Karrek
"Karrek" a gevarwodh dhe'n folen ma. Rag usys erel, y hweler Karrek (klerheans)
 | |
| Ensampel a |
furvyans karrek  |
|---|---|
| Klass |
stoff naturel, aggregate |
| Konter a |
gweres |
 Restrennow kelmys war Gemmyn Wikimedia | |
Karrek yw soled a hwer yn naturel gwrys a vonyow krystallek. An brassa rann a’n Norvys yw gwrys a garrygi (an gresten ha’n mantel). Kemyskansow dyffrans a vonyow a wra karrygi dyffrans. Gorherys yw karrygi dell ys usys gans gweres po dowr. Menonieth (petrology po lithology) yw studhyans karrygi.
Eghennow a garrek
[golegi | pennfenten]Karrygi a yll bos pur dhyffrans an eyl dh’y gila. Re anedha yw pur gales ha re erel yw medhel, re pur gemmyn, erel pur danow. Pub karrek a wra longya dhe dri hlass, tanek, godhosek ha treusfurvek.
- Karrek danek yw karrek furvyes gans gwrians loskvenydhyek. Gwrys yns i pan vo lava war enep an Norvys po magma yn-dann enep an Nor ow yeynhe ha kaleshe.
- Karrek wodhosek yw karrek gwrys dhyworth godhes, hemm yw temmigow karrek movys gans an gwyns, dowr po rewlivow ha gesys dhe godha. Droppys yw an godhes avel gweli, dell yw usys yn dowr war woles avon po’n mor. Pan vo moy a wodhes bernys war benn, an gweliow isella yw gwaskys war-barth dhe wul karrek.
- Karrek dreusfurvek yw karrek chanjys gans tomder po gwaskedh.
An Kylgh Karrek
[golegi | pennfenten]Furvyes ha distruys yw karrygi y'n Kylgh Karrek. Karrygi yw furvyes gans loskvenydhyow wosa gwrysans magma. Wosa esknians, furvyes yw karrygi godhosek gans godhesans y'n mor, gans avonow, an gwyns po rewlivow. Re anedha yw eskniys arta, re yw treusfurvyes dhe vos karrygi treusfurvyek. Drefen tektonieth plattys karrygi yw teudhys dhe furvya karrygi tanek arta.
Klassys yw karrygi tanek herwydh an kansrannow a SiO2 ha monyow erel. Karrygi tanek yw pennfenten da a vonyow. Balweyth re beu kowlwrys yn Kernow rag hy monow a'n Oos Brons, a-dhia nans yw a-dro dhe 4000 bledhen bys y’n jydh hedhyw, yn arbennik rag sten, kober, arsenik, arghans ha zynk. Martesen y fydh balweyth rag lithiom y'n termyn a dheu yn ranndir Kammbronn. Yn-mysk an monyow henwys dhyworth Kernow yw Logsulyanit, Kernowit, Cornwallit ha cornubit.
Lavarow gwerin
[golegi | pennfenten]- Treeth carrek ha le cales - between the devil and the deep blue sea
- Mar ny vedn ev bos rewlys gen an lyw, y tal dhodho bos rewlys gen an garrek - if he doesn’t do as he is told, he must face the consequences
- Mar boos ‘vel carrek - as heavy as lead
- Hei (ev) a glen orto (orti) pecara brednygen ort'garrek - she (he) clings to him (her) like a limpet to a rock