Jump to content

Ռուսներ

Փոխել հղումները
Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
(Վերահղված է Ռուսից)
Ռուսներ
Ալեքսանդր Նևսկի • Դմիտրի Իվանովիչ Դոնսկոյ • Պետրոս Մեծ • Միխայիլ Գլինկա • Մոդեստ Մուսորգսկի • Նիկոլայ Ռիմսկի-Կորսակով • Պյոտր Չայկովսկի • Դմիտրի Շոստակովիչ • Ալեքսանդր Պուշկին • Միխայիլ Լերմոնտով • Լև Տոլստոյ • Ֆեոդոր Դոստոևսկի • Իվան Տուրգենև • Անտոն Չեխով • Աննա Ախմատովա • Միխայիլ Լոմոնոսով • Դմիտրի Մենդելեև • Սոֆյա Կովալևսկայա • Իվան Պավլով • Պավել Յաբլոչկով • Սերգեյ Կորոլյով • Լյուբով Օռլովա • Լիլյա Կեդրովա • Յուրի Գագարին • Սվետլանա Սավիցկայա • Կառլ Բրյուլով • Ալեքսանդր Իվանով • Վասիլի Վերեշչագին • Իվան Շիշկին • Իլյա Ռեպին
Ընդհանուր քանակ

~ 133 000 000[1]

Բնակեցում
* Ռուսաստան Ռուսաստան - 111 016 896 (Մարդահամար-2010)[2][3][4]
Լեզու(ներ)
Ռուսերեն
Հավատք(ներ)
Ուղղափառություն

Ռուսներ, արևելասլավոնական էթնոս, Ռուսաստանի մեծաթիվ բնիկ ազգը (ըստ 2010 թվականի համառուսաստանյան մարդահամարի՝ կազմում է բնակչության 80 %-ը[3]), ամենամեծաթիվ եվրոպական ազգը։ Խոշոր սփյուռք գոյություն ունի Ուկրաինայում, Ղազախստանում, ԱՄՆ-ում, Բելառուսիայում և այլ պետություններում։ Ամբողջ աշխարհում հաշվվում է մոտավորապես 133 միլիոն ռուսներ։ Ըստ ՀԿՈւՀԿ (Հասարակական կարծիքի ուսումնասիրման համառուսաստանյան կենտրոն) 2010 թվականի մարտին անցկացրած հարցման տվյալների՝ Ռուսաստանում բնակվող ռուսների 75 %-ը իրենց համարում է ուղղափառության հետևորդ[62], շոշափելի է նաև ոչ մի կրոնի չհետևողների թիվը։ Ազգային լեզուն ռուսերենն է։

Ինքնանվանում

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ռուսների ինքնանվանումը՝ «русские» (ռուսկիյե), առաջացել է «русские люди» (ռուս մարդիկ) երկանդամ կապակցությունից, որի երկրորդ անդամը ժամանակի ընթացքում դուրս է եկել գործածումից[63]։ Հնում այն օգտագործվում էր հիմնականում խոսակցական լեզվում, իսկ մինչև 18-րդ դարը ռուսների և արևելասլավոնական ազգերի ինքնանվանումը եղել է Ռուս (Русь), այնպես, ինչպես անվանում էին երկիրը (ռուս.՝ Древняя Русь)։ 17-18-րդ դարերում այն աստիճանաբար փոխարինվել է նոր՝ россияне (ռոսիյանե) ինքնանվանումով, իսկ ավելի ուշ, 18-19-րդ դարերում՝ великорусы (վելիկոռուսի, բառացի՝ «մեծ ռուսներ»)։ Սակայն աստիճանաբար գրական լեզու էր ներթափանցում «русские» ինքնանվանումը, որը սկզբում վերագրվում էր բոլոր երեք արևելասլավոնական ազգություններին, սակայն 1917-ից սկսած՝ միայն վելիկոռուսներին։

