Муги чӀал
Мугьи чӀал (чпин чӀалал: мухӀела /muħela/) — бицӀи дарги чӀаларикай сад я. Акъуша райондин Мугьи (Muħi), Гаджиалалмахи, Шинкбалакада хуьрера чкӀанвайди я. ЧӀалал рахадайбурун кьадар — 3000 касдилай тӀимил туш.[1]
Ареал
[дуьзар хъувун | вики-текст дуьзар хъувун]Мугьи чӀал чкӀанвай чилер акъуша чӀалан ареалдин къвалав гвайди я, гьакӀни мугьивийри акъуша чӀал кьведлагьай чӀал хьиз кӀвалахарзава.
Чирунин тарих
[дуьзар хъувун | вики-текст дуьзар хъувун]Мугьи чӀал саки кхьенвайди туш, кьилди са 1970-лагьай йисан дарги нугъатрин очеркда [Гасанова 1970].
Классификация
[дуьзар хъувун | вики-текст дуьзар хъувун]Мугьи чӀал кефер патан дарги чӀаларин кӀватӀалдик акатзава, адаз виридалайни мукьва тирбур — акъушани цудахар чӀалар я.
Лексика
[дуьзар хъувун | вики-текст дуьзар хъувун]Мугьи чӀалан гафарин мисалар (литературадин дарги чӀалав гекъигайла):
| Мугьи чӀал | Литературадин дарги чӀал | Таржума |
|---|---|---|
| арцан | арцан | птица |
| дирихь | дирихь | облако |
| ккачча | хя | собака |
| кӀими | къуйрухъ | хвост |
Баянар
[дуьзар хъувун | вики-текст дуьзар хъувун] | |
|---|---|
| Нах хел | |
| Авар-анд-цез хел | |
| Яхул хел | |
| Дарги хел¹ | Литературадин дарги чӀал • Къайтагъ чӀал • Кубачи чӀал • Мегеб чӀал • кеферпатан группа: Акуша чӀал, Гапшима-бутри чӀал, Кадар чӀал, Муги чӀал, Муири чӀал, Муьрег-губден чӀал, Урахи чӀал, Цудахар чӀал • Чирагъ чӀал • кьиблединни-рагъэкъечӀдай патан группа: Амух-худуц чӀал, Кунки чӀал, Санжи-ицари чӀал, Сирхи чӀал |
| Лезги хел | Арчи чӀал • рагъэкъечӀдай патан лезги чӀалар: Агъул чӀал, Лезги чӀал, Табасаран чӀал • рагъакӀидай патан лезги чӀалар: Рутул чӀал, ЦӀахур чӀал • кьибле патан лезги чӀалар: Будугъ чӀал, Гьапут чӀал, Ергуьж чӀал, Жек чӀал, КъирицӀ чӀал, Элик чӀал • удин чӀалар: Агван чӀал (Алпандин чӀал) †, Уди чӀал • Хинелугъ чӀал
|