Գլխավոր էջ

Վիքիպեդիա

Ազատ հանրագիտարան, որը կարող է խմբագրել յուրաքանչյուր ոք։

Շաբաթվա հոդված

Կայսերական հարեմ, Օսմանյան սուլթանի հարեմը, որը բաղկացած էր սուլթանի կանանցից, ծառաներից, ստրուկներից, ազգականներից և հարճերից, որոնք զբաղեցնում էին Օսմանյան կայսրության կայսերական տան մեկուսի մասը (սերալը)։ Այս ինստիտուտը կարևոր սոցիալական գործառույթ է ունեցել Օսմանյան արքունիքում և զգալի քաղաքական հեղինակություն է ունեցել Օսմանյան գործերում, հատկապես այն երկար ժամանակահատվածում, որը հայտնի է որպես Կանանց սուլթանություն (մոտավորապես 1533-1656 թվականներ)։

Պատմաբանները պնդում են, որ սուլթանին հաճախ լոբբինգ էին անում տարբեր էթնիկ կամ կրոնական ծագում ունեցող հարեմի անդամները՝ ազդելու Օսմանյան նվաճողական պատերազմների աշխարհագրության վրա։ Կայսերական հարեմի բարձրագույն իշխանությունը՝ Վալիդե սուլթանը, ղեկավարում էր տան մյուս կանանց։ Քըզլար Աղան (Kızlarağası, աղջիկների ավագը) ներքինիների ղեկավարն էր, որը պատասխանատու էր կայսերական հարեմի պաշտպանության համար։

Երբ սուլթանն ավելի ու ավելի է բնակություն հաստատել պալատում, նրա ընտանիքի անդամները, որոնք նախկինում ցրված էին գավառների մայրաքաղաքներում, ի վերջո ազատվել են իրենց պետական պարտականություններից և հավաքվել կայսրության մայրաքաղաքում։ 16-րդ դարում Թոփքափը ամրոցում Օսմանյան դինաստիայի անդամների պաշտոնական տեղափոխումը Հարեմ աստիճանաբար կայսերական հարեմը վերածել է լավ կազմակերպված, հիերարխիկ և ինստիտուցիոնալացված սոցիալական և քաղաքական կառույցի։ 16-րդ դարի վերջին, բացառությամբ հենց սուլթանի, թագավորական ընտանիքի ոչ մի անդամ՝ տղամարդ կամ կին, չի լքել մայրաքաղաքը։ Եվ երեխաները, և մայրերը պալատի ներքին աշխարհի մշտական բնակիչներն էին։ Հարեմը սուլթանի իշխանության բարձրագույն խորհրդանիշն էր։ Նրա տիրապետումը կանանց, հիմնականում ստրուկների, հարստության, ուժի և սեռական հմտության նշան էր։ Հարեմի մեկուսացման և հետաքրքրասեր աչքերից դինաստիկ կյանքի վրա կենտրոնացումը նույնպես վկայում էր սուլթանի ուժի մասին, քանի որ միայն իրեն ամենամոտ մարդիկ արտոնություն ունեին նրա հետ մասնավոր շփվելու։ Հարեմի միակ անձը, ով հանրությանը հասանելի էր միայն «իր կարգավիճակին համապատասխանող ծիսակարգով և շքախմբով», վալիդե սուլթանն էր։ Այս ինստիտուտը թուրքական հասարակության մեջ մտցվել է իսլամի ընդունմամբ՝ Արաբական խալիֆայության ազդեցության տակ, որին ընդօրինակում էին օսմանցիները։ Կանանց հնազանդությունն ապահովելու համար նրանցից շատերին գնել և ստրկության մեջ են պահել։ Այնուամենայնիվ, հարեմի ոչ բոլոր անդամներն էին ստրուկ։ Հիմնական կանայք, հատկապես նրանք, ովքեր ամուսնանում էին անձնական և տոհմական միությունները ամրապնդելու համար, ազատ կանայք էին։ Դա բացառություն էր, ոչ թե կանոն։

Կայսերական հարեմը նաև ծառայում էր որպես հաստատություն, որը զուգահեռ էր սուլթանի տանը, որը բաղկացած էր տղամարդ ծառաներից։ Կանայք կրթություն էին ստանում մոտավորապես հավասար այն բանի, ինչ ստանում էին տղամարդիկ։ Իրենց համապատասխան կրթությունն ավարտելուց հետո տղամարդիկ և կանայք պետք է ամուսնանային միմյանց հետ և «ավարտեին» պալատը՝ կայսրության նահանգներում վարչական պաշտոններ զբաղեցնելու համար։ Հարեմի ներսում կար հստակ հիերարխիկ կառուցվածք, որը հիմնված էր կանանց միջև ընտանեկան հարաբերությունների վրա։ Այս ընտանիքը չէր սահմանափակվում արյան կապերով, այլ ներառում էր ամբողջ թագավորական տունը, որը բաղկացած էր հիմնականում... Ավելին⇒

Նորություններ

Շարունակվող իրադարձություններ՝ Իսրայելա-պաղեստինյան պատերազմ (2023-2024) • Ռուսաստանի ներխուժում Ուկրաինա

