Գլխավոր էջ
Շաբաթվա հոդված

Մեքսիկական նարկոպատերազմ (իսպ.՝ Guerra contra el narcotráfico en México, Մեքսիկայում սովորաբար կիրառվում է կրճատ տարբերակը՝ «պատերազմ նարկոյի դեմ» (իսպ.՝ Guerra contra el narco)), ասիմետրիկ զինված հակամարտություն Մեքսիկայի կառավարության և թմրամիջոցների ապօրինի շրջանառությամբ զբաղվող տարբեր սինդիկատների միջև։ Մեքսիկայում թմրամիջոցների դեմ պայքարը նոր փուլ մտավ 2006 թվականին, երբ երկրի Զինված ուժերը միջամտեցին՝ նպատակ ունենալով նվազեցնել թմրամիջոցների ապօրինի շրջանառության հետևանքով առաջացած բռնությունը։ Կառավարությունը հավաստիացրեց, որ իրենց հիմնական նպատակը կարտելների վերացումն ու թմրամիջոցների ապօրինի շրջանառության կանխումն է։ Այս հակամարտությունը, որը ղեկավարում է Միացյալ Նահանգների դաշնային կառավարությունը, հաճախ նկարագրվում է որպես թմրամիջոցների դեմ գլոբալ պայքարի մեքսիկական թատերաբեմ։
Մեքսիկայի առաջին խոշոր նարկոկարտելի՝ Գվադալախարայի կարտելի ղեկավար և համահիմնադիր Միգել Անխել Ֆելիքս Գալյարդոյի ձերբակալությունը 1989 թվականին հանգեցրեց բռնի միջադեպերի սրմանը։ Գվադալախարայի կարտելն այդ ժամանակ գոյություն ունեցող կարտելների դաշինք էր, որը ներառում էր Սինալոայի, Խուարեսի, Տիխուանայի և Ալդաիր Մարիանոյի գլխավորած Սոնորայի կարտելները։ Գալյարդոյի ձերբակալությունից հետո այս դաշինքը փլուզվեց։ Արդյունքում, կարտելների բարձրաստիճան անդամները ստեղծեցին իրենց սեփական կարտելները և սկսեցին պայքարել տարածքների ու թմրամիջոցների շրջանառության ուղիները վերահսկելու համար։
Չնայած թմրամիջոցների առևտրով զբաղվող մեքսիկական կարտելները գոյություն են ունեցել տասնամյակներ շարունակ՝ նրանց ազդեցությունն ուժեղացավ 1990-ականներին կոլումբիական Կալիի և Մեդելյինի կարտելների ոչնչացումից հետո։ Մինչև 2007 թվականը մեքսիկական նարկոկարտելները վերահսկում էին Միացյալ Նահանգներ մտնող կոկաինի 90%-ը։ Սակայն մեքսիկական իշխանությունների կողմից կարտելների դեմ ձեռնարկված գործողությունները՝ մասնավորապես Տիխուանայի և Ծոցի (Գոլֆո) կարտելների առանցքային ղեկավարների ձերբակալությունները, հանգեցրին թմրամիջոցների հետ կապված բռնության կտրուկ սրմանը երկրում։ Կարտելների միջև սկսվեց պայքար՝ Միացյալ Նահանգներ մտնող թմրամիջոցների տարածման ուղիները վերահսկելու համար։
1982 թվականից ի վեր դաշնային իրավապահ մարմինները վերակազմավորվել են առնվազն հինգ անգամ՝ կոռուպցիան վերահսկելու և կարտելների հետ կապված բռնությունները նվազեցնելու համար։ Նույն ժամանակահատվածում ստեղծվել են առնվազն չորս հատուկ նշանակության էլիտար ստորաբաժանումներ՝ կազմված անկաշառ զինվորներից, որոնք պետք է պայքարեին երկրում կաշառակերության համակարգի դեմ։ Վերլուծաբանների գնահատմամբ՝ ապօրինի թմրանյութերի վաճառքից մեծածախ եկամուտները տարեկան կազմում են 13,6-ից մինչև 49,4 միլիարդ դոլար։ ԱՄՆ Կոնգրեսը 2008 թվականի հունիսի վերջին օրենք ընդունեց Մեքսիկային 1,6 միլիարդ դոլար տրամադրելու համար՝ Մերիդա նախաձեռնության շրջանակներում։ Այս ծրագիրը նպատակ ուներ նաև տեխնիկական խորհրդատվություն տրամադրել՝ պետական արդարադատության համակարգն ուժեղացնելու համար։ Նախագահ Ֆելիպե Կալդերոնի կառավարման ժամկետի ավարտին (2006 թվականի դեկտեմբերի 1 - 2012 թվականի նոյեմբերի 30) մեքսիկական նարկոպատերազմի պաշտոնական զոհերի թիվը հասել էր... Ավելին⇒
Նորություններ
Շարունակվող իրադարձություններ՝ Իսրայելա-պաղեստինյան պատերազմ (2023-2024) • Ռուսաստանի ներխուժում Ուկրաինա

