Basa Kangèan

Kangèan
Besa Kangean; Besa Kangayan; Ocak Kangean; Ocaq Kangayan;
Pronunciation	/kʌŋɛʌn/
Dituturaké ing	Indonèsia
Wilayah	Kapuloan Kangean
Gunggung panutur	128.000
Rumpun basa	Cithakan:Infobox Language/genetic2 Nusantara Jawani Njawani Wetan Madura-Kangayan Kangayan Kangèan; ; ; ; ; ;
Sistem tulisan	Latin; Carakan (Jawa); Lontaraq; Mangkasaraq; Pegon;
Status resmi
Basa resmi ing	None
Recognised minority language in	Indonesia Jawa Timur;
Regulated by	Badan Pengembangan Basa lan Buku Balai Basa Jawa Wetan;
Kodhe basa
ISO 639-1	kkv
ISO 639-2	kkv
ISO 639-3	kkv
	; ;

Basa Kangèan utawa Kangayan yaiku basa sing dituturake dening wong Kangean,^[1] yaiku bangsa sing asale saka pulo Kangean ing wilayah Kapuloan Kangean, sisih lor Sagara Bali.^[2]^[3]^[4]

Nomenklatur

Miturut istilah lokal, basa Kangean dikenal minangka Bêsa Kangèan utawa Ocaq Kangèan. Tembung bêsa dhewe uga bisa dieja minangka basa sing padha karo istilah basa Makassar, sing diserep saka basa Jawa Kuna bhāṣa (asal saka terminologi Sansekerta). Sanesipun tembung ocaq ingkang ugi saged dipunsebat ocak menika kalebet istilah asli saking pulo Kangean ingkang gayut kaliyan istilah kacak ing Jawa Kuna ingkang tegesipun “ngoceh”, “ngomong”, lan sapadhane. Dene, istilah Kangean dhewe nuduhake etnonim saka pedunung asli ing Pulo Kangean.

Klasifikasi

Miturut trah bebasane, basa Kangean kalebu basa ing rumpun basa Jawani (Jawani wetan), nanging nduweni pengaruh dominan saka kulawarga basa Sulawesi Selatan, lan ana gegayutane karo Bali–Sasaq–Sumbawa. Basa Kangean sing dituturake ing wilayah kulon Kapuloan Kangean (Basa Kangean Kulon) nduweni ciri sing padha karo basa Madura sing dituturake ing pulo Madura, basa Osing sing dituturake ing pucuk wetan pulo Jawa, lan basa Bali (mligi tataran krama) dituturake ing pulo Bali; ing ngendi kabeh basa kasebut akeh dipengaruhi dening basa Jawa Kuna, dene basa Kangean sing dituturake ing wilayah tengah nganti wetan (basa Kangean Wetan) cenderung ngemu ciri khas Sulawesi Kidul, utamane saka basa kayata basa Makassar (dirujuk Mangkasara), basa Mandar (disebut Mander), uga basa Bugis Wajo (disebut Bajo).

Penulisan

Sistem Penulisane

Yen ditliti saka sudut etnolinguistik (nganti saiki) saka panemune prasasti-prasasti ing Kapuloan Kangean, durung dimangerteni apa aksara asline Kangean utawa bisa didudut yen nganti saiki ora nduweni aksara tradisional dhewe. Saka wektu-wektu panganggone aksara saka basa liya digunakake kanggo nulis kasusastran basa Kangean, kalebu aksara Carakan (Jawa), Lontaraq, Mangkasaraq, Pegon, lan aksara Latin sing saiki akeh banget digunakake.

Latin

Basa Kangean saiki umume ditulis nganggo aksara Latin kang cacahe ana 26 hurup, nanging panganggone hurup X lan Z lumrahe jarang ditemoni ing padintenan kajaba jeneng. Nalika jaman kolonial Walanda, aksara Latin kang digunakake ing Kangean nduweni diakritik kaya aksara Latin kanggo basa Jawa Kuna kang digunakake kanggo mbedakake swara ing tembung; contone, tembung tepaq (artine "têpak") ing jaman Walanda ditulis tĕppaq, nanging saiki basa Kangean cenderung ditulis tanpa nganggo diakritik lan wis ngalami pangajegan ejaan miturut ejaan Jawa nanging luwih prasaja (umpamane tembung "bathik" ing basa Jawa bakal dieja dadi minangka batik ing basa Kangean).

Huruf gedhe	Huruf cilik	IPA	Huruf gedhe	Huruf cilik	IPA
A	a	/aː/	N	n	/ɛn/
B	b	/bʱeː/	O	o	/oː/
C	c	/t͡ʃeː/	P	p	/peː/
D	d	/d̪eː/	Q	q	/kɪ/
E	e	/eː/	R	r	/ɛr/
F	f	/ɛf/	S	s	/ɛs/
G	g	/geː/	T	t	/teː/
H	h	/haː/	U	u	/uː/
I	i	/iː/	V	v	/veː/
J	j	/d͡ʒeː/	W	w	/weː/
K	k	/kaː/	X	x	/eːks/
L	l	/ɛl/	Y	y	/jeː/
M	m	/ɛm/	Z	z	/zɛt/

Rujukan

↑ Kangean Speaking Peoples - Joshua Project
↑ H. N. Kiliaan. 1897. Kangeansch. In Morphology and Syntaxis, 153-176. Batavia: Landsdrukkerij.
↑ Eberhard, David M.; Simons, Gary F.; Fennig, Charles D. (2021). "Ethnologue: Languages of the World" (ing basa Inggris). Dallas: SIL International. Diarsip saka sing asli ing 2021-10-04. Dibukak ing 2021-09-18.
↑ "Kangean language" [Bahasa Kangean]. Glottolog 4.4 (ing basa Inggris).

Catetan

Pranala jaba

Weruhi luwih akèh bab Basa Kangèan ing proyèk saduluré Wikipédia
	Andharan saka Wikibausastra
	Médhia saka Commons
	Warta saka Wikinews
	Cuplikan saka Wikiquote
	Tèks saka Wikisource
	Buku tèks saka Wikibooks
	Matèri sinau saka Wikiversity

[1] Kangean Speaking Peoples - Joshua Project

[2] H. N. Kiliaan. 1897. Kangeansch. In Morphology and Syntaxis, 153-176. Batavia: Landsdrukkerij.

[3] Eberhard, David M.; Simons, Gary F.; Fennig, Charles D. (2021). "Ethnologue: Languages of the World" (ing basa Inggris). Dallas: SIL International. Diarsip saka sing asli ing 2021-10-04. Dibukak ing 2021-09-18.

[4] "Kangean language" [Bahasa Kangean]. Glottolog 4.4 (ing basa Inggris).

[1]

[2]

[3]

[4]