შინაარსზე გადასვლა

ISO 9

მასალა ვიკიპედიიდან — თავისუფალი ენციკლოპედია

ISO 9 — საერთაშორისო სტანდარტი, რომელიც განსაზღვრავს სლავური და არასლავური ენების კირილიცური ანბანის ტრანსლიტერაციის სისტემას ლათინური დამწერლობის მეშვეობით.

ISO 9-ის მთავარი უპირატესობა სხვა მსგავს სისტემებთან არის მისი მთლიანი ერთმნიშვნელობა — თითოეულ კირილიცურ ასოს შეესაბამება ლათინური დამწერლობის ერთი ასო, ან ლათინური დამწერლობის ასო გაერთიანებულია სხვადასხვა დიაკრიტიკული ნიშნებთან. ეს საშუალებას იძლევა ზუსტად გადმოვცეთ კირილიცური ორიგინალი და მოვახდინოთ უკუტრანსლიტერაცია, თუნდაც ენა იყოს გაურკვეველი.

სტანდარტის (ISO/R 9:1954, ISO/R 9:1968, ISO 9:1986) ადრეული ვერსიები დაფუძნებული იყო ენათმცოდნეობის საერთაშორისო სისტემაზე (მეცნიერული ტრანსლიტერაცია) და განსხვავდებოდა ცალმხრივი ტრანსლიტერაციის გამოყენებით, ფონეტიკური წარმოდგენის სასარგებლოდ.

ГОСТ 7.79—2000

[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

შემდეგ ქვეყნებში:

ISO 9 მოქმედებაში შევიდა პირდაპირ, სახელმწიფო სტანდარტ ГОСТ 7.79—2000-ის სახით, რომელიც წარმოადგენს ISO 9:1995 „ინფორმაცია და დოკუმენტაცია. კირილიცური ასოების ტრანსლიტერაცია ლათინური ასოებით. სლავური და არასლავური ენები“-ის ორიგინალურ ტექსტს.

სტანდარტი ვრცელდება ტრანსლიტერაციის წესებზე ლათინური დამწერლობის ცალკეული ასოების, სიტყვების, გამოთქმების და ასევე დაკავშირებული ტექსტების საშუალებებით იმ ენებზე, რომელთა დამწერლობა ბაზირებულია კირილიცურზე. არსებული სტანდარტის წესებს იყენებენ ყველგან, სადაც საჭიროა კირილიცური ტექსტის ლათინური ასოებით ერთმნიშვნელოვანი წარდგენის უზრუნველყოფა და საწყის კირილიცურ ჩანაწერში ტექსტის ალგორითმული აღდგენის შესაძლებლობა, კერძოდ კომპიუტერული ქსელებით დოკუმენტების გადაცემისას.

სტანდარტი არ ვრცელდება ლათინური ასოებით კირილიცურად ჩაწერილი სიტყვების ხმოვანი ხასიათის გადმოცემის წესებზე.

რუკებზე ეროვნული გეოგრაფიული სახელწოდებების წარდგენის წესები განისაზღვრება შესაბამისი კარტოგრაფიული სამსახურების სახელმძღვანელო დოკუმენტებით.

დამწერლობაში ასოების გარდა არსებული ნიშნები (სასვენი ნიშნები და სხვა), ტრანსლიტერაციისას შენარჩუნებულია, როგორც წესი ცვლილებების გარეშე.

სტანდარტში მოყვანილი ცხრილები, ცალმხრივად განსაზღვრავენ კირილიცური ასოების ლათინურზე გადასვლას სლავური ენებისათვის: ბელარუსული, ბულგარული, მაკედონური, რუსული და უკრაინული ენებისთვის, ასევე არასლავური ენებისთვის.

ბოსნიური, სერბული და ჩერნოგორული ტექსტების წარდგენა ლათინური ასოებით ხორციელდება დამწერლობის ეროვნული სისტემა გაევიცას დახმარებით, რომელიც გამოიყენება ამ სლავურ ენებში, ასევე არასლავურ ენებში კირილიცასთან ერთად.

