Canton Zürigh
|
|
Chest artícol a l'è scricc in Lumbàrt, ortograféa orientàl unificàda. |
| Canton Zürigh Canton | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| |||||
 | |||||
| Dats aministrativ | |||||
| Stat | Svìzzera | ||||
| Capital | Zürigh | ||||
| Lengue ofiçai | lengua todesca | ||||
| Nassida | 1351 | ||||
| Politega | |||||
| President | Mario Fehr | ||||
| Orgen lejislativ | Gran Consili | ||||
| Territore | |||||
| Coordinade | 47°24′47″N 8°39′23″E / 47.413056°N 8.656389°E | ||||
| OSM | 1690227 | ||||
| Voltituden | 408 m s.l.m | ||||
| Superfix | 1 729 km² | ||||
| Abitants | 1 520 968 ab. (31 dicember 2018) | ||||
| Densitaa | 879.68 ab./km² | ||||
| Confin | Canton Sciafüsa, Canton Argovia, Canton Zug, Canton Svit, Canton Turgovia, Canton San Gal e Baden-Württemberg | ||||
| Fus orari | UTC+01:00 e UTC+02:00 | ||||
| Varie | |||||
| Codex ISO 3166 | CH-ZH | ||||
| Sigla autom. | ZH | ||||
| Cl. climatega | |||||
| Cl. sismega | |||||
| Localizazion | |||||
 | |||||
| Sit istituzional | |||||
El Canton Zürigh (en todèsch: Kanton Zürich) l'è giü dei 26 cantù de la Svìsera. L'òcupa 'n àrea de 1729 km², e 'l g'ha 'na popolasiù de 1392396 abitàncc (segónt i dàti del Desember 2011). La capitàl del cantù l'è la cità de Zurìgo
Geografìa
[Modifega | modifica 'l sorgent]El cantù de Zurìgo l'è sitüàt endèla part setentriunàla de la Svìsera. L'è tacàt ai cantù de Sciafüsa a nord, Argovia, Zug e Svit a sud, Türgovia e San Gal a èst. El lach de Zurìgo l'è per lo piö sitüàt endèl teretóre del cantù.
Stória
[Modifega | modifica 'l sorgent]La stória del cantù l'è paraléla a chèla de la cità de Zurìgo. 'N época antìca, la zòna l'è stàda 'n bùna part colonizàda dei Romàni, che i gh'ìa dat nòm Turicum a la cità. El teretóre el reprezentàa la frontiéra del Impér.
Quan che 'ndèl sècol V, l'Impér el s'è desfàt fò, le tère del cantù i è stàde devastàde dei Alemanni, e pò ricostrüìt sóta la tutéla de la cità de Zurìgo.
El nùcleo centràl del cantù de Zurìgo 'l consìst endèi teretóre acquizìcc de la cità dòpo che l'è dientàda 'na cità lìbera (en todèsch: reichsfrei) endèl an 1218, en particolàr dòpo de la revulusiù de le corporasiù 'ndèl 1336.
El cantù l'è nit a fà part de la Confederasiù Elvética endèl an 1351. La part bàsa del cantù la gh'è stàda zontàda 'ndèl 1362. Endèla Vècia Guèra de Zurìgo (1440-1446) che 'l cantù de Zurìgo 'l g'ha combatìt cùtra i óter sèt cantù de la confederasiù de alùra, la cità la gh'ìa rivendicàt la sovranità söl Toggenburg ma a la fì de la guèra gh'è tocàt rinuncià. Le zòne a nòrd, enfìna al Réno i è deentàde part del cantù dòpo che la cità la g'ha crumpàt Winterthur dei Asbùrgo 'ndèl 1468. I teretóre a òvest envéce, 'ndèl 1803, i s'è destacàcc e i è nàcc a fà part del Canton Argovia. De alùra 'l teretóre cantunàl l'è restàt envariàt.
La custitusiù 'n vigùr al dé d'encö l'è stàda apröàda 'ndèl més de febrér del 2005 e l'è entràda 'n vigùr endèl zenér del 2006 en sustitusiù de chèl ècia del 1869
Sudiviziù aministratìve
[Modifega | modifica 'l sorgent]El cantù de Zurìgo l'è dividìt en 171 cümü, repartìcc söi dùdes distrècc (en todèsch: bezirke) elencàcc ché sóta.
- Zurìgo che 'l töl dét i quartér (vergü ex-cümü indipendècc) de la cità de Zurìgo
- Affoltern che g'ha per capolöch la citadìna de Affoltern am Albis
- Andelfingen, che g'ha per capolöch la citadìna de Andelfingen
- Bülach, che g'ha per capolöch la citadìna de Bülach
- Dielsdorf, che g'ha per capolöch la citadìna de Dielsdorf
- Dietikon, che g'ha per capolöch la citadìna de Dietikon
- Hinwil, che g'ha per capolöch la citadìna de Hinwil
- Horgen, che g'ha per capolöch la citadìna de Horgen
- Meilen, che g'ha per capolöch la citadìna de Meilen
- Pfäffikon, che g'ha per capolöch la citadìna de Pfäffikon
- Uster, che g'ha per capolöch la citadìna de Uster
- Winterthur, che g'ha per capolöch la citadìna de Winterthur