հունվարի 24-ին Իռլանդիայում և Միացյալ Թագավորությունում սկսվել է Էովին փոթորիկը (լուսանկարում), որի քամու ռեկորդները ուժգնությամբ գերազանցել են այդ տարածքի նախկին փոթորիկների 80-ամյա ռեկորդը։
հունվարի 14-ին ԱՄՆ-ի և Հայաստանի արտաքին գերատեսչությունների ղեկավարները ստորագրել են երկու երկրների միջև ռազմավարական գործընկերության խարտիա։
հունվարի 9-ին Լիբանանի նախագահ է ընտրվել լիբանանցի քաղաքական և պետական գործիչ, զինված ուժերի գեներալ Ժոզեֆ Աունը (լուսանկարում)։
հունվարի 8-ին անտառային հրդեհ է սկսել և տարածվում է Հարավային Կալիֆոռնիայի Լոս Անջելեսի Ալտադենա շրջանում:
հունվարի 7-ին Տիբեթում տեղի ունեցած երկրաշարժի հետևանքով զոհվել է առնվազն 126 մարդ։
հունվարի 6-ին, քաղաքական ճնշումների հետևանքով, Կանադայի վարչապետ Ջասթին Թրյուդոն հայտարարել է Լիբերալ կուսակցության ղեկավարի պաշտոնից իր հրաժարականը տալու մտադրության մասին։

Վերջերս մահացածներ՝ Դենիս Լոու • Դեյվիդ Լինչ • Ժան-Մարի Լը Պեն

Հաջորդ թողարկում | Պահոց | Խմբագրել

Գիտե՞ք, որ․․․

Փղի ատամի մածուկ

․․․այս նախկին երգիչը մնում է ԱՄՆ Կոնգրեսի միակ անդամը, որի ձայնագրած փոփ-սինգլը գրավել է Billboard Hot 100 չարթի առաջին հորիզոնականը։
․․․գնդակով թիմային խաղերից մեկում (լուսանկարում) խաղի առարկան ավելի բարձր էր, քան խաղացողներից շատերը։
․․․Մարակայբո լճի վրա տեղի է ունեցող անձայն կայծակները համարվում են տրոպոսֆերային օզոնի ամենամեծ գեներատորը Երկրի վրա:
․․․Խորվաթիայում շատերը վստահ են, որ այս խաղի ժամանակ եղած անկարգություններից է սկսվել Հարավսլավիայի կազմալուծումը։
․․․հռոմեական լեգեոներների պանիրը պատրաստվում է նաև մեր օրերում։
․․․փղի ատամի մածուկը (տեսանյութում) պատրաստվում է հեղուկ օճառից և ջրածնի պերօքսիդից։

Հաջորդ թողարկում | Արխիվ | Խմբագրել

Ներկայացում

Վիքիպեդիան առցանց, բազմալեզու, խմբակային հանրագիտարանային նախագիծ է, որն աշխատում է վիքի ձևաչափով։ Նախագիծը նպատակ ունի տրամադրել ազատ, հավաստի և ստուգելի բովանդակություն, որը յուրաքանչյուրը կարող է փոփոխել և բարելավել։

Վիքիպեդիան առաջնորդվում է հիմնարար սկզբունքներով, իսկ բովանդակությունը հրապարակվում է Creative Commons BY-SA արտոնագրի ներքո։ Այն կարելի է պատճենել և օգտագործել՝ պահպանելով սույն արտոնագրի պայմանները։ Վիքիպեդիայում ողջ տեղեկատվությունը ներկայացված է ազատ, առանց գովազդի և իր օգտագործողների անձնական տվյալների օգտագործման։

Վիքիպեդիայի հոդվածների հեղինակները կամավորներն են։ Նրանք կոորդինացնում են իրենց ջանքերը համաձայն համայնքում ընդունված կանոնների և ուղեցույցների ու առանց առաջնորդների։

Այս պահին Հայերեն Վիքիպեդիայում կա՝
315 862 հոդված	542 ակտիվ խմբագիր

Համագործակցություն

Վիքիպեդիան հանրագիտարան է, որն ստեղծվել և զարգանում է քեզ նման այցելուների կողմից։ Այստեղ գործում է «մեկը բոլորի համար, բոլորը՝ մեկի համար» սկզբունքը։

Առաջին անգա՞մ ես փորձում. օգտվի՛ր օգնության դասընթացից։ Չգիտես՝ ինչի՞ց սկսել. ահա մի քանի խորհուրդ։

Մասնակցի՛ր այս ամիս կազմակերպվող նախագծերին։

Նախագծի էջ | Հաջորդ թողարկում

Այս օրը պատմության մեջ

ՄԱԿ-ի գլխավոր ասամբլեայի կողմից հաստատվել է որպես Հոլոքոստի զոհերի հիշատակի օր:

1832 թ. – ծնվել է Լուիս Քերոլը, անգլիացի գրող, նաև մաթեմատիկոս, փիլիսոփա և լուսանկարիչ, «Ալիսը Հրաշքների աշխարհում» աշխարհահռչակ գրվածքի հեղինակը (մահ. 1898 թ.:)
1899 թ. – ծնվել է Արարատ Ղարիբյանը, հայ լեզվաբան, ՀԽՍՀ գիտության վաստակավոր գործիչ (մահ. 1977 թ.):
1918 թ. – Ֆինլանդիայում քաղաքացիական պատերազմ սկսվեց:
1919 թ. – ծնվել է Ռոս Բաղդասարյանը, ամերիկահայ դաշնակահար, երգիչ և դերասան (մահ. 1972 թ.):
1939 թ. – ծնվել է Տիգրան Մանսուրյանը, հայ ճանաչված երգահան, հեղինակ է գլխավորաբար նվագախմբային, կամերային, երգչախմբային և վոկալ գործեր:
1942 թ. - մահացել է Նիկողայոս Ադոնցը, հայ պատմաբան, բյուզանդագետ և բանասեր (ծն. 1871 թ.)
1973 թ. – Փարիզում կնքվեց խաղաղության համաձայնագիր, համաձայն որի ամերիկյան զորքերը պետք է դուրս գային Վիետնամից, ինչով փաստորեն ավարտվում էր Վիետնամի պատերազմը:
2010 թ. – մահացել է Ջերոմ Դեյվիդ Սելինջերը, ամերիկացի գրող (ծն. 1919 թ.):