Fontem paginae Vis inspicere

{{L}}
[[Fasciculus:TravailForce2.png|thumb|Res A movetur usque ad punctum B. [[Vis gravitatis]] hanc motionem resistat (vide sagittam F); vis motionis (vide sagittam u) ergo maior esse debet quam vis gravitatis quae in re A agit.]]
'''Vis''' ([[wikt:vis|-is ''f.'']]) sensu latissimo res efficiendi potestas sive inclinatio vel virtus vel coercitio est. Quare habemus enuntiata sicut ''vis comica'' (ut dixit [[C. Iulius Caesar|Caesar]] de [[P. Terentius Afer|Terentio]]), id quod significat ''genius comicus''; similiter, ''vis poetica'' dicitur, quae ''genius poeticus'' dicitur.<ref>[http://books.google.com/books?id=KoMVAAAAMAAJ&pg=PA125&lpg=PA125&dq=cicero+vis+poetica&source=web&ots=w2P2KZztcV&sig=pNO8UHMTwxxOfcBklAI7rRz1Vxs#PPA125,M1 ''A Dictionary of Foreign Phrases and Classical Quotations, Comprising Idioms,'' editus ab Hugh Percy Jones].</ref> In [[physica]] autem [[Leges motus Newtoni|Newtoniana]], vis est [[axioma]]tica et magni momenti. 

==De huius nominis natura defectiva==
Classica cum in [[lingua Latina]] [[nomen substantivum]] ''vis'' est defectivum quia caret duobus [[Declinatio (grammatica)|casibus]], genitivo dativoque singulari, eis pro casibus tamen pluribus formis uti nos oportet, vel alii verbi formis eisdem casibus pro significatione similari. Hodie, autem, multi libri [[grammatica|grammatici]] Latine, [[Medium Aevum|mediaevales]] mores secundum, ''vis'' formam esse genitivo singulari docent, dativo ''vi.''

==De vi physica==
[[Isaacus Newtonus|Isaaci Newtoni]] aetate et postea in physica, nomen ''vis'' posset esse: celeritas aut [[energia]] (''vis viva''), et [[massa]] (''vis insita'' vel ''vis [[inertia]]e''), [[acceleratio]] (''vis acceleratrix'') et, quam Newtonus ipse suo die nominavit, ''vis motrix.'' Quae hodie in physica principaliter notionem ''vis'' significat. 

In [[leges motus Newtoni|theoria Newtoniana]], vis (motrix in corpus impressa) corporum [[acceleratio]]nem [[deformatio]]nemque efficit. Acceleratio <math>\vec a</math> quam vis <math>\vec F</math> producit in massa <math>m</math> datur secunda lege Newtoniana:

:::<math>\vec F = m \vec a</math>.

In [[Systema Internationale|Systemate Unitatium Internationali]], virium unitas est [[Newtonium]] (symbolum ''N''), sed more hodie saepe vis exprimitur in unitatibus [[Pondus et Massa|chiliogrammatis]]. At vis est magnitudo vectoria quae non tantum contentionem habet Newtoniis expressam sed etiam originem (punctum in quod incumbit) et directionem et partem in quam versa tendit symboloque sagittae indicatam.

Etiam hodie nonnulli [[Scientia (ratio)|scientiae]] periti homines interdum verbo ''vis'' utuntur latissimo [[energia]]e seu [[potentia]]e sensu in locutionibus qualis ''vis electrica, vis nuclearis,'' ''vis thermica.'' Sed, physicae scientiae in contextu, hic usus est vitandus, ne vis Newtoniana cum vi energiae confundantur.

In [[mechanica]], duabus viribus in eandem rem agentibus [[parallelogrammum virium]] fieri dicitur ex actione composita.

==De vi vitae==
Usque ad [[saeculum 19|saeculum XIX]], [[biologia|biologi]] ''vim vitae'' specialem esse putabant quae vis vitam biologicam efficit.<ref>[http://books.google.com/books?id=OQL-5XgQckoC&pg=PA567&dq=vis+vitae Principles of Pharmacy scriptus a Henry Vinecome Arny].</ref> Post autem synthesis [[urea]]e anno [[1828]], [[evolutio]]nis [[biologia|biologicae]] [[1859]] anno, et [[ADN]] [[1953]] anno inventionem, biologi physicaeque plurimae dubitaverunt virium vitae existentiam. Esse vim vitae tam facile dicere possumus ADN et [[evolutio]]nem.

==Vires exemplares==
*[[Atomus|Vis atomica]]
*[[Energia cinetica]]
*[[Motus]]
*[[Vis centrifugalis]]
*[[Vis debilis]]
*[[Physica electromagnetica|Vis electromagnetica]]
*[[Vis fortis]]
*[[Vis gravitatis]]

{{NexInt}}
*[[Aerodynamica]]
*[[Mechanica Newtoniana]]
*[[Potentia (physica)]]
*[[Violentia]]

==Notae==
<references/>

==Bibliographia==
*Corbell, H. C., et Philip Stehle. [[1994]]. ''Classical Mechanics.'' Novi Eboraci: Dover Publications. ISBN 0486680630.
*Cutnell, John D., et Kenneth W. Johnson. [[2004]]. ''Physics.'' Ed. 6a. Hoboken Novae Caesareae: John Wiley & Sons Inc. ISBN 0471448958.
*Feynman, R. P., R. B. Leighton, et M. Sands. [[1963]]. ''Lectures on Physics.'' Vol 1. Addison-Wesley. ISBN 0201021161.
*Halliday, David, Robert Resnick, et Kenneth S. Krane. [[2001]]. ''Physics.'' Vol. 1. Novi Eboraci: John Wiley & Sons. ISBN 0471320579. 
*Parker, Sybil, ed. [[1993]]. ''Encyclopedia of Physics.'' {{dubsig}}Ohio: McGraw-Hill. ISBN 0070514003.
*Sears F., M. Zemansky, et H. Young. [[1982]]. ''University Physics.'' Reading, Massachusettae: Addison-Wesley. ISBN 0201071991.
*Serway, Raymond A. [[2003]]. ''Physics for Scientists and Engineers.'' Philadelphiae: Saunders College Publishing. ISBN 0534408427.
*Tipler, Paul. [[2004]]. ''Physics for Scientists and Engineers: Mechanics, Oscillations and Waves, Thermodynamics.'' Ed. 5a. W. H. Freeman. ISBN 0716708094.
*Verma, H. C. [[2004]]. ''Concepts of Physics.'' Vol. 1 (editio reimpressa. Bharti Bhavan. ISBN 8177091875.

==Nexus externi==
{{wiktionary|vis}}
*[http://ocw.mit.edu/OcwWeb/Physics/8-01Physics-IFall1999/VideoLectures/detail/Video-Segment-Index-for-L-6.htm Acroasis "video" de tribus legibus Newtonianis a [[Gualterius Lewin|Gualterio Lewis]] apud [[MIT OpenCourseWare]],] ocw.mit.edu
*[http://phy.hk/wiki/englishhtm/Vector.htm Simulatio Java de vectoriali virium additione,] phy.hk

{{physica-stipula}}
{{1000 paginae}}

[[Categoria:Physica]]
[[Categoria:Energia]]
[[Categoria:Mechanica classica]]
[[Categoria:Notiones in physica]]
[[Categoria:Philosophia naturalis]]
[[Categoria:Quantitates physicae]]
[[Categoria:Vis| ]]

[[gd:Neart]]

{{Myrias|Physica}}