Այժմ, որպես ռուսների ինքնանվանում գործածվում են ինչպես «русские», այնպես էլ «россияне» անվանումները, ընդ որում, առաջինով բնորոշում են էթնիկ ռուսերին՝ կապ չունի, թե որ երկրում են նրանք ապրում, կամ թե որ երկրի քաղաքացի են համարվում, իսկ երկրորդով՝ միայն Ռուսաստանի քաղաքացիներին, առանց հաշվի առնելու նրանց ազգային պատկանելիությունը, սոցիալական, կրոնական կամ այլ առանձնահատկությունները։ Նման բաժանումը կիրառվում է միայն ռուսերեն լեզվում։

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. ↑ «People: Russian» (English). Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ մայիսի 27-ին. Վերցված է 2012 թ․ փետրվարի 28-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
  2. ↑ «Всероссийская մարդահամար, населения 2010. Национальный состав населения РФ 2010». Արխիվացված է օրիգինալից 2021 թ․ դեկտեմբերի 23-ին. Վերցված է 2015 թ․ հունվարի 24-ին.
  3. ↑ 3,0 3,1 Вот какие мы — россияне. Об итогах Всероссийской переписи населения 2010 года
  4. ↑ Առանց Ռուսաստանին միացած Ղրիմի և Սևաստոպոլի, քանի որ Համառուսաստանյան մարդահամար այս շրջաններում չի իրականացվել։
  5. ↑ Ներառյալ Ռուսաստանին միացած Ղրիմը և Սևաստոպոլը։
  6. ↑ Առանց Ռուսաստանին միացած Ղրիմի և Սևաստոպոլի
  7. ↑ 7,00 7,01 7,02 7,03 7,04 7,05 7,06 7,07 7,08 7,09 7,10 7,11 7,12 7,13 7,14 «Всеукраїнський перепис населення 2001. Русская версия. Результаты. Национальность и родной язык». Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 21-ին. Վերցված է 2015 թ․ հունվարի 24-ին.
  8. ↑ 8,00 8,01 8,02 8,03 8,04 8,05 8,06 8,07 8,08 8,09 8,10 8,11 8,12 «Агентство Республики Казахстан по статистике. Этнодемографический сборник Республики Казахстан 2014». Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ նոյեմբերի 8-ին. Վերցված է 2015 թ․ հունվարի 24-ին.
  9. ↑ [1]
  10. ↑ 10,0 10,1 10,2 10,3 10,4 10,5 10,6 10,7 «Selected Social Characteristics in the United States: 2009». U.S. Census American Community Survey. 2009. Արխիվացված է օրիգինալից 2020 թ․ փետրվարի 11-ին. Վերցված է 2015 թ․ հունվարի 24-ին.
  11. ↑ «Selected Social Characteristics in the United States: 2009». U.S. Census American Community Survey. New York. 2009. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ փետրվարի 2-ին. Վերցված է 2015 թ․ հունվարի 24-ին.
  12. ↑ «Selected Social Characteristics in the United States: 2009». U.S. Census American Community Survey. California. 2009. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ փետրվարի 2-ին. Վերցված է 2015 թ․ հունվարի 24-ին.
  13. ↑ «Selected Social Characteristics in the United States: 2009». U.S. Census American Community Survey. Florida. 2009. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ փետրվարի 2-ին. Վերցված է 2015 թ․ հունվարի 24-ին.
  14. ↑ «Selected Social Characteristics in the United States: 2009». U.S. Census American Community Survey. Pennsylvania. 2009. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ փետրվարի 2-ին. Վերցված է 2015 թ․ հունվարի 24-ին.
  15. ↑ «Selected Social Characteristics in the United States: 2009». U.S. Census American Community Survey. New Jersey. 2009. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ փետրվարի 2-ին. Վերցված է 2015 թ․ հունվարի 24-ին.
  16. ↑ «Selected Social Characteristics in the United States: 2009». U.S. Census American Community Survey. Illinois. 2009. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ փետրվարի 2-ին. Վերցված է 2015 թ․ հունվարի 24-ին.
