X

Ti X ket ti maika-24 a letra iti alpabeto a Romano.

X
Abesedário a Latin
Aa	Bb	Cc	Dd	Ee	Ff	Gg
Hh	Ii	Jj	Kk	Ll	Mm	Nn
Oo	Pp	Qq	Rr	Ss	Tt	Uu
Vv	Ww	Xx	Yy	Zz

Pakasaritaan

Lumaud a Griego a Chi	Etrusko nga X	Latin nga X

Tinawid ti letra nga ⟨X⟩, a mangirepresentar /ks/, manipud iti alpabeto nga Etrusko. Ngata nangrugina iti ⟨Χ⟩ ti alpabeto nga Eubeo wenno sabali pay a alpabeto a Lumaud a Griego, a nangirepresentar met iti /ks/. Saan a sigurado ti relasionna iti ⟨Χ⟩ dagiti alpabeto nga Akindaya a Griego.

Ti panangibalikas ti /ks/ kadagiti sasao a Romanse ket resulta ti maysa a panagbalbaliw ti uni manipud iti Latin, nga adda dagiti nadumaduma a nagbanagan. Sumagmamano a pagarigan:

• Daan nga Espaniol: /ʃ/
  • Moderno nga Espaniol: /x/ (coxa "pingping, (iti Naladaw a Latin) luppo" → cuja (ita muslo) "luppo")
• Italiano: /ss/ (axem "aksis" → asse "tabla") ken iti dadduma a kaso /ʃʃ/ (laxare "mangiruar" → lasciare "mangibati, mangipalubos")
• Portuges: /jʃ/ (axem "aksis" → eixo "ehe")
• Pranses: /js/ (laxare "mangiruar" → laisser "mangipalubos")
• Rumano: /ps/ (coxa "pingping, (iti Naladaw a Latin) luppo" → coapsă "luppo")

Iti Daan nga Espaniol, nangirepresentar ti ⟨x⟩ iti /ʃ/. Agtalinaed daytoy a relasion iti kaaduan a sasao nga Iberiko, kasta met dagiti ortograpia ti dadduma a pagsasao a a naimpluensiaan iti Espaniol, kas iti Nahuatl, kas pagarigan xochitl "sabong". Iti moderno nga Espaniol, Italiano, Pranses (malaksid ti sumagmamano), ken Rumano, ti ⟨x⟩ ket nasukatan babaen ti dadduma a letra.

Naipakaammo manen ti panagusar ti ⟨x⟩ tapno mangirepresentar iti /ks/ kadagiti sasao a Romance babaen dagiti sao a pinautang manipud iti Latin. Iti adu a sasao, ti /ks/ ket maibalikas a /gz/.

Dadduma pay a panagusar

• Iti matematika, kadawyan ti panagusar ti x kas ti nagan para iti maysa nga agwaywayas a bariable wenno di ammo a kaadu. Naipakaammo ni René Descartes iti moderno a tradision ti panagusar ti x, y, ken z tapno mangirepresentar ti di ammo (incognita), iti librona a La Géométrie (1637). Kas resulta ti pannakausarna iti alhebra, masansan a maus-usar ti X tapno mangirepresentar kadagiti di ammo iti dadduma a kasasaad (kas pagarigan, dagiti rayo nga X, Henerasion nga X, The X-Files, ken The Man from Planet X).