Felix Mendelssohn

Felix Mendelssohn

Nome orixinal	(de) Felix Mendelssohn Bartholdy
Biografía
Nacemento	3 de febreiro de 1809 Hamburgo (Confederación do Rin)
Morte	4 de novembro de 1847 (38 anos) Leipzig (Confederación Xermánica)
Causa da morte	ictus
Lugar de sepultura	Friedhöfe vor dem Halleschen Tor (pt) 52°29′42″N 13°23′33″L
Relixión	Luteranismo
Educación	Universidade Humboldt de Berlín
Actividade
Ocupación	compositor, profesor de música, profesor universitario, pintor, musicólogo, organista, director de orquestra, pianista, escritor
Período de actividade	1826 - 1843
Empregador	Escola Superior de música e arte dramática Felix Mendelssohn Bartholdy (pt)
Membro de	Real Academia de Artes e Ciencias dos Países Baixos
Interesado en	Lingüística, filoloxía e filosofía
Xénero artístico	Ópera, música clásica e música sinfónica
Movemento	Romanticismo musical
Profesores	Carl Friedrich Zelter (pt) , Ludwig Berger (pt) , Anne Marie Cathérine Bigot de Morogues, Lea Mendelssohn Bartholdy (en) , Franz Lauska (pt) e Ignaz Moscheles
Alumnos	Charles Edward Horsley (pt) e Camille-Marie Stamaty (pt)
Instrumento	Órgano, piano e violín
Obra
Obras destacables (1826) Sonho de uma Noite de Verão (Mendelssohn) (pt) (1833) As Hébridas (pt) (1833) Symphony No. 4 (en) (1836) St. Paul (en) (1842) Sinfonia n.º 3 (pt) (1844) Concerto para violino (pt) (1846) Elias (oratório) (pt)
Arquivos en	Leeds University Library (en) [ BC MS Mendelssohn] Library of Congress Music Division (en)
Familia
Familia	Famille Mendelssohn Bartholdy (en)
Cónxuxe	Cécile Mendelssohn Bartholdy
Fillos	Carl Mendelssohn Bartholdy, Marie Benecke, Paul Mendelssohn Bartholdy, Lili Wach
Pais	Abraham Mendelssohn Bartholdy   e Lea Mendelssohn Bartholdy
Irmáns	Rebecka Mendelssohn Fanny Mendelssohn Paul Mendelssohn Bartholdy
Parentes	Moisés Mendelssohn, avó paterno
Premios
(13 de abril de 1843)  honorary citizen of Leipzig (en)  Orde do Mérito das Ciencias e as Artes  Pour le Mérite
Sinatura
Descrito pola fonte	Hamburgische Biografie Allgemeine Deutsche Biographie Enciclopedia Xudía de Brockhaus e Efron
Páxina web	mendelssohn-stiftung.de…

Jakob Ludwig Felix Mendelssohn Bartholdy máis coñecido como Felix Mendelssohn, nado en Hamburgo o 3 de febreiro de 1809 e finado en Leipzig o 4 de novembro de 1847, foi un pianista, director de orquestra e compositor de música clásica alemán. As súas composicións son representativas do período romántico. Era neto do filósofo Moses Mendelssohn e naceu no seo dunha destacada familia xudía, que máis tarde se converteu ao protestantismo, adoptando o apelido Mendelssohn-Bartholdy. Na súa infancia foi considerado un prodixio musical, pero os seus pais non trataron de sacar partido das súas habilidades. De feito, o seu pai declinou a oportunidade de que Felix seguise unha carreira musical ata que quedou claro que tiña a firme intención de dedicarse seriamente a ela.

Ao éxito en Alemaña seguiulle unha viaxe a través de toda Europa; Mendelssohn foi recibido particularmente ben en Inglaterra como compositor, director e solista e as súas dez visitas alí, durante as que estreou a maioría das súas obras, formaron unha parte importante da súa carreira adulta. Fundou o Conservatorio de Leipzig, un bastión da súa loita contra as perspectivas musicais radicais dalgúns dos seus contemporáneos.

As obras de Mendelssohn inclúen sinfonías, concertos, oratorios, aberturas, música para piano e música de cámara. Tamén tivo un importante papel no rexurdimento do interese na obra de Johann Sebastian Bach. Os seus gustos musicais esencialmente conservadores separárono de moitos dos seus contemporáneos máis aventurados, como Franz Liszt, Richard Wagner ou Hector Berlioz. Logo dun longo período de denigración debido ao cambio dos gustos musicais e o antisemitismo a finais do século XIX e comezos do XX, a súa orixinalidade creativa ten un bo recoñecemento, foi avaliada de novo e converteuse nun dos compositores máis populares do período romántico.

Traxectoria

Infancia

Abraham Mendelssohn, pai do compositor.

Felix Mendelssohn, cuxo nome completo foi Jakob Ludwig Felix Mendelssohn Bartholdy, foi fillo do matrimonio formado polo banqueiro Abraham Mendelssohn (apelido que máis tarde cambiaría a Mendelssohn Bartholdy), á súa vez fillo do famoso filósofo xudeoalemán Moses Mendelssohn, e Lea Salomon, membro da familia Itzig e irmá de Jakob Salomon Bartholdy. Felix tivo tres irmáns: Paul, Fanny e Rebecca.

Abraham renunciou á relixión xudía, polo que Felix e os seus tres irmáns non recibiron educación relixiosa nun principio pero foron bautizados como cristiáns, concretamente como protestantes luteranos , en 1816 (momento no que Felix tomou os nomes adicionais de Jakob Ludwig). Abraham e a súa esposa, pola súa banda, non foron bautizados ata 1822. A familia asumiu o apelido Bartholdy a suxestión do irmán de Lea, Jakob Salomon Bartholdy, que o adquiriu en propiedade e era o seu propio, coa finalidade de evitar o antisemitismo da sociedade alemá da época e deste xeito poder desenvolverse sen problemas nela. Abraham explicou máis tarde esta decisión por carta a Felix como un xeito de romper coas tradicións do seu pai Moses: «Non pode haber un Mendelssohn cristián do mesmo xeito que non pode haber un Confucio xudeu». Felix non abandonou completamente o apelido Mendelssohn pero en deferencia ao seu pai asinaba as súas cartas e tiña impresos cartóns de visita usando a forma «Mendelssohn Bartholdy».

Carl Friedrich Zelter, de quen Mendelssohn comezou a recibir clases de composición en 1817 en Berlín, foi unha grande influencia na súa carreira futura.

