Sêrvu
IN
|
Sta pagina chi a l'è scrita in inpeiéśe |
| Sêrvu cumüna | ||
|---|---|---|
| ||
 | ||
| Localizaçión | ||
| Stâto |  Itàlia
| |
| Región |  Liguria
| |
| Provìnsa |  Imperia
| |
| Aministraçión | ||
| Scìndico | Natalina Cha (lista sivica "Insieme per Cervo") da-o 27-5-2019 (2º mandòu da-o 10-6-2024) | |
| Dæta de instituçión | 1925 | |
| Teritöio | ||
| Coordinæ: | 43°55′31.04″N 8°06′51.63″E | |
| Altitùdine | 66 m s.l.m. | |
| Superfìcce | 3,59 km² | |
| Abitanti | 1 149[1] (30-6-2019) | |
| Denscitæ | 320,06 ab./km² | |
| Comùn confinanti | Andöa (SV), San Bertumê | |
| Âtre informaçioìn | ||
| CAP | 18010 | |
| Prefìsso | 0183 | |
| Fûzo oràrio | UTC+1 | |
| Còdice ISTAT | 008017 | |
| Cod. cadastrâ | C559 | |
| Targa | IM | |
| Cl. scìsmica | zöna 2 (sismicitæ media)[2] | |
| Cl. climàtica | zöna C, 1 340 GG[3] | |
| Nomme abitanti | Serveṡi | |
| Sànto patrón | San Giuàn | |
| Giórno festîvo | 24 ṡügnu | |
| Cartògrafîa | ||
  Sêrvu | ||
 | ||
| Scîto instituçionâle | ||
Sêrvu (Séu ascì[4], O Çervo in zeneṡe, Cervo in italiàn) a l'è ina cumüna inta Pruvinsa de Inpeia, ch'a cunta 1 149 abitànti (dâiti agiurnâi au 2019).
Geugrafia
[modìfica | modìfica wikitèsto]_2.jpg)
U teritòiu da cumüna de Sêrvu se tröva in ta parte ciü a levànte da Pruvinsa, u paìṡe u l'è bagnâu dau Mâ Ligüre e u so entrutèra u fa parte de valli du Merula, du Steria e pé in tòccu ascì de quella du Evignu, inânsi ciü vixin au burgu u se tröva s-ciumâia dîta du Sêrvu. Insemme ai âutre cumüne vixìne u fa pàrte du Gurfu de Dian.
U sentru du paìṡe u g'ha a particularitâi de truvâse in puṡisiùn ciü a munte da maìna, e prisipali còlle preṡenti e sun quelle du Sêrvu (324 m) e du Castelaréu (211 m).
Cunfìn
[modìfica | modìfica wikitèsto]A sitàe a l'è furmâ dau sulu Sêrvu, pé in estensciùn de squâxi 3,59 km2, a cunfìna cun i teritòi de San Bertumê e de Andöa, in Pruvinsa de Savuna.
Stoia
[modìfica | modìfica wikitèsto]Urigine du nòmme
[modìfica | modìfica wikitèsto]U nomme du paiṡe u l'è dunca da riscuntrà in ta raìxe latìna de servum, cun u scignificâu de s-ciàvu, poi mudificâu in epuca medievàle (aturnu au Sinquesentu) e divegnüu in italiàn Cervo, lucalmente a l'è dövöâ dai véggi nu sulu a parolla Sêrvu, ma ascì Séu pé indicâ a sitàe .
Epuca rumana
[modìfica | modìfica wikitèsto]E primme testimuniànse in scé l'abitâu e sun da ritruvà zà inte l'epuca Rumana, cun a custrusiùn de primme cà aturnu a 'na mansio, stasiun de càngiu longu a Via Julia Augusta, foscia cistruìa chi propiu grassie aa preṡensa de cârche funte natüâle e de in apròdu li vixìn, difatti a l'è stâita truvà ina stele du I seculu d.C. in ta strutüa da géxa de San Nicola, in tenpu dedicâ a San Ṡorṡu.[5] Segundu âutre funti peò pé a sò cunfurmasiùn favuevule a ṡona a sajéva ṡa stâita frequentà dai Ligüri Ingauni, fin aa scunfitta in tu 181 a.C.