- Հնագետները հայտարարել են, որ Եգիպտոսի Լուքսորի մոտ գտնվող Wadi C-4 դատարկ դամբարանը պատկանում է Թութմոս II փարավոնին (բարձրաքանդակը լուսանկարում):
- փետրվարի 14-ին Մյունխենի անվտանգության համաժողովում ԱՄՆ փոխնախագահ Ջեյմս Դեյվիդ Վենսը բացահայտ ու կոշտ քննադատության է ենթարկել Եվրամիության ղեկավարությանը։
- փետրվարի 14-ին ռուսական անօդաչու թռչող սարքը հարվածել է Չեռնոբիլի ատոմակայանի չորրորդ էներգաբլոկի վրա կառուցված սարկոֆագին։
- փետրվարի 4-ին Շվեդիայի Էռեբրու քաղաքի Campus Risbergska կրթական կենտրոնում տեղի ունեցած զանգվածային սպանության' հետևանքով զոհվել է 11 մարդ, իսկ 15-ը՝ վիրավորվել։
- հունվարի 29-ին ԱՄՆ-ի մայրաքաղաք Վաշինգտոնում տեղի ունեցած ավիավթարի հետևանքով զոհվել է 67 մարդ։
- հունվարի 24-ին Իռլանդիայում և Միացյալ Թագավորությունում սկսվել է Էովին փոթորիկը , որի քամու ռեկորդները ուժգնությամբ գերազանցել են այդ տարածքի նախկին փոթորիկների 80-ամյա ռեկորդը։
Վերջերս մահացածներ՝ Ավետիք Իշխանյան • Ժենևիև Պաժ • Օլեգ Ստրիժենով • Դենիս Լոու • Դեյվիդ Լինչ
Գիտե՞ք, որ․․․