En 1811, cando Felix tiña dous anos, a súa familia trasladouse a Berlín, onde creceu e educouse dentro dunha contorna con grande influencia intelectual. Os pais, ademais, recibiran unha educación que lles proporcionou diversos coñecementos culturais; por exemplo, a nai falaba varias linguas, tocaba o piano e debuxaba de «modo admirable», habilidade esta última que tamén posuía o seu fillo. Ademais, as grandes mentes de Alemaña visitaron con frecuencia o fogar familiar de Mendelssohn en Berlín, incluíndo a Wilhelm e Alexander von Humboldt. A súa irmá Rebecca casou co matemático belga Peter Gustav Lejeune Dirichlet. A educación dos irmáns Mendelssohn foi moi ríxida: os pais adecuaron a creación dunha contorna de traballo para o desenvolvemento dos seus fillos, coa finalidade de que aproveitasen a gran cultura que podían darlles cos seus recursos económicos. Fanny converteuse nunha destacada pianista e nunha compositora afeccionada e nun principio Abraham chegou a pensar que ela, en lugar do seu irmán, debería terse dedicado á música. Con todo, nese momento, non se considerou apropiado (xa fose por Abraham ou Felix) que unha muller tivese unha carreira musical, polo que Fanny permaneceu como unha música afeccionada. Seis das súas primeiras cancións foron publicadas posteriormente co seu consentimento baixo o nome de Felix.

Como Wolfgang Amadeus Mozart antes que el, Mendelssohn era un neno prodixio que tocaba o piano con mestría e compuña pezas musicais. Cando tiña 6 anos recibiu leccións de piano da súa nai e con sete tivo unha profesora de piano, Marie Bigot, formada en París. Desde 1817 comezou a recibir clases de composición con Carl Friedrich Zelter en Berlín. Este foi unha grande influencia na súa carreira futura. Empregaba como base do seu ensino musical O clave ben temperado de Johann Sebastian Bach, pois admiraba e difundía entre os seus alumnos as obras deste. Case con total seguridade, Zelter fora recomendado como profesor de Felix pola súa tía Sarah Levy, que fora alumna de Wilhelm Friedemann Bach e mecenas de Carl Philipp Emanuel Bach e era unha talentosa intérprete autodidacta ao teclado, a miúdo interpretaba coa orquestra de Zelter na Singakademie de Berlín (da que ela e a familia Mendelssohn tamén eran mecenas). Sarah formara unha importante colección de manuscritos da familia Bach que legou á Singakademie; Zelter, cuxos gustos musicais eran conservadores, tamén era admirador da música de Johann Sebastian Bach. Segundo Werner, este feito xogou un papel significativo na formación dos gustos musicais conservadores de Felix Mendelssohn. As obras do propio Mendelssohn mostran o seu estudo do Barroco e os comezos do Clasicismo. As súas fugas e obras corais sobre todo reflicten unha claridade tonal e un uso do contrapunto, que remite ao estilo de Johann Sebastian Bach, por cuxa música estaba fortemente influído.

Madurez prematura

Felix Mendelssohn en 1821, cando tiña 12 anos de idade, retratado por Carl Joseph Begas.

Probablemente a primeira aparición pública de Mendelssohn foi cando tiña 9 anos durante un concerto de música de cámara na que acompañaba a un dúo de trompas. Cando era adolescente, a miúdo interpretaba as súas propias obras en casa acompañado dunha orquestra privada para os socios dos seus pais entre a elite intelectual de Berlín. Tamén foi un compositor prolífico a unha temperá idade, dado que aos 10 anos comezou a compor e aos 11 xa escribira un trío para piano e cordas, unha sonata para piano e violín, catro pezas para órgano, unha opereta cómica en tres actos e unha cantata; aos 12 compuxo cinco cuartetos para cordas, nove fugas, varias pezas para piano e dúas operetas; aos 13 tocou en público un concerto seu para piano e compuxo a súa primeira obra publicada, un cuarteto para piano (probablemente Abraham Mendelssohn conseguiu a publicación deste traballo pola casa de Adolf Martin Schlesinger); e aos 14 dispuña dunha orquestra privada. Estas obras permaneceron no esquecemento durante máis dun século, pero agora foron gravadas e de cando en vez son interpretadas en concertos.

En 1824, ao cumprir os 15, ensaiouse por primeira vez a súa ópera Os dous sobriños (Die beiden Neffen oder der Onkel aus Boston, abreviado simplemente como Die beiden Neffen) con orquestra, terminou a súa duodécima sinfonía xuvenil, que é anterior ás súas cinco sinfonías coñecidas, e compuxo a súa Primeira Sinfonía en dó menor (op. 11). Ese mesmo ano recibiu clases do compositor e virtuoso do piano Ignaz Moscheles, quen con todo confesou nos seus diarios que tiña pouco que ensinarlle. Moscheles converteuse nun compañeiro e amigo próximo de Mendelssohn durante toda a súa vida.

En 1825, á idade de 16 anos, escribiu o seu Octeto en mi ♭ maior. Este octeto e a súa abertura de concerto O soño dunha noite de verán, baseada na obra de William Shakespeare A Midsummer Night's Dream (traducida o galego como o soño dunha noite de San Xoán) e que escribiu un ano máis tarde, son probablemente as máis famosas da súa adolescencia. Escribiu a música incidental para a obra 16 anos máis tarde, en 1842, incluíndo a famosa Marcha nupcial. Esta abertura é quizais o exemplo máis cedo dunha «abertura de concerto», é dicir, unha peza non escrita deliberadamente para acompañar unha representación nun escenario pero que evoca un tema literario na interpretación dun concerto. A abertura foi un xénero que se popularizou no Romanticismo musical.

A pesar do éxito musical que tiña Felix, xa se achegaba á idade na cal debía optar por unha carreira e o seu pai quería estar realmente seguro de que o seu fillo podía gañarse a vida como músico. Para iso, o banqueiro levou ao seu fillo a París na primavera de 1825, coa intención de coñecer a opinión do famoso compositor italiano Luigi Cherubini, director do Conservatorio da cidade Cherubini recibiu con entusiastas eloxios o Cuarteto para piano n.º 3 en si menor op. 3 de Mendelssohn e afirmou sobre o mesmo «Conseguirá moito; en realidade, xa o conseguiu».

O verán de 1825, a familia Mendelssohn trasladouse a unha mansión no número 3 de Leipzigerstraße, nos arredores de Berlín (vista da casa en 1900).

Durante ese verán, a familia Mendelssohn trasladouse ao seu novo domicilio nunha mansión situada nos arredores de Berlín, no número 3 de Leipzigerstraße. Este lugar foi fonte de inspiración de moitas obras do mozo Felix e tamén foi o centro social e musical de Berlín. Na parte posterior do edificio existía un xardín duns sete acres, que orixinariamente formara parte do coto de caza de Frederico II o Grande. No centro do xardín e en sitio privilexiado, había unha pérgola pintada ao fresco con «capacidade para varios centos de persoas», que permanecía aberta no verán e era pechada con cristais no inverno, e convertíase en teatro e salón de concertos. A estas veladas musicais en casa dos Mendelssohn asistiron algunhas personalidades moi notables da época, como Alexander von Humboldt, Georg Wilhelm Friedrich Hegel, Johann Gustav Droysen, Ignaz Moscheles, Friedrich August Rosen, Heinrich Heine ou Adolf Bernhard Marx, entre outros.