ცხრილები

[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

ცხრ. 1. ტრანსლიტერაცია А სისტემით

[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
ცხრილი 1. სლავური დამწერლობის ტრანსლიტერაცია А სისტემით (დიაკრიტიკული ნიშნების გამოყენებით)
კირილიცა ლათინიცა უნიკოდი შენიშვნა
Hexadecimal Decimal
А а A a
Б б B b
В в V v
Г г G g
Ѓ ѓ Ǵ ǵ G+0301 g+0301 G+769 g+769 მაკომბინირებელი აკუტი
Ґ ґ G̀ g̀ G+0300 g+0300 G+768 g+768 მაკომბინირებელი გრავისი
Д д D d
Е е E e
Ё ё Ë ë 00CB 00EB 203 235 ლათინური ასო E დიერეზისით
Є є Ê ê 00CA 00EA 202 234
Ж ж Ž ž 017D 017E 381 382
З з Z z
Ѕ ѕ Ẑ ẑ 1E90 1E91 7824 7825
И и I i
Й й J j
Ј ј J̌ ǰ J+030С j+030С J+780 j+780 მაკომბინირებელი კარონი
І і Ì ì 00CC 00EC 204 236
Ї ї Ï ï 00CF 00EF 207 239
К к K k
Ќ ќ Ḱ ḱ K+0301 k+0301 K+769 k+769 მაკომბინირებელი აკუტი
Л л L l
Љ љ L̂ l̂ L+0302 l+0302 L+770 l+770 მაკომბინირებელი ცირკუმფლექსი
М м M m
Н н N n
Њ њ N̂ n̂ N+0302 n+0302 N+770 n+770 მაკომბინირებელი ცირკუმფლექსი
О о O o
П п P p
Р р R r
С с S s
Т т T t
У у U u
Ў ў Ǔ ǔ 01D3 01D4 467 468
Ф ф F f
Х х H h
Ц ц C c
Ч ч Č č 010C 010D 268 269
Џ џ D̂ d̂ D+0302 d+0302 D+770 d+770 მაკომბინირებელი ცირკუმფლექსი
Ш ш Š š 0160 0161 352 353
Щ щ Ŝ ŝ 015C 015D 348 349
Ъ ъ ʺ 02BA 698 მამოდიფიცირებელი 2-ე შტრიხი
Ы ы Y y
Ь ь ʹ 02B9 697 მამოდიფიცირებელი 1-ლი შტრიხი (პრიმი)
Э э È è 00C8 00E8 200 232
Ю ю Û û 00DB 00FB 219 251
Я я Â â 00C2 00E2 194 226
ʼ ʼ 02BC 700 მამოდიფიცირებელი აპოსტროფი
Ѣ ѣ Ě ě 011A 011B 282 283
Ѫ ѫ Ǎ ǎ 01CD 01CE 461 462
Ѳ ѳ F̀ f̀ F+0300 f+0300 F+768 f+768 მაკომბინირებელი გრავისი
Ѵ ѵ Ỳ ỳ 1EF2 1EF3 7922 7923

ცხრ. 2. ტრანსლიტერაცია Б სისტემით

[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
ცხრ. 2. სლავური დამწერლობის ტრანსლიტერაცია Б სისტემით (ასოთა თანაწყობის გამოყენებით)
კირილიცა ტრანსლიტერაცია ენებში (ლატინიცა) შენიშვნა
რუსულში ბელარუსულში უკრაინულში ბულგარულში მაკედონურში
А a a a a a
Б b b b b b
В v v v v v
Г g h h g g
Ѓ g`
Ґ g`
Д d d d d d
Е e e e e e
Ё yo yo
Є ye
Ж zh zh zh zh zh
З z z z z z
S z`
И i y` i i
Й j j j j
J j
I i, i` i i i, i` i` მხოლოდ თანხმოვნის წინ ძველ რუსულში და ბულგარულში
Ї yi
К k k k k k
Ќ k`
Л l l l l l
Љ l`
М m m m m m
Н n n n n п
Њ n`
О o o o o o
П p p p p p
Р r r r r r
С s s s s s
Т t t t t t
У u u u u u
Ў u`
Ф f f f f f
Х x x x x x
Ц cz, c cz, c cz, c cz, c cz, c С ასო რეკომენდებულია გამოვიყენოთ I, Е, Y, Jასოების წინ; დანარჩენ შემთხვევებში CZ
Ч ch ch ch ch ch
Џ dh
Ш sh sh sh sh sh
Щ shh shh sth
Ъ `` a` რუსული ენისათვის — 2 გრავისი
Ы y` y`
Ь ` ` ` ` გრავისი
Э e` e`
Ю yu yu yu yu
Я ya ya ya ya
’ ' ' ' ' ' აპოსტროფი
Ѣ ye ye იატი
Ѳ fh fh ფიტა
Ѵ yh yh იჟიცა
Ѫ о` იუსი
№ # # # # #

ცხრ. 3. კირილიცის ასოების გარდა არსებული ნიშნები

[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
ცხრ. 3. კირილიცის ასოების გარდა არსებული ნიშნები
ნიშნის
გამოსახულება		 ნიშნის
სახელწოდება
. წერტილი
, მძიმე
; წერტილ-მძიმე
: ორი წერტილი
… მრავალწერტილი
- დეფისი
— ტირე
? კითხვის ნიშანი
! ძახილის ნიშანი
” სტროფზედა ბრჭყალები
„ სტროფქვედა ბრჭყალები
« გამხსნელი სტროფის ბრჭყალები
» ჩამკეტი სტროფის ბრჭყალები
( გამხსნელი ფრჩხილი
) ჩამკეტი ფრჩხილი
§ პარაგრაფი
№ ნომერი
’ აპოსტროფი

რესურსები ინტერნეტში

[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
მოძიებულია „https://ka.wikipedia.org/w/index.php?title=ISO_9&oldid=4702674“-დან