Epuca medievâle
[modìfica | modìfica wikitèsto]Terminâ l'èsperiénsa de l'Inpéu Rumàn u se vèrbe in periudu de svilüppu pé u burgu, tucàu sulu i minima parte dae incursciùi di barbari primma e di sarecen doppu (fra i vista a pusisiùn furtemente difendibile e prutéṡüa daa séie de ròcche au riùndu. Pé in bréve perìudu u và sutta ai biṡantìn, in ta cuscì dîta Marittima Italorum.
Sucescivamente, a partì dau 950 u cumüne u va a fà parte di pusedimenti di marchéṡi de Claveṡana, che ereditan u feudu dai veggi pusedimenti da Marca Arduinica (dunde difatti u faxéva parte du Cumitâu de Arbenga) grassie au predecesù Bunifassiu du Vastu. Sutta a sti chi a cumensa a furtificasiùn de l'abitâu, che ṡà dau 1000 u vegne mensciunâu cun ina sò müàja de diféṡa.[6]
Saiàn poi i marchéṡi in persùna a dà u cuntròllu du paìṡe aa cumüna franca de Diàn in tu 1172, au quàle duminiu a pupulasiùn servéṡe se rivòta aturnu au 1204, autuguvernanduse cumme cumüna e dumandandu poi a prutesiùn aa Repübbrica de ṡena.
In te stu moddu chi i ṡenéṡi i vàn a cuncedde cârche tenpu dòppu u cuntròllu de Sêrvu ai cavalieri de l'urdine de Malta in tu 1330, che peò doppu in ànnu i van a vénde i diritti aa famìa di Dôia, cun u machéṡe Lazzaro.
U duminiu u se interunpe doppu pòcu, a càuṡa da cunquista di Del Carretto, legittimi discendenti da famìa Claveṡana, grassie a l'opéa de Enrico che mantegnïà u feudu fin au 1384, ànnu du riturnu du burgu inte l'orbita ṡenéṡe. Turna suttu sta chi Sêrvu u sciòrte a utegnì ina növa furma de autunumìa, cun a cuncesciùn de puré eléṡṡe diretamente in cunséju sitadìn e in propiu pudestà.
Epuca muderna
[modìfica | modìfica wikitèsto]Cun u seculu XVI a sitadìna a déve ancù patì ina séie de invaxiùi türche, che vàn ciü votte a sbarcà inte còste da Rivêa de Punente armenu fin au 1571, (ànnu da battàja de Lepantu) atràtti ascì dae ròtte cumerciàli che chi e tranxitavan, vistu che i pescatùi lucàli i s'éan specialiṡâi in ta racolta du cuàllu, cun ligammi versu a Corsega e a Sardegna, e in ta prudusiùn de l'öiu.[7]
Cun a caütta da Repübbrica de Séna a seguitu de l'invaxùn fransese du 1797 u paìṡe éntra a fà parte da Repübbrica Ligure, inserìu inisialmente in tu dipartimentu du Càppu Vérdu (cun sentru diretìvu a Diàn), diventandu séde du lucàle V cantùn fin a l'ànnu 1798, poi sciurbìu in ta Circuscrisiùn de Auìve, cun sede a Inéia, e da lì anéssu a a l'Inpéu Franseṡe sùtta Napuleùn Bunapàrte.
Cun u cungressu de Vienna du 1814 e a restaurasiùn u vegne inglubàu inti dumini du Regnu de Sardegna, faxendu parte du sircundâiu du Portu da Pruvinsa de ṡena (mandamentu de Dian) dau 1861 in quélli du Regnu de l'Italia, divegnüu doppu a Segunda Guèra Mundià a Repübbrica italiana.