En 1827 tivo lugar a estrea, e única representación en vida do compositor, da súa ópera Die Hochzeit des Camacho (A voda de Camacho). O fracaso desta produción fixo que refugase a idea de aventurarse neste xénero outra vez.

Á parte da música, a educación de Mendelssohn incluíu a arte, a literatura, linguas e filosofía. Era un artista experto co lapis e a acuarela, falaba (á parte do seu alemán nativo) inglés, italiano e latín e estaba interesado na literatura clásica; traduciu a comedia Andria de Publio Terencio Africano para o seu titor Carl Wilhelm Ludwig Heyse en 1825, que se mostrou impresionado e publicouna en 1826 como unha obra de «o seu alumno, F***». Esta tradución tamén permitiu que Mendelssohn puidese estudar na Universidade de Berlín, onde asistiu desde 1826 ata 1829 a conferencias sobre estética con Georg Wilhelm Friedrich Hegel, de historia con Eduard Gans e sobre xeografía con Carl Ritter.

Weber e Goethe

Mendelssohn coñeceu a Johann Wolfgang von Goethe o 6 de novembro de 1821 e o poeta quedou enormemente impresionado con el.

En 1821 o mozo Felix vira a ópera Der Freischütz (O Cazador furtivo) de Carl Maria von Weber e mostrouse admirado con ela. A influencia de Weber foi decisiva na vocación profesional do mozo Mendelssohn e o talento literario deste foi tan precoz como o seu xenio musical. O 6 de novembro do mesmo ano, o seu mestre Zelter levouno a visitar a Johann Wolfgang von Goethe, de 72 anos, a Weimar. O mozo músico, logo, escribiu á súa nai unha carta sobre o poeta:

Non me sorprende que a figura do ancián cabaleiro resulte impoñente, Goethe non é moito máis alto que papá, pero o seu aspecto, a súa linguaxe e o seu nome son impoñentes. O seu pelo non é do todo branco, o seu paso é firme e os seus xeitos suaves, pero a forza da súa voz é marabillosa e pode gritar como dez mil guerreiros.

Goethe quedou tan enormemente sorprendido con Mendelssohn, que realizou a seguinte comparación con Wolfgang Amadeus Mozart nunha conversación con Zelter:

«Os prodixios musicais [...] son probablemente moi raros pero o que este pequeno home pode facer improvisando e tocando a primeira vista está próximo ao milagre e non podía crer que isto fose posible a tan curta idade». «E oíches a Mozart cos seus sete anos en Frankfurt?», dixo Zelter. «Si», contestou Goethe, «[...] pero o que o teu alumno xa logra en relación co que Mozart logrou nese tempo, é similar á relación que hai entre a conversación cultivada dunha persoa adulta co balbuceo dun neno».

Mendelssohn foi invitado a atoparse con Goethe en varias ocasións posteriormente e musicalizou algúns dos seus poemas; outras das súas composicións estiveron inspiradas por obras de Goethe, incluíndo ás aberturas Meeresstille und glückliche Fahrt (Mar acougado e próspera viaxe) op. 27 de 1828 e a cantata Die erste Walpurgisnacht (A primeira noite de Walpurgis) op. 60 de 1832.

Redescubrimento de Bach

Mendelssohn recuperou a Paixón segundo San Mateu de Johann Sebastian Bach, que non fora interpretada desde a morte deste en 1750.

Mendelssohn propúxolle ao seu mestre, Zelter, dirixir en público a Paixón segundo San Mateu, de Johann Sebastian Bach, ao que admiraba grazas ao seu mestre. Por razóns técnicas, Zelter considerou imposible a execución desta obra, pero o ímpeto de Felix impúxose e, co apoio de Zelter e a axuda dun amigo, o actor Eduard Devrient, interpretouse esta obra o 11 de marzo de 1829 en Berlín. Era a primeira vez que se executaba desde a morte de Bach en 1750 e Mendelssohn realizou os arranxos e dirixiu a orquestra e Zelter os coros da Singakademie de Berlín. O éxito desta representación foi un elemento importante no redescubrimento de Bach para o gran público en Alemaña e, máis tarde, en toda Europa, xa que por aquela época predominaba a música de Joseph Haydn, Wolfgang Amadeus Mozart, Carl Maria von Weber, Gaspare Spontini, Gioachino Rossini, Christoph Willibald Gluck, Carl Heinrich Graun, Johann Friedrich Fasch e Georg Friedrich Händel. Este éxito proporcionoulle a Mendelssohn unha grande aceptación entre o público cando só tiña 20 anos. Tamén levou a unha das poucas referencias que Mendelssohn fixo sobre as súas orixes: «¡Pensar que se tivo a un actor e ao fillo dun xudeu (Judensohn) para reanimar a mellor música cristiá para o mundo!».

Viaxes a Gran Bretaña e Italia

Tempo despois, seguindo os consellos do seu pai, Felix Mendelssohn emprendeu unha serie de viaxes para dar a coñecer o seu talento noutras terras. En abril de 1829, visitou Inglaterra por primeira vez, donda o seu antigo mestre Ignaz Moscheles, que se había instalado en Londres, quen o presentou en influentes círculos musicais. Dirixiu en Londres un concerto na Sociedade Filharmónica no que interpretaron a súa Primeira Sinfonía e que foi un grande éxito. Os críticos aclamaron a súa música e a súa obra. Cinco días máis tarde, Felix fixo a súa primeira aparición como pianista tocando de memoria o Konzerstück de Weber. No verán visitou Edimburgo, onde estableceu amizade co compositor John Thomson. Nas súas seguintes visitas a Londres coñeceu á raíña Vitoria e ao seu marido, o príncipe Alberte, ambos os dous grandes admiradores da súa música.

Escocia inspirou dúas das súas obras máis coñecidas, o seu poema sinfónico (aínda que titulado «Abertura») de 1830 titulado As Hébridas, tamén coñecido como A gruta de Fingal, que se interpreta regularmente hoxe en día; e a súa Terceira Sinfonía, denominada Escocesa, que Mendelssohn escribiu de forma intermitente entre 1830 e 1842. Ambas as obras están inspiradas en paisaxes e temas populares de Escocia, como a gruta de Fingal, que non só espertaron o seu xenio musical, senón tamén a súa inspiración poética. O seu oratorio Elijah foi estreado en Birmingham no Triennial Music Festival o 26 de agosto de 1846. Na súa última visita a Inglaterra en 1847 foi o solista no Concerto para piano n.º 4 de Ludwig van Beethoven e dirixiu a súa Sinfonía Escocesa coa Orquestra Filharmónica ante a parella Real. Realizou dez visitas a Gran Bretaña ao longo da súa vida, facendo un total aproximado de 20 meses, nos que tivo grandes ganancias económicas, suficientes para que Mendelssohn levase unha profunda impresión da vida musical británica. Non se dedicou unicamente a compor e interpretar, senón que tamén centrou os seus esforzos en realizar as primeiras edicións críticas para algunhas editoriais dos oratorios de Georg Friedrich Händel e da música para órgano de Johann Sebastian Bach. En Londres estivo traballando en varias obras: unha peza para órgano para o casamento da súa irmá Fanny co pintor Wilhelm Hensel e unha opereta para as vodas de prata dos seus pais.

