Կուուսամո
| Կուուսամո | |
|---|---|
 | |
| Տեսակ | քաղաք և municipality of Finland? |
| Երկիր |  Ֆինլանդիա |
| Վարչատարածք | Հյուսիսային Օստրոբոտնիա |
| ԲԾՄ | 250 մետր |
| Մակերես | 4978,85 կմ² (հունվարի 1, 2023)[1] |
| Ձևավորում | 1868 |
 | |
 | |
 | |
Կուուսամո (ֆիններեն՝ Kuusamo [ˈkuːsɑmɔ]), Հյուսիսարևելյան Ֆինլանդիայի քաղաքային համայնք: Հյուսիսային Օստրոբոտնիա նահանգի Կոյլիսմանա շրջանի երկու համայնքներից մեկը (Օուլու նահանգ)։
Համայնքի բնակչությունը կազմում է 17 003 մարդ, որոնցից երկու երրորդը ապրում է հենց Կուուսամո քաղաքում, որը զբաղեցնում է մունիցիպալիտետի տարածքի միայն փոքր մասը: Համայնքը լիովին ֆիննալեզու է:
Կուուսամոն ձմեռային սպորտի խոշոր կենտրոն է, տարեկան մոտ մեկ միլիոն զբոսաշրջիկ է այցելում (այդ թվում՝ տասնյակ հազարավոր զբոսաշրջիկներ Ռուսաստանից)[2]։ Կուուսամոյում գտնվում է Ֆինլանդիայի խոշորագույն լեռնադահուկային համալիրներից մեկը՝ Ռուկան։
Պատմություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Մինչև 17-րդ դարը Կուուսամոյի տարածքում բնակվել են կիսաքոչվոր սաամաները, որոնք խոսել են այժմ անհետացած կեմ-սամերեն լեզվով: Տարվա ցուրտ ժամանակաշրջանում նրանք ապրել են ձմեռային գյուղերում՝ Մաանսելկա (ֆիններեն՝ Maanselkä) և Կիտկա (ֆիններեն՝ Kitka)։ Տարածքը պաշտոնապես մտել է Շվեդիայի կազմի մեջ։ Կուուսամոյի միջով անցել է առևտրային ճանապարհ, որը կապել է Բոտնիկի ծոցը Սպիտակ ծովի հետ:
Սկսած 1673 թվականից այս վայրերում սկսել են բնակություն հաստատել ֆիննական գաղթականները, որոնք արագորեն ասիմիլացրել են կամ տեղաշարժել տեղական սաամերին: 1686 թվականին հիմնադրվել է եկեղեցական համայնք։ 1718 թվականին Կուուսամոյում ապրել են միայն երկու սաամական ընտանիքներ, որոնք արդեն անցել էին ֆիններեն: Քաղաքի կարգավիճակ ստացել է 1868 թվականին։
1940 թվականի գարնանը խորհդա-ֆիննական ձմեռային պատերազմի ավարտից հետո, համաձայն Մոսկվայի խաղաղության պայմանագրի, Կուուսամոյի համայնքի արևելյան մասը, ինչպես նաև Սալլայի հարևան համայնքի մի մասը, հանձնվել է ԽՍՀՄ-ին: Համայնքից ԽՍՀՄ-ին անցել է 1 700 կմ2 տարածք, որտեղ ապրել են մոտ 2100 մարդ: Այնտեղ գտնվել են Էնոարվի, Քենտիկյուլա, Պանաարվի, Պուկարի, Տավաարվի և Վատաարվի գյուղերը: Պանայարվին դրանցից ամենամեծն էր:
1941 թվականին խորհրդա-ֆիննական «շարունակական պատերազմի» սկզբից Ֆինլանդիայի զորքերը գրավել են Սաալլա Կուուսամոյի տարածքը: 1944 թվականին Մոսկվայի հրադադարի պայմաններով Սալլա-Կուուսամոյի հատվածը կրկին տրվել է ԽՍՀՄ-ին:
2012 թվականին Ֆինլանդիայի կենտրոնական քրեական ոստիկանությունը նշել է կազմակերպված հանցագործության հայտնվելը քաղաքում[3]։
Աշխարհագրություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Ռուսաստանի կողմը հոսում են Օուլանկայոկի, Կիտկայոկի, Կուուսինկյոկի (Կովդա գետային համակարգ), ինչպես նաև Պիստոյոկի գետերը: Իիարվի լճից բխող Իիյոկի գետը թափվում է Բոտնիկի ծոց:
Կլիմա