A münisipalitàe d'ancöi a l'è stâita istituîa in te l'ànnu 1925, doppu ésse andà a fà parte da cumüna da Maina de Diàn a partì dau 1923.[8] Difatti dau 6 de dexènbre de cöll'ànnu l'éan stâite supresse e acurpâe ascì e cumüne de San Bertumê e da Vìlla, cun u teritòiu de sti dui paìṡi ricustituîu in mòddu indipendente sulu in tu 1947[9], quande u vegne destacâu daa cumüna servéṡe, propiu pé sta mutivasiùn chi San Bertumê u l'àxéva mantegnüu a denuminasiùn ufisiâle de San Bertumê du Sêrvu.
Abitànti
[modìfica | modìfica wikitèsto]Abitanti censî[10]
Minuânse furèste
[modìfica | modìfica wikitèsto]Dandu amèntu ai dàtti de l'Istat ai 31 de dixembre du 2019, i sitadìn furèsti a Sêrvu i sun 119.
Pòsti de interesse
[modìfica | modìfica wikitèsto]Architetüe militàri
[modìfica | modìfica wikitèsto]L'intregu burgu du Sêrvu u l'è struttürâu cun funsiùi de diféṡa. Chi u sé pönan vegghe ancù e tùri de avistamentu dövöâe cuntru e invaxùi türche e ascì e antìghe müaje dunde se trövan e pòrte de acessu au paìṡe, ciamâe de Santa Cateìna (a nòrd-est), da Canarda (a sud-est), da Maìna (a sud-ovest, aù divìṡa fra u varcu da Maina e de San Nicola), ciü u Varcu de Biundàu, avertu in epuca sucescìva pé rende ciü fassile l'acessu aa pupulaisùn.[11]
-P1010439.JPG)
U Castellu di Claveṡana
[modìfica | modìfica wikitèsto]
Integrâu inta strutüa du paìṡe se tröva u Castellu tiâu sciü daa famìa di Clavesana a partì dau XIII seculu, in scia bàṡe de ina presedente ture de stile rumanicu, u l'à da senpre funsiunâu cumme furtessa pé u burgu de Sêrvu, inti seculi passâi u l'à vistu ciü càngi e funsiùi, vegne dunca dövöâu primma cumme uatôiu dedicâu a San Giuàn e doppu cumme uspeà.[12]
Architetüe religiùṡe
[modìfica | modìfica wikitèsto]
Eclexiaticamènte u teritòiu de Sêrvu u fa pàrte da diocexi de Arbenga-Inpeia, e gêxe presènti inta cumüna e sun sutta aa Parocchia de San Giuàn.
• Gêxa da parocchia de San Giuàn u Batìsta, a l'è a gêxa prinsipâ du paìṡe, custruìa in döitu baròccu fra i seculi XVII e XVIII grassie ai fundi derivâi daa pésca du curallu e dai cumerci versu a Corsega e a Sardegna, u l'è cunsciderâu u ciü grossu edifissiu custruìu in te stu stìle chi de tütta a Ligüia de Punente.
Tiâu sciü da l'architettu Giu Bàtta Marvàudi, uriginâiu du burgu de Candeàscu, ancöi frasiùn da cumüna de Burgumâu, in tu 1706, ànnu da sò mòrte, sustituìu dau fìu Giacumu Filippu. L'elegante canpanìn, u l'éa stâitu diṡegnâu da in âutru inpurtante artìsta de l'épuca, Francescu Caréga, ch'u vegnìva dau Pòrtu e issàu sciü versu a fìn du Settesentu. Scibèn l'inpurtànsa da paròcchia e e gràndi dimensciùi a gêxa a preṡénta numma ina navâ, ch'a cunserva ancù l'antìgu pürpitu in marmu giàncu du 1500, ciü in Crìstu de légnu fâitu dau Antôniu Maìa Marajàn e a funte du batéximu du Seisentu.[13]
• Gêxa de San Ṡorṡu o de San Nicola, a l'è a veggia paruchiâle, culucâ in sìmma a in pöṡṡu natüâle in puṡisiùn ciü decentrâ dispettu a l'antigu burgu, custruîa in unù a San ṡorṡu, santu ben venerâu intu levante du Mâ Mediterraneu e asciurbìu inta cultüa servéṡe düante a duminasiun ṡéneṡe. L'aspettu baròccu du dì d'ancöi u l'è duvüu a in rimanegiamentu fâitu fra u 1690 e u 1725 da i dui architetti lucâli Giu Batta e Giacumu Marvaldi, in sce cumisciùn di Fràtti Agustiniâi de ṡena ch'i vàn a dövöâla doppu dui seculi de abandùn.