Unha vez restablecido dun accidente sufrido no seu xeonllo e que o prostrou durante dous meses en cama, retornou ás súas viaxes. Unha das súas numerosas viaxes por Europa levouno a Italia no outono de 1830, onde se inspirou para a súa Cuarta Sinfonía chamada Italiana, unha das súas obras máis coñecidas. Coñeceu a Hector Berlioz en Roma e a Franz Liszt en París. En 1832 escribiu a Sinfonía A Reforma, que sería a súa quinta e última sinfonía.

Düsseldorf, Leipzig e Berlín

Acuarela de Mendelssohn de 1836, representando a Gewandhaus.

Tras a morte de Zelter en 1832, Mendelssohn tiña algunhas esperanzas de facerse co seu posto de director da Singakademie de Berlín. Con todo, foi derrotado por Karl Rungenhagen tras unha votación en xaneiro de 1833. Isto puido deberse á mocidade de Mendelssohn e o medo ás posibles innovacións; tamén algúns sospeitaron que puido ser debido á súa liñaxe xudía. Logo deste rexeitamento, Mendelssohn dividiu a maior parte do seu tempo profesional durante os seguintes anos entre Inglaterra e Düsseldorf, onde foi designado como director musical en 1833 cun bo soldo. Na primavera daquel ano dirixiu o Lower Rhein Music Festival, comezándoo cunha representación do oratorio de Georg Friedrich Händel Israel en Exipto baseado na partitura orixinal que atopara en Londres. Este feito pode ser considerado como o principio dun renacemento de Händel en Alemaña iniciado por Mendelssohn, do mesmo xeito que espertara de novo o interese por Bach. Mendelssohn traballou co dramaturgo Karl Leberecht Immermann para mellorar as normas de teatro locais e fixo a súa primeira aparición como director de ópera na produción de Immermann de Don Giovanni de Mozart a finais de 1833, cando se mostrou resentido ante as protestas da audiencia sobre o custo da entrada. Felix Mendelssohn xa era considerado, pois, un músico profesional. A pesar de desempeñar un gran labor, tivo problemas co intendente da cidade. Debido a iso e á súa frustración nas súas obrigacións cotiás en Düsseldorf e o seu provincialismo, dimitiu do seu cargo a finais de 1834 «antes que someterme a intrigas e mezquindades». Pesou na decisión o feito de que recibira ademais unha invitación para dirixir en Leipzig.

Viaxou a esa cidade en 1835, para facerse cargo da dirección da Orquestra da Gewandhaus. Este nomeamento foi sumamente importante para el, xa que fixo que se sentise como un alemán e desexou ter un papel importante na vida musical do seu país. Neste sentido, este nomeamento supuxo unha reparación moral pola súa decepción co nomeamento da Singakademie. A pesar dos esforzos do rei de Prusia, Frederico Guillerme III, para atraelo a Berlín, Mendelssohn estaba concentrado no desenvolvemento da súa vida musical en Leipzig, traballando non só coa orquestra senón tamén co teatro de ópera, o Coro de Santo Tomás e outros coros e institucións musicais da cidade. Os concertos que deu Mendelssohn incluíron, á parte de moitas das súas propias obras, tres series de «concertos históricos» e numerosas obras dos seus coetáneos. En novembro dese ano, aos poucos meses da súa chegada a Leipzig, experimentou a primeira gran pena da súa vida: o falecemento do seu pai dun ataque ao corazón.

Cécile Jeanrenaud, esposa de Mendelssohn, en 1846 por Eduard Magnus.

O 28 de marzo de 1837, Felix Mendelssohn contraeu matrimonio con Cécile Jeanrenaud, filla dun clérigo protestante francés, cando ela tiña 17 anos de idade e el 27. A Mendelssohn chovéronlle as ofertas musicais de compositores principiantes e consagrados; entre estes estaba Richard Wagner que lle enviou a súa primeira sinfonía, que, para desgusto de Wagner, Mendelssohn extraviou ou perdeu. Mendlessohn foi tamén capaz de reanimar o interese pola obra de Franz Schubert. Robert Schumann descubriu o manuscrito da Novena Sinfonía de Schubert e envioullo a Mendelssohn, quen puntualmente a estreou en Leipzig o 21 de marzo de 1839, máis dunha década logo da morte do compositor.

Un fito conseguido por Mendelssohn durante os anos da súa estancia en Leipzig foi a estrea do seu oratorio Paulus, que tivo lugar no Lower Rhine Festival en 1836, pouco logo da morte do seu pai. Moitos dos contemporáneos de Mendelssohn opinaron que Paulus era o seu traballo máis fino e máis excepcional e puxo o selo á súa reputación europea. Os escépticos incluíron a Heinrich Heine que escribiu sobre esta obra «o mellor e máis enxeñoso cálculo, a intelixencia aguda e, finalmente, a carencia completa de experiencia. Pero hai na arte algunha orixinalidade de xenio sen experiencia?»; anticipandose a Wagner e a moitos dos críticos posteriores de Mendelssohn que atacaron a suposta desenvoltura do compositor.

Mendelssohn en 1839, con 30 anos de idade.

Frederico Guillerme IV de Prusia accedeu ao trono prusiano en 1840 coa ambición de converter a Berlín en centro cultural. Esta incluía o establecemento dunha escola de música e reformar a música sacra. A elección obvia como cabeza destas reformas foi Mendelssohn, quen era con todo remiso a asumir devandita tarefa, un rexeitamento asociado quizais con anteriores decepcións na cidade, especialmente tendo en conta a súa posición de forza en Leipzig naquela época. Aínda que Mendelssohn pasou algo de tempo en Berlín escribindo algunha obra sacra e tamén, a requirimento do Rei, música para a produción da Antígona de Sófocles, a fundación da escola nunca se materializou e varias das promesas (en termos financeiros, título e programación de concertos) feitas a Mendelssohn pola corte non se cumpriron. En 1842, Mendelssohn tiña uns 33 anos e a vida sorríalle: gozaba de incuestionable prestixio e independencia económica. Ese mesmo ano, compuxo música para determinadas pasaxes da obra de Shakespeare O soño dunha noite de San Xoán, para a que xa escribira a abertura. Unha das pezas desta obra é a famosa Marcha nupcial, que se segue tocando hoxe en día en numerosas vodas.