- ․․․դեմքի համար նախատեսված «բիկինին» (լուսանկարում) չինուհիներին օգնում է մաշկը պաշտպանել մեդուզաներից և արևայրուքից։
- ...Մեծ Բրիտանիայի առաջին կին քանդակագործներից մեկին թաղել են նրա գործիքների և սիրելի շան մնացորդների հետ:
- ...ԱՄՆ դաշնային կառավարության աշխատակիցը կարող է նվեր ընդունել 20 դոլարից ավելի արժեք ունեցող գիրք՝ պայմանով, որ այն ունենա հեղինակի, խմբագրի կամ հրատարակչի ընծայագիրը։
- ․․․«կատվի լեզուն» ոչ թե մլավոցն է, այլ թխվածքաբլիթ:
- ․․․ամերիկացի այս նկարչուհին հաջողությամբ ապաքինվել է իսպանական գրիպից 6 տարեկանում և COVID-19-ից՝ 107 տարեկանում։
- ․․․ռուսական թանձրուկը (լուսանկարում) պատրաստվում է ամերիկյան կետչուպից և ֆրանսիական մայոնեզից։
Ներկայացում
Վիքիպեդիան առցանց, բազմալեզու, խմբակային հանրագիտարանային նախագիծ է, որն աշխատում է վիքի ձևաչափով։ Նախագիծը նպատակ ունի տրամադրել ազատ, հավաստի և ստուգելի բովանդակություն, որը յուրաքանչյուրը կարող է փոփոխել և բարելավել։
Վիքիպեդիան առաջնորդվում է հիմնարար սկզբունքներով, իսկ բովանդակությունը հրապարակվում է Creative Commons BY-SA արտոնագրի ներքո։ Այն կարելի է պատճենել և օգտագործել՝ պահպանելով սույն արտոնագրի պայմանները։ Վիքիպեդիայում ողջ տեղեկատվությունը ներկայացված է ազատ, առանց գովազդի և իր օգտագործողների անձնական տվյալների օգտագործման։
Վիքիպեդիայի հոդվածների հեղինակները կամավորներն են։ Նրանք կոորդինացնում են իրենց ջանքերը համաձայն համայնքում ընդունված կանոնների և ուղեցույցների ու առանց առաջնորդների։
Այս պահին Հայերեն Վիքիպեդիայում կա՝ | |
317 095 հոդված |
628 ակտիվ խմբագիր |
Համագործակցություն
Վիքիպեդիան հանրագիտարան է, որն ստեղծվել և զարգանում է քեզ նման այցելուների կողմից։ Այստեղ գործում է «մեկը բոլորի համար, բոլորը՝ մեկի համար» սկզբունքը։
Առաջին անգա՞մ ես փորձում. օգտվի՛ր օգնության դասընթացից։ Չգիտես՝ ինչի՞ց սկսել. ահա մի քանի խորհուրդ։
Մասնակցի՛ր այս ամիս կազմակերպվող նախագծերին։





- ԲՊՀ պրակտիկա Վիքիպեդիայում
- Համագործակցություն ԵՊՀ Իջևանի մասնաճյուղի հետ
- Քաղցր Վիքի
- Երիտասարդ կենսագիր
- ԲՊՀ Թարգմանության ամբիոնի կուրսային աշխատանքների աշխատասեղան
- Հոդվածներ «Գյուղատնտեսական հանրագիտարանից»
- «Վիքիպեդիա» կրթական ծրագիր
- Բժշկական կարևորագույն հոդվածներ
Այս օրը պատմության մեջ

- 1607 - Իտալիայի Մանտուա քաղաքի դուքս Վինչենցո Գոնզագայի արքունիքում կայացավ Կլաուդիո Մոնտեվերդիի Օրփեոս օպերայի առաջին ներկայացումը։
- 1931 - մահացել է Երվանդ Լալայանը, հայ ազգագրագետ, բանահավաք, հնագետ (ծն. 1864)։
- 1942 - հրեա փախստականների բուլղարական «Ստրումո» նավը խորտակվեց Սև ծովում, մահացան անձնակազմի 767 անդամներ։
- 1942 - առաջին անգամ եթեր հեռարձակվեց «Ամերիկայի ձայն» ռադիոկայանը։
- 1955 - Բաղդադում Իրաքի և Թուրքիայի միջև կնքված համաձայնագրի հիման վրա հետագայում ստեղծվեց CENTO կազմակերպությունը։
- 1955 - ծնվել է Սթիվ Ջոբսը, ամերիկացի նշանավոր ճարտարագետ, գործարար, Apple կորպորացիայի հիմնադիր (մահ. 2011)։
- 1975 - մահացել է Մինաս Ավետիսյանը, հայ նշանավոր գեղանկարիչ (ծն. 1928)։
- 1978 - մահացել է Հավասին (իսկական անունը՝ Արմենակ Մարկոսյան), հայ ճանաչված գուսան, հեղինակ է մոտ 3600 աշուղական բանաստեղծության (ծն. 1896 թ.)։
- 1980 - տեղի ունեցավ XIII Ձմեռային օլիմպիական խաղերի փակման հանդիսավոր արարողությունը (Լեյք Փլեսիդ, ԱՄՆ)։
- 2022 - Ռուսաստանը ներխուժեց Ուկրաինա։
Օրվա պատկեր