Presedentemente a mustrava strutüe ciü tipicamente rumaniche e u se cunta adiritüa ch'a fusse stâita tiâ sciü a partì dae fundamenta de in antìgu tenpiu rumàn. Au drentu se pönan vegghe in ta navâ uvâle diferenti decurasiùi de marmu, in ciü cuùi, a pâa d'autà dedicâ aa Madonna firmâ da Francesco Carrega e ascì i tradisiunali Cristi da prucesciùn. L'udierna intitulasiùn de l'edifissiu a San Nicola a l'è datâ au 1863.[14]
Ecunumia
[modìfica | modìfica wikitèsto]L'ecunumia de Sêrvu a l'è bazâ in sciu turìsmu, prinsipalmente estìvu, e ascì in scia prudusiun agricula de l'öiu d'auìva e du vìn Pigâu e Vermentìn.
Cultüa
[modìfica | modìfica wikitèsto]
Dialettu
[modìfica | modìfica wikitèsto]A Sêrvu u se parla in dialettu de stampu inpeiéṡe (léngua lìgüre) clascificâu intu grùppu de sentru-punènte, scimile a cöllu de San Bertumê.
Feste e fée
[modìfica | modìfica wikitèsto]- Festival internasiunàle da müxica da câmea: u se tegne tütti i ànni dau 1964, in scia scainâ da gêxa de Giuàn. U l'è stâitu inaugurâu dau viulinista üngheêṡe Sándor Végh, inamuâu de l'acüstica du sagrâu da paruchiale servéṡe, che in acôrdu cun l'aministrasiùn cumünale l'à cumensâu a purtà chi ina sêje de müxicìsti famùṡi ascì a livellu mundiàle.[15]
- Festa patrunàle de San Giuànni: a se tegne tütti i ànni u 24 de ṡüggnu, cu-a selebrasiùn da funsiùn religiùṡa aa séja, doppu aa quâle a gh'è a tradisiunàle prucesciùn di crìsti pé-i caruggi du burgu e se fan partì ascì i lümìn, ch'i ilüminàn u mâ[16]
Aministrasiùn
[modìfica | modìfica wikitèsto]_-_Municipio,_scuola.jpg)
| Perîodo | Prìmmo çitadìn | Partîo | Càrega | Nòtte | |
|---|---|---|---|---|---|
| 10 lüju 1985 | 9 ṡügnu 1990 | Teresio Vigo | PCI | Scindicu | |
| 7 lüju 1990 | 24 arvì 1995 | Teresio Vigo | PCI | Scindicu | |
| 24 arvì 1995 | 14 ṡügnu 1999 | Teresio Vigo | lista sivica de sentru-scinistra | Scindicu | |
| 14 ṡügnu 1999 | 14 ṡügnu 2004 | Vittorio Desiglioli | lista sivica | Scindicu | |
| 14 ṡügnu 2004 | 8 ṡügnu 2009 | Vittorio Desiglioli | lista sivica | Scindicu | |
| 8 ṡügnu 2009 | 25 maṡṡu 2014 | Gian Paolo Giordano | Albero d'ulivo con raccoglitrice (lista sivica) |
Scindicu | |
| 25 maṡṡu 2014 | 26 maṡṡu 2019 | Gian Paolo Giordano | Vivi Cervo (lista civica) |
Scindicu | |
| 27 maṡṡu 2019 | 10 ṡügnu 2024 | Natalina Cha | Insieme per Cervo (lista sivica) |
Scindicu | |
| 10 ṡügnu 2024 | in càrega | Natalina Cha | Insieme per Cervo (lista sivica) |
Scindicu | |
Vie de cumünicasiùn
[modìfica | modìfica wikitèsto]Stradde
[modìfica | modìfica wikitèsto]U teritòiu cumünàle de Sêrvu u l'è traversâu daa Stradda Statàle 1 Aurelia, ch'a permette u culegamentu cun Andöa a levante e cun San Bertumê a punente.