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Ձմռանը ջերմաստիճանը տատանվում է 4-5 աստիճանով՝ ուժեղ ամպամածության դեպքում, մինչև 20 աստիճան՝ առաջին լուսավորության ժամանակ: Ընդ որում, հունվարին Կուսամոյում կարող է լինել նաև -31 աստիճան, իսկ մարտի առաջին կեսին ջերմաստիճանը կարող է նվազել մինչև -35.5 աստիճան, ինչպես դա եղել է 2013 թվականի մարտի 13-ին: Փետրվարին Կուսամոյում ջերմաստիճանը կարող է իջնել մինչև -40.3 աստիճան, ինչպես դա եղել է 2012 թվականի փետրվարի 5-ին: Դեկտեմբերին Կուուսամոյում ջերմաստիճանը կարող է իջնել մինչև -32 աստիճան, ինչպես դա եղել է 2013 թվականի դեկտեմբերի 9-ին: Ամռանը տարվա ամենատաք օրը ջերմաստիճանը չի գերազանցում 14 աստիճանը, առանձին օրերին ջերմաչափի սյունը բարձրանում է մինչև +19:
Տարվա ընթացքում արևի առավելագույն բարձրությունը կազմում է 48° հունիսի 22-ին, իսկ դեկտեմբերի 22-ին արևը բարձրանում է 2°-ից պակաս: Բարձր լայնությամբ է բացատրվում քաղաքում մթնշաղային գիշերների մեծ տևողությունը, այսինքն՝ այն ժամանակը, երբ արևը միշտ -18°-ից բարձր է: Դրանք տևում են ապրիլի 23-ից մինչև օգոստոսի 21-ը: Օգոստոսի 22-ից մինչև ապրիլի 22-ը տեղի է ունենում ցերեկվա և գիշերվա հերթափոխ՝ մշտական աստղագիտական մթնշաղով:
Կուուսամոյի լայնության վրա բևեռային օրը տևում է 17 օր (երբ արևի վերին եզրը օրվա ընթացքում մնում է տեսանելի)՝ հունիսի 14-ից մինչև հունիսի 30-ը: Օրվա նվազագույն տևողությունը կազմում է 2 ժամ 49 րոպե դեկտեմբերի 22-ին, այսինքն՝ գիշերը 7.5 անգամ ավելի երկար է, քան ցերեկը: Կեսօրվա ստվերը տարվա 24 օր ավելի կարճ է։
Սպիտակ գիշերները տևում են տարվա մեջ 81 օր՝ մայիսի 13-ից մինչև օգոստոսի 1-ը: Այս ժամանակ արևը չի իջնում -6 աստիճանից ցածր, և ամպամածության լիակատար բացակայության դեպքում օրվա ցանկացած ժամի կարելի է կարդալ և գրել՝ առանց լրացուցիչ լուսավորության:
Կուուսամոյում նկատելիորեն ավելի մեծ է կլիմայի ցամաքայնությունը և միջինում ավելի արագ է օդի գիշերային սառեցումը, քան Ֆինլանդիայի արևմուտքում:
Բնակչություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]| Տարի | Բնակչություն |
|---|---|
| 1960 | 18,639 |
| 1965 | 20,795 |
| 1970 | 19,974 |
| 1980 | 18,161 |
| 1985 | 17,923 |
| 1990 | 18,061 |
| 1995 | 18,687 |
| 2000 | 17,891 |
| 2001 | 17,729 |
| 2003 | 17,405 |
| 2005 | 17,113 |
| 2008 | 16,779 |
Ծանոթագրություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- ↑ Suomen pinta-ala kunnitain 1.1.2023 (фин.) — MML.
- ↑ Туристы из России чинят машины в Финляндии // Сайт телерадиокомпании Yleisradio Oy. Служба новостей Yle. — 2 января 2014.(Ստուգված է 2 հունվարի 2014)
- ↑ Полиция бьет тревогу: организованная преступность распускает свои щупальцы по всей Финляндии // Сайт телерадиокомпании Yleisradio Oy. Служба новостей Yle. — 27 августа 2012.(Ստուգված է 28 Օգոստոսի 2012)
Արտաքին հղումներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- Сайт города Куусамо (անգլ.)
- Сайт комплекса Рука Արխիվացված 2010-12-20 Wayback Machine