| title_representative   = [[Senarai raja Prusia|Raja]]{{smallsup|1}}
| representative1        = [[Frederick I dari Prusia|Frederick I]] (pertama)
| year_representative1   = 1701–13
| representative2        = [[William II, Maharaja Jerman|William II]] (terakhir)
| year_representative2   = 1888–1918
| title_deputy           = [[Ketua Menteri Prusia|Ketua Menteri]]{{smallsup|1, 2}}
| deputy1                = [[Paul Hirsch]] (pertama)
| year_deputy1           = 1918–20
| deputy2                = [[Hermann Göring]] (terakhir)
| year_deputy2           = 1933–45
| stat_year1             = 1939
| stat_area1             = 297007
| stat_pop1              = 41915040
| stat_year2             = 
| stat_area2             = 
| stat_pop2              = 
| footnotes              = <sup>1</sup> Ketua negara yang tersenarai disusun dari terawal hingga terakhir sepanjang zaman. <!--Untuk maklumat lanjut, see individual Prussian state articles (links in above History section).--> <br /><sup>2</sup> Jawatan ''Ministerpräsident'' diperkenalkan pada tahun 1792 sewaktu Prusia berpemerintahan raja; ketua-ketua menteri yang disenaraikan merupakan ketua republik Prusia.
}}

'''Prusia''' ({{lang-de|Preußen}}; [[bahasa Latin]]: ''Borussia'', ''Prutenia''; {{lang-lv|Prūsija}}; {{lang-lt|Prūsija}}; {{lang-pl|Prusy}}; [[bahasa Prusia Lama]]: ''Prūsa;'' [[Tulisan Jawi|Jawi]]'':'' ڤروسيا) ialah sebuah negara bersejarah yang berasal dari [[Duci Prusia]] dan [[Margraviat Brandenburg]]. Berabad-abad lamanya negeri ini mempengaruhi sejarah [[Jerman]] dan Eropah. Ibu negara terakhir Prusia ialah [[Berlin]].

Nama ''Prusia'' berasal daripada nama [[orang Prusia Lama|Prusia Lama]] iaitu sekelompok kaum [[orang Baltik|Baltik]] yang berkaitan dengan kaum-kaum [[orang Lithuania|Lithuania]] dan [[orang Latvia|Latvia]]. Pada abad ke-13, "[[Rantau Prusia|Prusia Lama]]" ditakluki oleh [[Kesatria Teuton]]. [[Negeri biarawan Kesatria Teuton|Negeri biarawan mereka]] [[Penjermanan|dijermankan]] berikutan peristiwa [[Ostsiedlung]]. Penyatuan Brandenburg dan Prusia ([[Brandenburg-Prussia]]) pada tahun 1618 membawa kepada pengisytiharan [[Kerajaan Prusia]] pada tahun 1701.

Prusia menjadi sebuah negeri terpenting pada abad ke-18 dan ke-19. Pada abad ke-18, Prusia menjadi kuasa Eropah yang besar di bawah pemerintahan [[Frederick II dari Prussia|Frederick Agung]] (1740–86). Pada abad ke-19, Canselor [[Otto von Bismarck]] mengemukakan dasar menyatukan negeri-negeri Jerman menjadi "[[Kleindeutsche Lösung|Jerman Kecil]]" yang mengecualikan [[Empayar Austria]].

Kerajaan Prusia mendominasi Jerman utara dari segi politik, ekonomi, dan kependudukan, serta menjadi teras [[Gabungan Jerman Utara]] yang ditubuhkan pada tahun 1867 lalu menjadi sebahagian [[Empayar Jerman]] atau ''[[Deutsches Reich]]'' pada tahun 1871.

Berikutan akhirnya [[Wangsa Hohenzollern|pemerintahan raja-raja Hohenzollern]] di Jerman berikutan [[Perang Dunia I]], Prusia menjadi sebahagian [[Republik Weimar]] sebagai [[Negeri Bebas Prusia|negari bebas]] pada tahun 1919. Prusia hilang tarafnya sebagai negeri secara ''[[de facto]]'' oleh [[Nazi]] pada tahun 1934 dan secara ''[[de jure]]'' oleh [[Pihak Berikat|Kuasa Berikat Perang Dunia II]] pada tahun 1947.

Semenjak itu, nama Prusia terhad kepada kegunaan sejarah, geografi atau kebudayaan. Kebanyakan orang Prusia percaya bahawa beberapa "Nilai-nilai Prusia"<ref>''... the old Prussian virtues were virtues, and remain so. Industry; piety; frugality; self-discipline; physical courage; a capacity for self-subordination to a common cause'' - Michael Eliot Howard, Michael Howard: ''The Lessons of History'', 1991, Yale University Press, ISBN 0-300-05665-6</ref> menjadi salah satu penyumbang kebangkitan negeri mereka, contohnya: organisasi sempurna, disiplin, pengorbanan, kedaulatan undang-undang, patuh kepada yang berkuasa, kebolehpercayaan, toleransi, [[kehematan]], ketepatan masa, kesederhanaan, dan ketekunan. Di hadapan orang bukan Prusia yang dipaksa tunduk kepada negeri tersebut, budaya Prusia menggambarkan kebebasan terbatas, penindasan peribadi dan disiplin birokratik, kepatuhan membuta, keangkuhan kebudayaan dan rasionalisme amoral.
<ref> 
[http://www.euv-frankfurt-o.de/de/forschung/institut/institut_fit/publikationen/2002/05-02-Spohn.pdf]Willfried Spohn European East-West Integration,Nation-Building and National Identities - The Reconstruction of
German-Polish Relations No. 5/02</ref>

== Rujukan ==
{{reflist}}
== Pautan luar ==
{{commons|Prussia}}
* [http://www.preussen.de/en/heute.html Preussen.de] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20030727133244/http://www.preussen.de/en/heute.html |date=2003-07-27 }} (laman sesawang [[House of Hohenzollern]]).
* {{de icon}} [http://www.preussen-chronik.de/_/episoden/002020_jsp.html Preußen-Chronik.de] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070609110632/http://www.preussen-chronik.de/_/episoden/002020_jsp.html |date=2007-06-09 }}
* [http://www.rulers.org/prusprov.html Administrators of Prussian provinces]
* {{en icon}} [http://www.hv.spk-berlin.de/english/index.php Prussian Cultural Heritage Foundation website]
* [http://bpkgate.picturemaxx.com/index.php?LANGUAGE=english Stiftung Preußischer Kulturbesitz] (arkib gambar).

* [http://www.spsg.de Foundation for Prussian Palaces and Gardens Berlin-Brandenburg]
* {{de icon}} [http://www.lwl.org/westfaelische-geschichte/portal/Internet/ku.php?tab=que&ID=830 Constitutional deed for the Prussian state ("Imposed Constitution" – December 5, 1848)] (full text).
* {{de icon}} [http://www.lwl.org/westfaelische-geschichte/portal/Internet/ku.php?tab=que&ID=831 Constitutional deed for the Prussian state ("Revised Constitution" – January 31, 1850)] (full text).
* [https://www.raremaps.com/cgi-bin/gallery.pl/enlarge/18319 Peta Prusia pada 1690] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160303233851/https://www.raremaps.com/cgi-bin/gallery.pl/enlarge/18319 |date=2016-03-03 }}

[[Kategori:Bekas negara di Eropah]]
[[Kategori:Bekas kerajaan]]
[[Kategori:Pengasasan 1701]]
[[Kategori:Pembubaran 1918]]
[[Kategori:Sejarah Jerman]]
{{tunas|sejarah}}