Aruba
Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mestreechs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
| Aruba | |||
| |||
|
| |||
| Gebeedsdeil van | Keuninkriek vaan de Nederlen | ||
| Basisgegaevens | |||
| Officieel taal | Nederlands, Papiaments | ||
| Hoofsjtad | Oranjestad | ||
| Sjtaotsvörm | Land binne 't Keuninriek | ||
| Sjtaotshoof | Willem-Alexander | ||
| gouvernäör | Alfonso Boekhoudt | ||
| premier | Evelyn Wever-Kroes | ||
| [[{{{titelhoofregering2}}}]] | {{{naamhoofregering2}}} | ||
| Opperflaakde – % water |
193 km² -% | ||
| Inwoeners – Deechde: |
103,484 (2006) 571/km² | ||
| Biekómmende gegaeves | |||
| Munteinheid | Arubaanse gölde (AWG)
| ||
| Tiedzaone | UTC -4 | ||
| Nationale fiesdaag | 18 miert | ||
| Vouksleed | Aruba Dushi Tera | ||
| Web | Code | Tel. | .aw | ABW | +297 | ||
Aruba is 'n eiland in de Caribische Zie, en e land binne 't Keuninkriek vaan de Nederlen, conform 't Statuut vaan 't Keuninkriek der Nederlen. Aruba ligk oostelek vaan Curaçao en noordelek vaan Paraguaná, Venezuela. Hoofstad is Oranjestad. Aruba is 'n eiland mèt wieneg reliëf en brei stren, die väölvöldeg gebruuk weure veur toerisme. Aruba sjeide ziech in 1986 vaan de Nederlandse Antille aof en heet sinsdeen 'ne status aparte.
Demografie
[bewirk | brón bewèrke]Aruba weurt veurnaomelek bevolk door mulatte en creole, die aofstammelinge zien vaan Afrikaanse slaove. Aanders es op Curaçao heet de bevolking e sterk Indiaans elemint, wat door de oorsprunkeleke bewoeners, de Arowakke dringebrach is. 'n Klein minderheid vaan de bevolking is Europees dewijl de eilen relatief väöl immigrante vaan oet de res vaan 't Caribisch gebeed höbbe. 82% vaan de bevolking is Roems-katheliek, 8% is protestants. De volkstaol, 't Papiaments, is sinds 2004 ouch 'n officieel taol, neve 't Nederlands.
Aruba is in verglieking mèt de naoberlen e riek en welvarend land.
Historie
[bewirk | brón bewèrke]
Aruba woort bij 't ierste contak mèt Europeane door de Arowakke bewoend. De Spanjaarde claimde 't eiland in 1499 en dwónge de bewoeners tot slaovewerk in de koperkojle op Hispaniola. Wie die oetgepöt waore stoont me de Indiane touw nao 't eiland trök te kiere. In 1636 kaom 't eiland aon de Nederlen; umtot de groond zoe erm waor kós me dao evels gein groetsjaolege plantazjes aonlègke en hiersde op Aruba gans ander situaties es op Curaçao. In de negentiende iew hiersde op Aruba 'ne goudkoorts.
Vaanaof 1948 oontstoont 't nationalisme en de oonaofhenkelekheidsbeweging op Aruba. In 1976 woorte 't veendel en 't volksleed vasgestèld. Umtot Aruba ziech es toeriste-oord ummer wijer oontwikkelde en e stök welvarender waor es Curuçao, 't hoofeiland vaan de Nederlandse Antille, greujde de oonvrei op 't eiland. Op 1 januari 1986 maakde Aruba ziech los oet de Nederlandse Antille um 'n eige land binne 't Keuninkriek te vörme, mèt de bedoeling tot 't in de jaore negeteg oonaofhenkelek zouw weure. Dit is op de lang baon gesjove en nui oontwikkelinge in de politiek tösse Nederland en de euverziese gebeedsdeile höbbe 't oonwoersjijnelek gemaak tot Aruba ziech in de kortbij touwkoms ouch ech zal aofsjeie.
Op 2 september 2005 veel de Natural Bridge, de langste natuurleke brögk in de Cariben, en 'n belangrieke toeristische attractie, inein. 'n Kleiner aander natuurleke brögk is evels nog ummertouw te bezien.