  17. ↑ «Selected Social Characteristics in the United States: 2009». U.S. Census American Community Survey. Massachusetts. 2009. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ փետրվարի 2-ին. Վերցված է 2015 թ․ հունվարի 24-ին.
  18. ↑ 18,0 18,1 18,2 18,3 18,4 «Итоги переписи населения Беларуси 2009 г. Национальный состав» (PDF). Արխիվացված (PDF) օրիգինալից 2010 թ․ սեպտեմբերի 18-ին. Վերցված է 2010 թ․ սեպտեմբերի 18-ին.
  19. ↑ Uzbekistan
  20. ↑ Приведённые данные приблизительны, поскольку полноценная մարդահամար, населения в независимом Узбекистане ещё не проводилась.
  21. ↑ Этнический атлас Узбекистана Արխիվացված 2014-03-23 Wayback Machine Институт "Открытое общество", 2002 - 451 с. (см.)
  22. ↑ Справка о городе на официальном сайте хокимията г. Ташкент Արխիվացված 2012-01-25 Wayback MachineНаселение Ташкента Արխիվացված 2012-01-26 Wayback Machine
  23. ↑ 23,0 23,1 23,2 23,3 23,4 23,5 23,6 Население Латвии 2013(լատիշերեն)
  24. ↑ «Population by selected ethnic origins, by province and territory (2006 Census) (Statistics Canada)». Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ հունվարի 15-ին. Վերցված է 2015 թ․ հունվարի 24-ին.
  25. ↑ «Ethnic groups and generations in Canada. Population by selected ethnic origins, by province and territory (2006 Census). 2006 Онтарио». Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ հունվարի 7-ին. Վերցված է 2015 թ․ հունվարի 24-ին.
  26. ↑ «Ethnic groups and generations in Canada. Population by selected ethnic origins, by province and territory (2006 Census). 2006 Британская Колумбия». Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 7-ին. Վերցված է 2015 թ․ հունվարի 24-ին.
  27. ↑ «Ethnic groups and generations in Canada. Population by selected ethnic origins, by province and territory (2006 Census). 2006 Альберта». Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ դեկտեմբերի 12-ին. Վերցված է 2015 թ․ հունվարի 24-ին.
  28. ↑ «Ethnic groups and generations in Canada. Population by selected ethnic origins, by province and territory (2006 Census). 2006 Манитоба». Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ հունվարի 18-ին. Վերցված է 2015 թ․ հունվարի 24-ին.
  29. ↑ «Ethnic groups and generations in Canada. Population by selected ethnic origins, by province and territory (2006 Census). 2006 Квебек». Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ դեկտեմբերի 12-ին. Վերցված է 2015 թ․ հունվարի 24-ին.
  30. ↑ «Ethnic groups and generations in Canada. Population by selected ethnic origins, by province and territory (2006 Census). 2006 Саскачеван». Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ հուլիսի 9-ին. Վերցված է 2015 թ․ հունվարի 24-ին.
  31. ↑ «Национальный статистический комитет Кыргызской Республики. Национальный состав населения (գնահատական, 1 января 2012 года)» (PDF). Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2013 թ․ նոյեմբերի 13-ին. Վերցված է 2015 թ․ հունվարի 24-ին.
  32. ↑ «Մարդահամար, населения Киргизии 2009. Бишкек» (PDF). Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2012 թ․ մարտի 21-ին. Վերցված է 2012 թ․ մարտի 21-ին.
  33. ↑ «Մարդահամար, населения Киргизии 2009. Чуйская область» (PDF). Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2011 թ․ օգոստոսի 10-ին. Վերցված է 2011 թ․ օգոստոսի 10-ին.
  34. ↑ «Статкомитет Эстонии. База данных населения». Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ հունվարի 4-ին. Վերցված է 2015 թ․ հունվարի 24-ին.
  35. ↑ 35,0 35,1 PO0222: POPULATION BY SEX, ETHNIC NATIONALITY AND COUNTY, 1 JANUARY