Con todo, en 1843, Mendelssohn fundou unha importante escola de música, o Conservatorio de Leipzig, e persuadiu a Ignaz Moscheles e a Robert Schumann para que se unisen a el; outros prominentes músicos, incluíndo aos intérpretes de cordas Ferdinand David e Joseph Joachim, e ao teórico musical Moritz Hauptmann, tamén se converteron en membros do Conservatorio. Logo da morte de Mendelssohn en 1847, a súa tradición conservadora foi mantida por Moscheles, que o sucedeu como director do Conservatorio.

Casa de Mendelssohn en Leipzig, onde faleceu.

En 1844, alternou o seu tempo entre Leipzig e Berlín. Compuxo gran cantidade de obras, como o famoso Concerto para violín, traballou con afán para erixir un monumento a Johann Sebastian Bach, dirixiu e interpretou concertos en Alemaña e Inglaterra, moitos deles «a beneficio» ou de carácter caritativo. Toda esta gran tarefa deixouno extenuado e sufría de severas dores de cabeza e fatiga aguda. Por iso Mendelssohn suspendeu as súas actividades por un tempo, deixou Berlín e retirouse a Frankfurt. En 1845 volveu ao posto de director de concerto da Gewandhaus de Leipzig, e con iso a todas as súas actividades anteriores: compor, dirixir, ensinar etc. En 1846, visitou Inglaterra por última vez, onde ofreceu concertos en varias cidades. Foi invitado a tocar no Palacio de Buckingham en presenza da raíña Vitoria e do príncipe Alberte. Os compositores contemporáneos considerábano o máis significativo dos compositores xermanos das décadas de 1830 e 1840, e a súa influencia era enorme.

Falecemento

Lápida de Felix Mendelssohn.

Mendelssohn volveu a Leipzig. Sufriu problemas debidos á súa mala saúde nos últimos anos da súa vida, probablemente agravados por problemas nerviosos e o exceso de traballo. Por recomendación médica, aceptou axuda doutros para cumprir as súas tarefas; pero o 14 de maio de 1847 faleceu subitamente a súa irmá Fanny, vítima de embolia cerebral, e o golpe que lle produciu a noticia, causoulle un derramo cerebral. Restableceuse transitoriamente e retornou ao seu traballo. Escribiu algunhas composicións, deu uns poucos concertos, pero había algo na súa arte, que o facía diferente das súas épocas anteriores. Sinalou o seu amigo Henry Chorley: «Cando o oín tocar, sentín coma se me tivese despedido para sempre do músico». A enfermidade do músico era mental e violentas dores de cabeza provocábanlle desmaios.

Antes da súa recaída final escribiu unha canción máis: «Nachtlied». Cando Mendelssohn estaba gravemente enfermo, un xentío apiñábase na porta da súa residencia e publicábanse boletíns cada hora sobre o seu estado de saúde. Ao redor das 21:00 do día 4 de novembro de 1847, o compositor achábase inconsciente, rodeado pola súa familia e amigos. Morreu aos 38 anos de idade. O seu avó Moses, a súa irmá Fanny e algúns outros dos seus familiares faleceran por mor de apoplexías similares. O seu funeral tivo lugar na Paulinerkirche de Leipzig e foi enterrado no cemiterio trinitario de Berlín-Kreuzberg.

Vida persoal

Mendelssohn foi un entusiasta artista afeccionado, incluíndo o debuxo, a acuarela e a pintura ao óleo. A súa abundante correspondencia mostra que tamén puido ser un enxeñoso escritor en alemán e inglés, ás veces acompañando o seu texto con debuxos humorísticos e viñetas.

Aínda que a imaxe de Mendelssohn fose a dunha persoa culta, especialmente logo da súa morte, un home sempre sereno, feliz e de temperamento apracible, a miúdo sufría alarmantes cambios de estado de ánimo que de cando en vez facían que se derrubase emocionalmente. Por exemplo, nunha ocasión na década de 1830 cando non se cumpriron os seus desexos «a súa excitación foi aumentando tan terriblemente [...] que cando a familia foi reunida [...] el comezou a falar incoherentemente, e en inglés, para gran terror de todos eles. O seu pai faloulle con voz severa durante o último torrente salvaxe de palabras; levárono á cama e un soño profundo de doce horas devolveuno ao seu estado normal». Segundo Sterndale Bennett, tal ataque pode estar relacionado coa súa temperá morte.

Vista de Lucerna, acuarela de Felix Mendelssohn de 1847.

Mendelssohn contraeu matrimonio con Cécile Jeanrenaud, filla dun clérigo protestante francés, o 28 de marzo de 1837, cando ela tiña 17 anos de idade e el 27. A parella tivo cinco nenos: Carl, Marie, Paul, Lilli e Felix. O fillo máis novo, Felix, contraeu o xarampón en 1844 e faleceu mozo debido á súa precaria saúde en 1851. O maior, Carl, converteuse nun distinguido historiador e profesor de historia das universidades de Heidelberg e Friburgo, falecendo en 1897. Paul Mendelssohn Bartholdy (1841-1880) foi un destacado químico e pioneiro na fabricación de tinguidura de anilina. Marie casou con Victor Benecke e viviu en Londres. Lili contraeu matrimonio con Adolphe Wach, posteriormente profesor de Dereito na Universidade de Leipzig. Cécile faleceu algo menos de seis anos antes que o seu marido, o 25 de setembro de 1853.

Mendelssohn mantivo unha ambigua relación coa famosa soprano sueca Jenny Lind.

En xeral, parece que a vida privada de Mendelssohn foi convencional comparada coa dos seus contemporáneos Richard Wagner, Hector Berlioz e Robert Schumann, excepto pola súa ambigua relación coa famosa soprano sueca Jenny Lind, á que coñeceu en outubro de 1844. Unha declaración xurada do marido de Lind, Otto Goldschmidt, que se conserva hoxe en día no arquivo da Mendelssohn Scholarship Foundation na Royal Academy of Music de Londres, describe a petición de Mendelssohn a Lind en 1847 (cando esta aínda non estaba casada) para fuxir con el a América. Aínda que a declaración é de coñecemento público, a Mendelssohn Scholarship Foundation non a mostra, a pesar das peticións realizadas para facela pública. Mendelssohn atopouse e traballou con Lind en numerosas ocasións e escribiu a ópera Lorelei para ela, baseada nas lendas de doncelas dos rochedos sobre o río Rin de igual nome e que non foi acabada debido á morte do compositor. Dixo que incluíra un fa♯ agudo no seu oratorio Elijah («Hear Ye Israel») coa voz de Lind na súa mente, aínda que ela non interpretou dita parte ata logo da morte do compositor, nun concerto en decembro de 1848. En 1847 Mendelssohn asistiu en Londres a unha representación da obra de Giacomo Meyerbeer Robert lle diable, unha ópera cuxa melodía odiaba, para oír o debut de Lind no Reino Unido no seu papel de Alice. O seu amigo o crítico Chorley, que estaba presente con el, escribiu «vin como escribo o sorriso coa que Mendelssohn, cuxo pracer polo talento de mademoiselle Lind era ilimitado, volvéndose e mirándome coma se unha carga de ansiedade saíse da súa mente. A súa adhesión ao talento de mademoiselle Lind como cantante era desbordante tanto como eran o seu desexos de que ela tivese éxito».

