1629
1629 waor e gewoen jaor wat begós op maondag op de Gregoriaanse kalender en e gewoen jaor wat begós op 'nen donderdag op de Juliaanse kalender.
Gebäörtenisse
[bewirk | brón bewèrke]- 3 mieërt - Keuning Karel I van Èngelandj óntbundj 't parlemènt en geit allein heërsje.
- 17 juni - Lutenant-admiraal Piet Hein sjneuvelt in ein expeditie taenge de Duunkirker kapersj.
- Opnuuj publiceert de remonsjtrant Episcopius ein gesjrif wo-in hae op theologische grónje opreup tot tolerantie: Apologia pro Confessione Remonstrantium.
- De Roamse keizer Ferdinand is minder tolerant. Hae vaerdigt 't "Edict van Resjtitutie" oet, volges wat de protesjtante alle bezètte kirkgeboewe mótte trukgaeve aan de Kathelieke Kirk.
- Frederik Hendrik veurt 't Belègk van 's-Hertogenbosch oet. Es aafleijing valle de troepe van de keizer Gelderlandj bènne. Zie numme Amersfoort in en hersjtèlle doa de kathelieke deenste. De Sjtaatse weite aevel succesvol de Inname van Wesel te bewirksjtèllige, wodoor 's keizers troepe aafgesjneje waere van alle versjterkinge. Zie trèkke zich truk nao de Iessel.
- 14 september - 's-Hertogenbosch geuf zich gewónne. 't Is in dees sjtreke de zjwaorste klap veur Sjpanje saer de óngergank van de Armada in 1588.
- De Wes-Indische Compagnie sjtèlt de "Vrieheje en Exemptië" vas, die eine nuje vörm van kolonisatie introducere. Ónger deze order wirt 't vörme van patroansjappe meugelik, ein entiteit mèt lokaal besjtuur en landjeigedóm die verantjwoording sjöldig is aan de directeur-generaal van de kolonie.
- Filips IV van Sjpanje sjtuurt Peter Paul Rubens es vrejesgezantj nao Karel I van Èngelandj.
Gesjtórve
[bewirk | brón bewèrke]- 19 jannewarie - Abbas I de Grote, sjah van Iran
- 17 juni - Piet Hein (51), Nederlandjse lutenant-admiraal en WIC-Commandant
- 1 november - Hendrick ter Brugghen (41), Nederlandjse kunssjilder
- 1 november - Jacob van der Doordt (±39), Nederlandjse kunssjilder
Boewkuns
[bewirk | brón bewèrke]-
Palazzo Rocca a Chiavari (1629) Bartolommeo Bianco
Gebaore
[bewirk | brón bewèrke]
gebaore in 1629
- 19 mieërt – Alexander I, tsaar van Ruslandj van 1645 pes 1676 (gesjtórve 1676)
- 1 april – Jean-Henri d’Anglebert, Franse compenis, cembalis en organis (gesjtórve 1691)
- 7 april - Prins Juan José de Austria, Sjpaanse heërvors en sjtaatsman (gesjtórve 1679)
- 14 april – Christiaan Huygens, Nederlandjse wiskundige, fysicus en astronoom (gesjtórve 1695)