Feruvie
[modìfica | modìfica wikitèsto]
Sêrvu a l'axéva ina stasiun in scia Feruvìa Zena-Vintimïa au servissiu ascì da cumüna de San Bertumê, pe sta mutivasiùn chi ciamâ de Sêrvu-San Bertumê. A fermâ a l'è stâita serâ intu 2016 pe l'ativasiun du növu traciâu a dui binari fra Andöa e San Luensu au Mâ.[17]
Nòtte
[modìfica | modìfica wikitèsto]- ↑ Dâitu Istat - Pupulasiùn rexidente ai 30 de śügnu du 2019.
- ↑ Clascificaçion sismica (XLS), in sce protezionecivile.gov.it.
- ↑ Lézze 26 agósto 1993, n. 412, alegòu A, Tabélla di gràddi/giórno di Comùn pe Región e Provìnsa (PDF), in sce efficienzaenergetica.acs.enea.it, 1 màrso 2011, p. 151. URL consultòu o 25 arvî 2012.
- ↑ da prununsià in zeneśe Çéo
- ↑ (IT) A stòia da cumüna du Servu, in sce comune.cervo.im.it. URL consultòu o 19 seténbre 2021.
- ↑ (IT) Sêrvu, ün di burghi ciü belli d'Italia, in sce borghipiubelliditalia.it. URL consultòu o 19 seténbre 2021.
- ↑ (IT) Inpeia da vegghe, u burgu de Sêrvu, in sce imperiadavedere.it. URL consultòu o 19 seténbre 2021.
- ↑ (IT) Decrétu Reàle 2769 du 6 de dexenbre du 1923, in sce elesh.it. URL consultòu o 19 seténbre 2021.
- ↑ (IT) Decrétu Legislatîvu 980 du 20/08/1947, in sce elesh.it. URL consultòu o 19 seténbre 2021.
- ↑ Statistiche I.Stat - ISTAT; URL cunsultâu ai 30-12-2023.
- ↑ (IT) Sêrvu: Pòrte e Müaje, in sce comune.cervo.im.it. URL consultòu o 15 zenâ 2021.
- ↑ (IT) Sêrvu: u Castellu di Claveśana, in sce comune.cervo.im.it. URL consultòu o 15 zenâ 2021.
- ↑ (IT) A gêxa da parocchia de San Giuàn, in sce comune.cervo.im.it. URL consultòu o 26 seténbre 2021.
- ↑ (IT) A gêxa de San Nicola, in sce comune.cervo.im.it. URL consultòu o 1º òtôbre 2021.
- ↑ (IT) A stòja du Festival müxicàle de Sêrvu, in sce cervofestival.com. URL consultòu o 16 zenâ 2021.
- ↑ (IT) Festa patrunàle de San Giuàn Batìsta, in sce borghidiriviera.it. URL consultòu o 19 zenâ 2022.
- ↑ (IT) Ürtimu gòttu da staffa aa stasiun de Sêrvu-San Bertumê, in sce riviera24.it. URL consultòu o 15 zenâ 2021.
Autri prugètti
[modìfica | modìfica wikitèsto]
Wikimedia Commons a contêgne di files in sce Sêrvu
| Contròllo de outoritæ | VIAF (EN) 133846784 · LCCN (EN) n94020638 · GND (DE) 4358971-6 · WorldCat Identities (EN) n94-020638 |
|---|