Mercer-Taylor escribe que aínda que hoxe en día non hai grandes evidencias dunha relación física entre ambos os dous, «a ausencia de probas non é proba de ausencia». Clive Brown afirma que se rumoreou que os documentos [da declaración xurada] tenden a xustificar a noción da relación entre Mendelssohn e Lind, aínda que cun grao de fiabilidade que debería ser altamente cuestionable».

Sobre a morte de Mendelssohn Lind escribiu, «[El era] a única persoa que trouxo a plenitude ao meu espírito e case axiña que como o atopei perdino de novo». En 1869 Lind erixiu unha placa en memoria de Mendelssohn no seu lugar de nacemento en Hamburgo; en 1849 establecera a Mendelssohn Scholarship Foundation, que outorga un premio de dous anos a un novo compositor británico en memoria de Mendelssohn. O primeiro gañador desta bolsa, en 1856, foi Arthur Sullivan, que tiña 14 anos de idade.

Ao longo da súa vida Mendelssohn foi cauteloso cos desenvolvementos musicais máis radicais levados a cabo polos seus contemporáneos. Normalmente tivo unha relación de amizade, nalgúns casos fría, con compositores como Hector Berlioz, Franz Liszt e Giacomo Meyerbeer, pero nas súas cartas expresa a súa franca desaprobación polas súas obras. En particular, parece que considerara a París e a súa música coa maior das sospeitas e unha aversión case puritana. As tentativas que lle fixeron para que se interesase polo Saint-Simonismo durante a súa visita alí acabaron en escenas comprometidas. Pensaba do estilo de ópera parisiense que era vulgar e que carecía de moral e das obras de Meyerbeer que eran pouco sinceras. Cando Ferdinand Hiller suxeriu nunha conversación a Felix que se parecía a Meyerbeer (eran primos afastados, ambos os descendentes do rabino Moses Isserlis), Mendelssohn alterouse tanto que inmediatamente foi a cortarse o pelo para diferenciarse del. É significativo que o único músico que tivo unha estreita relación persoal de amizade con el, Ignaz Moscheles, fóra dunha xeración anterior á súa e igualmente de conservador nos seus puntos de vista. Moscheles preservou esta visión no Conservatorio de Leipzig ata a súa propia morte en 1870.

Reputación

O conservadorismo en Mendelssohn afastouno dalgúns dos seus contemporáneos máis afamados, e propiciou unha condescendencia similar por parte deles cara á súa música. O seu éxito, a súa popularidade e as súas orixes xudías molestaron a Richard Wagner o suficiente como para facer de menos a Mendelssohn con débiles eloxios, tres anos logo da súa morte, no panfleto antisemita Dás Judenthum in der Musik. Este foi o comezo dun movemento para denigrar os logros de Mendelssohn que durou case un século e cuxas secuelas aínda poden ser apreciadas hoxe en día entre algúns escritores. O réxime nazi citaba a orixe xudía do compositor para prohibir a representación e publicación das súas obras. Charles Rosen, no seu libro The Romantic Generation, menospreza o estilo de Mendelssohn como «charramangueiro relixioso», unha opinión que reflicte a continuación do desprezo estético de Wagner e os seus seguidores musicais.

En Inglaterra, a reputación de Mendelssohn foi alta durante un longo tempo; a aduladora (e hoxe apenas lexíbel) novela Charles Auchester da adolescente Sarah Sheppard, publicada en 1851 e que destaca a Mendelssohn como o «Chevalier Seraphael», permaneceu en imprenta durante preto de oitenta anos. A raíña Vitoria demostrou o seu entusiasmo requirindo que se incluíse unha estatua do compositor en The Crystal Palace cando foi reconstruído en 1854. A Marcha nupcial de O soño dunha noite de verán foi interpretada como parte da música cerimonial da voda entre a princesa Vitoria, filla da Raíña, e o príncipe herdeiro de Prusia Frederico en 1858 e desde entón foi unha peza popular que se usou nas cerimonias nupciais. A súa música sacra coral, particularmente as obras menores, seguen sendo usadas na tradición coral popular da Igrexa de Inglaterra. Con todo, moitos críticos, incluíndo a Bernard Shaw, comezaron a condenar a música de Mendelssohn pola súa asociación coa cerrazón cultural vitoriana; Shaw queixábase en particular da «xentileza aduladora do compositor, o seu sentimento convencional e a súa desprezable propagación do oratorio».

Segundo Andrew Porter, Ferruccio Busoni considerou a Mendelssohn «un mestre de grandeza incontestada» e «un herdeiro de Mozart», que pode ser contrastado coa súa visión de compositores como Franz Schubert, ao que consideraba «un afeccionado con don», e Ludwig van Beethoven, do que afirmaba que «careceu de técnica para expresar as súas emocións».

Obras

Aínda que Felix Mendelssohn non foi un compositor que influíse sobre outros do seu tempo ou de épocas posteriores, a súa música foi moi popular no seu tempo e segue séndoo hoxe en día. O rexistro das súas composicións comprende 72 obras publicadas en vida e 49 obras póstumas.

Primeiras obras

O mozo Felix Mendelssohn viuse influído enormemente na súa infancia pola música de Johann Sebastian Bach, Ludwig van Beethoven e Wolfgang Amadeus Mozart e as mostras diso pódense ver nas primeiras doce sinfonías para cordas, escritas principalmente para ser representadas no seu fogar e que non foron publicadas ou interpretadas publicamente ata moito tempo logo da morte do compositor. Escribiu estas doce sinfonías entre 1821 e 1823, cando tiña entre 12 e 14 anos de idade.

As súas asombrosas capacidades foron reveladas especialmente nun grupo de obras na súa adolescencia: Sonata para clarinete e piano en mi ♭ maior (1824), o Octeto para cordas (1825), a abertura de O soño dunha noite de verán (1826) (cuxa forma final débelle moito á influencia de Adolf Bernhard Marx, un amigo íntimo de Mendelssohn nesa época) e o Cuarteto para cordas en la menor (listado como n.º 2 pero escrito anteriormente como n.º 1) de 1827. Estas obras mostran unha comprensión intuitiva da forma, a harmonía, o contrapunto, o timbre e a técnica compositiva de Beethoven, que xustifica as reclamacións realizadas frecuentemente sobre que a precocidade de Mendelssohn superaba ata á de Mozart pola súa comprensión intelectual.