  36. ↑ «Ausländische Bevölkerung am 31.12.2011 nach Geburtsort und ausgewählten Staatsangehörigkeiten» (գերմաներեն). Statistisches Bundesamt BRD. Վերցված է 2012 թ․ հուլիսի 27-ին.
  37. ↑ 37,0 37,1 37,2 37,3 37,4 37,5 Демоскоп. Некоторые итоги переписи 2004 года в Молдавии
  38. ↑ Без учёта ПМР (Приднестровья)
  39. ↑ Департамент статистики Литвы. Население и социальная сатистика Արխիվացված 2012-01-07 Wayback Machine (M3010215: Population at the beginning of the year by ethnicity (1979 -> 2011) Արխիվացված 2011-07-22 Wayback Machine(անգլ.)
  40. ↑ Приднестровье (ПМР) юридически является частью Молдавии, фактически — самопровозглашённым государством, признанным лишь двумя частично признанными государствами: Южная Осетия и Абхазия. Перепись населения в Молдавии 5—12 октября 2004 г. проводилась без учёта населения ПМР. В ПМР в 2004 г. проводилась самостоятельная մարդահամար, населения 11-18 ноября 2004 г.(Демоскоп. Итоги переписи населения ПМР 2004 г.)
  41. ↑ «Статистический ежегодник 2013 ПМР» (PDF). Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2013 թ․ նոյեմբերի 12-ին. Վերցված է 2015 թ․ հունվարի 24-ին.
  42. ↑ Президент Туркмении в 2001 г. С.Ниязов (Туркменбаши) определил долю русских в стране как 2%, что соответствовало около 100 тыс. чел. из 5,2 млн чел.(Демоскоп. Ниязов и население Туркмении к 2001 г.)
  43. ↑ Turkmenistan
  44. ↑ Brazil
  45. ↑ «Переписи населения Азербайджана 1979, 1989, 1999, 2009 годов». Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ նոյեմբերի 30-ին. Վերցված է 2012 թ․ նոյեմբերի 30-ին.
  46. ↑ United Kingdom
  47. ↑ Перепись населения Грузии 2002 г. Национальный состав(անգլ.)
  48. ↑ Без Абхазии и Южной Осетии
  49. ↑ Category No. 2068.0 — 2006 Census Tables Արխիվացված 2011-03-27 Wayback Machine (չաշխատող հղում)
  50. ↑ «Официальная статистика Кубы за 2002 г.». Արխիվացված է օրիգինալից 2007 թ․ փետրվարի 3-ին. Վերցված է 2015 թ․ հունվարի 24-ին.
  51. ↑ «(2007 census)». Ined.fr. 2012 թ․ հուլիսի 6. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ օգոստոսի 4-ին. Վերցված է 2012 թ․ հուլիսի 22-ին.
  52. ↑ «Том 3. Национальный состав и владение языками, гражданство населения Республики Таджикистан» (PDF). Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2013 թ․ հոկտեմբերի 14-ին. Վերցված է 2015 թ․ հունվարի 24-ին.
  53. ↑ «Население Финляндии». Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ հունվարի 27-ին. Վերցված է 2015 թ․ հունվարի 24-ին.
  54. ↑ RECENSĂMÂNTUL POPULAŢIEI ŞI AL LOCUINŢELOR 2011: [2] Արխիվացված 2017-02-02 Wayback Machine(ռում.)
  55. ↑ Национальный состав Абхазии Перепись, 2011 г.
  56. ↑ Абхазия формально является частично признанным государством (признанным РФ) и, одновременно, считается Грузией частью своей страны
  57. ↑ «2001» (PDF). Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2015 թ․ սեպտեմբերի 24-ին. Վերցված է 2015 թ․ հունվարի 24-ին.
  58. ↑ «(2000, Перепись,)». Արխիվացված է օրիգինալից 2007 թ․ սեպտեմբերի 28-ին. Վերցված է 2015 թ․ հունվարի 24-ին.
  59. ↑ Przynależność narodowo-etniczna ludności - NSP 2011 Արխիվացված 2014-10-27 Wayback Machine(լեհ.)
  60. ↑ Մարդահամար, населения Армении 2011 г. Национальный состав постоянного населения
  61. ↑ Преброяване 2011 -(բուլղ.)
  62. ↑ «Верим ли мы в бога?» Արխիվացված 2020-09-29 Wayback Machine // ВЦИОМ, 30 марта 2010 г.
  63. ↑ Факсимиле издания «Слова о полку Игореве» 1800 года. Москва, Сенатская типография (1800)
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Ռուսներ&oldid=9452741» էջից