Naar inhoud springen

Sprachbund

Van Wikipedia

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mofers. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.


'ne Sprachbund of spraokbóndj is 'n groep spraoke die op bestumdje puntjen euvereinkómme doordet zie geografisch gezeen kortbiejein ligke. Dees spraoke kónne taalkóndig neet-verwantj of allein wied-verwantj zeen, meh wen verwantjsjap óndudelik is kan 'ne sprachbund daoveur zörge det 't de sjien haet det zie hieël verwantj zeen, dewiel det neet is.

E bekandj veurbeeldj hievan kan me vinjen in Zuudoeas-Azië, wo ónger angeren 't Thais en 't Viëtnamees kwa klankstruktuur hieël erg 't Sjinees genieëke, mit einlèttergrepige wäörd en óngersjeiendje toeane, meh dees twieë spraoke behuuere neet toete Sino-Tibetaanse sproakfemielje.

In Europa besteit de Balkan-sprachbund, wo 't Albanees, Roemeens en 't Bulgaars (en 't verwantje Macedonisch) ónger valle. Al dees spraoke behuuere toet versjillendje tek van 't Indo-Europees, meh deile grammaticale kinmirke, worónger 't lidwaord det es 'n achterveugsel achter 't zelfstenjig naamwaord wuuert geplek. Dit kinmirk kintj me neet in spraoke die nej-verwantj zeen aan 't Roemeens of 't Bulgaars.

Ouch wuuert gans Europa, mit oetzunjering van 't Baskelandj enne Keltische spraoke, waal gezeen es 'ne sprachbund (de Standard Average European). Hieveur veurt m'n ónger anger de volgendje kinmirken aan: 't óngersjied tösse bepaoldje en ónbepaoldje lidwäörd ("de" en "'ne"), 't gebroek van "höbbe" + voltoeadj deilwaord en 't vörme vanne passief door gebroek te make van e koppelwirkwaord + voltoeadj deilwaord.

Juus op 'n klènder sjaol kan m'n ouch de euregio zeen es 'ne sprachbund. Zoea deiltj 't Waals (bao) dezelvendje klanken es 't Limbörgs en 't Ripuarisch en haet 't grammaticaal kinmirke die aafwieke van 't Frans, meh mit de geneumdje spraoken euvereinkómme, wie de plaatsing van 't bieveugelik naamwaord véúr 't zelfstenjig naamwaord en 't gebroek vanne kónstruksje "waat is det veur ..." bie 't stèlle van vraoge.

Anger spraokbunj vindj me trögk in 't Centraal-Aziatisch plateau, Ethiopië, Australië en Midden-Amerika.

Aafkomstig van Wikipedia, de Vriej Encyclopedie. "https://li.wikipedia.org/w/index.php?title=Sprachbund&oldid=443677"