Sinfonías

A numeración que reciben as súas sinfonías compostas durante a súa madurez segue aproximadamente a súa orde de publicación, en lugar da súa orde de composición. A orde no que as compuxo foi: Primeira, Quinta, Cuarta, Segunda e Terceira Sinfonía. A localización temporal da Terceira é problemática debido a que traballou nela durante máis dunha década; comezou os bosquexos pouco logo da Quinta pero a completou logo de finalizar tanto a Quinta como a Cuarta.

A Primeira Sinfonía en do menor para orquestra compúxoa en 1824, cando tiña 15 anos. Esta é unha obra experimental, que mostra a influencia de Bach, Beethoven e Mozart. Mendelssohn dirixiu a súa sinfonía na súa primeira visita a Londres en 1829 coa orquestra da Royal Philharmonic Society. Para o terceiro movemento substituíu unha orquestación do scherzo polo seu Octeto. Con dita forma a peza foi un éxito notable e sentou as bases da súa reputación en Gran Bretaña.

Durante 1829 e 1830 Mendelssohn escribiu a súa Quinta Sinfonía, coñecida como Reformación e que conmemoraba o 300 aniversario da Reforma protestante. Mendelssohn mostrouse descontento coa obra e non permitiu a publicación da partitura.

A Terceira Sinfonía, coñecida como Sinfonía escocesa, foi escrita e revisada intermitentemente entre 1830 e 1842. Esta peza evoca a atmosfera de Escocia co carácter distintivo do Romanticismo pero non emprega ningunha melodía identificable da música tradicional escocesa. Mendelssohn publicou a partitura da sinfonía en 1842 como un arranxo para un dueto para piano e como unha partitura para orquestra completa en 1843.

As viaxes de Mendelssohn a Italia inspirárono para escribir a súa Cuarta Sinfonía, coñecida como Italiana. Mendelssohn dirixiu a estrea en 1833 pero non permitiu a publicación da partitura durante a súa vida xa que procuraba reescribila continuamente.

En 1840 Mendelssohn compuxo a coral Segunda Sinfonía, subtitulada como Lobgesang (Himno de encomio) e a súa partitura foi publicada en 1841.

Outras obras orquestrais

Mendelssohn compuxo a abertura para concerto Die Hebriden (As Hébridas), coñecida tamén como A gruta de Fingal, en 1830, inspirada nas súas visitas realizadas a Escocia ao redor de finais dos anos 1820. Visitou a gruta na illa hébrida de Staffa, como parte da súa gran viaxe por Europa e a impresión foi tal que garabateó o tema de apertura sobre o terreo, incluíndoo nunha carta que escribiu ao seu fogar esa mesma tarde.

Ao longo da súa carreira compuxo varias aberturas de concerto máis. Estas son interpretadas frecuentemente hoxe en día incluídas na abertura de Ruy Blas op. 95 (por un encargo benéfico a partir dun drama de Victor Hugo, que Mendelssohn odiou), Meerestille und Glückliche Fahrt (Mar acougado e próspera viaxe, inspirado nun par de poemas de Johann Wolfgang von Goethe) e A bella melusina.

A música incidental para O soño dunha noite de verán (Op. 61), que inclúe a famosa Marcha nupcial foi composta en 1843, dezasete anos logo de terminar a abertura.

Óperas

Mendelssohn escribiu algúns singspiels para interpretar ante a súa familia na súa mocidade. A súa ópera Die beiden Neffen (Os dous sobriños) foi ensaiada por el no seu décimo quinto aniversario. En 1827 compuxo a súa obra máis sofisticada, Die Hochzeit des Camacho (A voda de Camacho), baseada nun episodio de Don Quixote da Mancha, para goce público e producido en Berlín en 1827. Mendelssohn abandonou o teatro antes da finalización da primeira representación e as seguintes foron canceladas.

Aínda que nunca abandonou a idea de compor unha ópera completa e contemplaba moitos temas (incluíndo o Cantar dos nibelungos (Nibelungenlied en alemán) adaptado posteriormente por Richard Wagner) nunca escribiu máis dunhas poucas páxinas de bosquexos para calquera proxecto. Nos seus últimos anos o representante Benjamin Lumley intentou contratalo para que escribise unha ópera sobre o libreto de A tempestade (The Tempest en inglés) de Eugène Scribe e ata o anunciou como próximo no ano da morte de Mendelssohn. O libreto foi usado finalmente por Jacques Fromental Lévy Halévy. Tras a súa morte Mendelssohn deixou algúns esbozos dunha ópera baseada na historia de Lorelei.

Concertos

O Concerto para violín de Mendelssohn en mi menor, Op. 64 (1844), escrito para Ferdinand David, converteuse nunha das composicións máis populares do compositor. David, quen traballara estreitamente con Mendelssohn durante a preparación da peza, realizou a estrea do concerto co seu violín Guarnerius.

Mendelssohn tamén escribiu dous concertos para piano, un concerto para violín en re menor menos coñecido e anterior ao outro e un concerto dobre para piano e violín. Ademais, existen varias obras para solista e orquestra nun movemento. As destinadas ao piano son o Roldo Brillante, Op. 29, de 1834; o Capricho Brillante, Op. 22, de 1832; e a Serenata e Allegro Giocoso Op. 43, de 1838. Os Opp. 113 e 114 son Konzertstücke (movementos para concerto, orixinalmente para clarinete, corno di bassetto e piano, que foron orquestrados e representados durante a vida de Mendelssohn).

Música de cámara

A produción musical de Mendelssohn na súa madurez contén numerosas obras de música de cámara, moitas das cales demostran unha intensidade emocional que algunhas persoas cuéstionanse a carencia de obras máis importantes. En particular o seu Cuarteto de cordas n.º 6, o último dos seus seis cuartetos de cordas e obra principal, escrito logo da morte da súa irmá Fanny, é tanto poderoso como elocuente.

Outras obras inclúen a dúas quintetos de cordas, sonatas para clarinete, violoncello, viola e violín, dous tríos de piano e tres cuartetos de piano. Para o Trío de piano n.º 1 en re menor, Mendelssohn excepcionalmente seguiu o consello dun compañeiro compositor, Ferdinand Hiller, e reescribiu a parte para o piano nun estilo máis romántico, ao estilo de Robert Schumann, aumentando considerablemente o seu efecto.

Obras corais

Os dous grandes oratorios bíblicos, Paulus de 1836 e Elijah de 1846, están enormemente influenciados por Johann Sebastian Bach. Do oratorio inacabado, Christus, o coro «Alí vai unha estrela de Xacob» (que xunto co recitativo precedente e o trío masculino comprende todo o material existente desta obra) é representado en ocasións.

A máis abertamente romántica Die erste Walpurgisnacht (A primeira noite de Walpurgis), un arranxo para coro e orquestra dunha balada de Goethe describindo os rituais pagáns dos druídas nas montañas Harz nos comezos do cristianismo, é sorprendentemente diferente. Esta destacable partitura foi vista polo estudoso Heinz-Klaus Metzger como unha «protesta xudía contra a dominación do cristianismo».

Mendelssohn tamén escribiu moitas obras sacras para coro sen acompañamento e para coro con órgano. Algunhas foron escritas e a maioría foron traducidas ao inglés e seguen sendo sumamente populares. Quizais a máis famosa delas é Hör' mein Bitten (Escoita a miña oración), que na súa segunda metade contén «O könnt' ich fliegen» (Para as ás dunha pomba), que se converteu en extremadamente popular como peza á parte. A obra está composta para coro completo, órgano e un tiple ou soprano solista que ten moitas dificultades e pasaxes solistas ampliados. Como tal, é unha obra particularmente favorita para os coros de nenos nas igrexas e catedrais.

A melodía do himno Mendelssohn (unha adaptación de William Hayman Cummings da melodía da cantata de Mendelssohn (Festgesang) é a melodía habitual do popular himno de Charles Wesley Hark! The Herald Angels Sing. Este extracto dunha composición orixinal dos anos 1840, pola que Mendelssohn sentiuse non apto para compor música sacra, é moi usada na Nadal.

Cancións

Mendelssohn escribiu un gran número de cancións, tanto para voz solista como para duetos, acompañadas por piano. Moitas delas son simples, ou lixeiramente modificados, axustes estróficos. Cancións tales como «Auf Flügeln des Gesanges» (Nas ás da canción) fixéronse moi populares.

Nun principio algunhas das cancións escritas por Fanny Mendelssohn apareceron baixo o nome do seu irmán; isto foi debido en parte ao prexuízo da familia e en parte ás súas propias deficiencias.

Piano e órgano

Lieder ohne Worte (Cancións sen palabras) son oito ciclos que conteñen seis pezas líricas cada unha (dúas foron publicadas postumamente), permanecen como as súas composicións para piano máis famosas. Convertéronse en obras habituais nas salas de recitais e a súa esmagadora popularidade causou que moitos críticos subestimen o seu valor musical. Outros compositores foron inspirados para producir pezas similares, entre os que se inclúen Charles-Valentin Alkan (os cinco conxuntos de Chants acaban cunha barcarola), Antón Rubinstein, Ignaz Moscheles e Edvard Grieg.

Outras pezas para piano notables de Mendelssohn inclúen as Variacións sérieuses, Op. 54 (1841), as Sete pezas características, Op. 7 (1827), o Rondo Capriccioso e o conxunto dos seis Preludios e fugas, Op. 35 (escritos entre 1832 e 1837).

Mendelssohn tocaba o órgano e compuxo para devandito instrumento desde os 11 anos ata a súa morte. As súas primeiras obras para este instrumento foron os Tres preludios e fugas, Op. 37 (1837) e as Seis sonatas, Op. 65 (1845).

Véxase tamén

Bibliografía

• Brown, Clive (2003). A Portrait of Mendelssohn. New Haven e Londres: Yale University Press. ISBN 978-0-300-09539-5. 
• Chorley, Henry Fothergill (1862). Ernest Newman, ed. Thirty years' Musical Recollections. Nova York: Hurst and Blackett. 
• Conway, David (2009). Stephen Massil, ed. Short, Dark and Jewish-Looking: Felix Mendelssohn in Britain. The Jewish year Book 2009 (Londres). ISBN 978-0-85303-890-0. 
• Devrient, Eduard (1869). My Reminiscences of Felix Mendelssohn-Bartholdy. tradución o inglés de Natalia MacFarren. Londres. 
• Grove Dictionary of Music and Musicians
• Hensel, Sebastian (1884). The Mendelssohn Family (Cuarta revisada (2007) ed.). Londres: Read books. ISBN 978-1-4067-3609-0.  Editado polo sobriño de Mendelssohn, unha importante colección de cartas e documentos sobre a su familia.
• Mendelssohn, Felix (1888). F. Moscheles, ed. Letters of Felix Mendelssohn to Ignaz and Charlotte Moscheles. Londres y Boston. 
• Mendelssohn, Felix (1986). Felix Mendelssohn, A Life in Letters. Nova York: R. Elvers, tr. C. Tomlinson. ISBN 0-88064-060-X. 
• Mercer-Taylor, Peter (2000). The Life of Mendelssohn. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 0-521-63972-7. 
• Mercer-Taylor, Peter (2004). The Cambridge Companion to Mendelssohn]. Cambridge. ISBN 0-521-53342-2. 
• Moscheles, Charlotte (1873). Hurst and Blackett, ed. Life of Moscheles, with selections from his Diaries and Correspondence. Londres. 
• Rosen, Charles (1995). The Romantic Generation. Harvard: Harvard University Press. ISBN 0-674-77933-9. 
• Sanders, L.G.D. (setembro de 1956). Jenny Lind, Sullivan and the Mendelssohn Scholarship. The Musical Times 97. 
• Sterndale Bennett, R. (1955). The Death of Mendelssohn. Music and Letters 36 (Oxford). 
• Todd, R. Larry (1991). Mendelssohn and his World. Princeton: Princeton University Press. ISBN 0-691-02715-3. 
• Todd, R.Larry (2003). Mendelssohn — A Life in Music. Oxford; Nova York: Oxford University Press. ISBN 0-19-511043-9. 
• Werner, Eric (1963). Mendelssohn, A New Image of the Composer and his Age. Nova York e Londres: Free Press of Glencoe.  Unha reevalución pioneira cando foi publicada por primeira vez, agora é obxecto de controversia pola innecesaria interpretación excesivamente entusiasta de Werner dalgúns documentos que establecen as simpatías xudías de Mendelssohn. Véxase Musical Quarterly, vols. 82–83, artículos de Sposato, Leon Botstein e outros.
• Mendelssohn, Felix (1864). Paul e Carl Mendelssohn Bartholdy, ed. Letters of Felix Mendelssohn Bartholdy from 1833 to 1847. Londres: Longman, Roberts & Green. 
• Devrient, Eduard (1964). Eduard Devrient: aus seinen Tagebüchern (en alemán) (2 vols ed.). Weimar. 

Ligazóns externas

• Biografía en biografiasyvida.com (en castelán)
• Felix Mendelssohn, A traxedia da perfección. Inclúe discografía.
• felixmendelssohn.com (en inglés)