Charles de Gaulle
Charles André Joseph Marie de Gaulle (/də ˈɡoʊl, -ˈɡɔːl/; Pronunciación francesa: [ʃaʁl də ɡol] (
);[1] comunmente abreviado como CDG e coñecido en Francia simplemente como "le général" ("o xeneral"), nado o 22 de novembro de 1890 en Lille e finado o 9 de novembro de 1970 en Colombey-les-Deux-Églises, foi un militar, resistente e home de estado francés.
Foi o líder do goberno da Francia Libre contra a Alemaña nazi na segunda guerra mundial e presidiu o Goberno Provisional da República Francesa de 1944 a 1946 para restaurar a democracia en Francia. En 1958, saíu do seu retiro ao ser nomeado Presidente do Consello de Ministros (Primeiro Ministro) polo Presidente René Coty. Reescribiu a Constitución de Francia e fundou a Quinta República tras a súa aprobación por referendo. Foi elixido Presidente de Francia ese mesmo ano,[2] cargo para o que foi reelixido en 1965 e que ocupou ata a súa dimisión o 28 de abril de 1969.
Nado en Lille, graduouse na Escola Especial Militar de Saint-Cyr ou ESM (en francés : École Spéciale Militaire de Saint-Cyr ) en 1912. Foi un oficial condecorado da primeira guerra mundial, ferido varias veces e posteriormente feito prisioneiro na batalla de Verdún. Durante o período de entreguerras, avogou polas divisións blindadas móbiles. Durante a invasión alemá de maio de 1940, dirixiu unha división acoirazada que contraatacou aos invasores; a continuación foi nomeado subsecretario de guerra. Ao negarse a aceptar o armisticio con Alemaña do seu goberno, de Gaulle fuxiu a Inglaterra e exhortou aos franceses na súa alocución do 18 de xuño transmitida pola BBC para resistir a ocupación e a continuar a loita contra o invasor. Dirixiu as Forzas Francesas Libres e máis tarde encabezou o Comité Francés de Liberación Nacional contra as Axis. A pesar das súas frías relacións cos Estados Unidos, contou en xeral co apoio de Winston Churchill e converteuse no líder indiscutible da Francia Libre. Converteuse en xuño de 1944 no xefe do Goberno Provisional da República Francesa, o goberno provisional de Francia tras a a súa liberación. Xa en 1944, de Gaulle introduciu unha política económica dirixista, que incluía un importante control dirixido polo Estado sobre unha economía capitalista á que seguiron 30 anos de crecemento sen precedentes, coñecidos como os Trente Glorieuses. Frustrado polo regreso do pequeno partidismo na nova Cuarta República, dimitiu a principios de 1946, pero continuou a súa actividade política como fundador da Rassemblement du Peuple Français (RPF; "Agrupación do Pobo Francés"). Retirouse a principios da década de 1950 e escribiu as súas Memorias de guerra, que se converteron rapidamente nun elemento básico da literatura francesa moderna.
Cando a guerra de Alxeria estaba a esnaquizar a inestable Cuarta República, a Asemblea Nacional devolveulle o poder durante a crise de maio de 1958. Fundou a V República cunha presidencia forte, e foi elixido para continuar nese papel. Conseguiu manter unida a Francia á vez que tomaba medidas para poñer fin á guerra, para gran enfado dos Pieds-Noirs (franceses étnicos nados en Alxeria) e as forzas armadas; ambos apoiaran previamente o seu regreso ao poder para manter o dominio colonial. Concedeu a independencia a Alxeria e actuou progresivamente cara a outras colonias francesas. No contexto da guerra fría, de Gaulle iniciou a súa "política de grandeza", afirmando que Francia, como gran potencia, non debía depender doutros países, como Estados Unidos, para a súa seguridade nacional e prosperidade. Para iso, aplicou unha política de "independencia nacional" que o levou a retirarse do mando militar integrado da OTAN e a desenvolver unha forza de ataque nuclear independente que converteu a Francia na cuarta potencia nuclear do mundo. Restableceu as cordiais relacións franco-alemás para crear un contrapeso europeo entre as esferas de influencia angloamericana e soviética mediante a firma do Tratado do Elisio o 22 de xaneiro de 1963.
De Gaulle opúxose á creación dunha Europa supranacional e defendeu Europa como un continente de nacións soberanas. De Gaulle criticou abertamente a Intervención dos Estados Unidos en Vietnam e o "privilexio exorbitante" do dólar estadounidense. Nos seus últimos anos, o seu apoio ao lema "Vive lle Québec libre" e os seus dous vetos á entrada de Gran Bretaña na Comunidade Económica Europea xeraron unha considerable controversia tanto en América do Norte como en Europa. Aínda que foi reelixido para a presidencia nas eleccións presidenciais francesas de 1965, enfrontouse a protestas xeneralizadas de estudantes e traballadores en maio de 1968, pero contou co apoio do exército e gañou as eleccións cunha maioría crecente na Asemblea Nacional. De Gaulle dimitiu en 1969 tras perder un referendo no que propoñía unha maior descentralización. Morreu un ano despois na súa residencia de Colombey les Deux Églises, deixando inconclusas as súas memorias presidenciais.
Moitos partidos e líderes políticos franceses reivindican un legado gaullista; tras a súa morte dedicáronse á súa memoria numerosas rúas e monumentos en Francia. En Francia, e coñecido polos seus detractores como "Grande Zora".[3]
Traxectoria
[editar | editar a fonte]Infancia e orixes
[editar | editar a fonte]
Charles André Joseph Marie de Gaulle naceu o 22 de novembro de 1890 en Lille, no departamento do Norte, sendo o terceiro de cinco irmáns.[4] Creceu no seo dunha familia católica e tradicional. O seu pai, Henri de Gaulle, foi profesor de historia e literatura nun colexio xesuíta e acabou fundando o seu propio colexio.[5]:42-47
Henri de Gaulle procedía dunha longa estirpe da nobreza parlamentaria de Normandía e Borgoña.[6]:13-16[7] Crese que o nome é de orixe holandés e que pode derivar de van der Walle, de Walle ("da muralla, muro defensivo") ou de Waal ("o muro").[8][5]:42 A nai de De Gaulle, Jeanne (de solteira Maillot), descendía dunha familia de ricos empresarios de Lille. Tiña ascendencia francesa, irlandesa, escocesa e alemá. [6]:13–16[7]
O pai de De Gaulle fomentaba o debate histórico e filosófico entre os seus fillos á hora para comer, e grazas ao seu estímulo, De Gaulle familiarizouse coa historia de Francia desde unha idade temperá. Impresionado polos relatos da súa nai, que lle contaba como chorou de nena ao decatarse da capitulación francesa ante os alemáns na batalla de Sedán en 1870, desenvolvendo un gran interese pola estratexia militar. Tamén lle influíu o seu tío, chamado o igual ca el Charles de Gaulle, historiador e apaixonado celticista que escribiu libros e panfletos avogando pola unión de galeses, escoceses, irlandeses e bretóns nun só pobo. O seu avó Julien-Philippe tamén foi historiador, e a súa avoa Josephine-Marie escribiu poemas que apaixonaron a súa fe cristiá.[9][5]:42–47
Educación e influencias intelectuais (1900-1909)
[editar | editar a fonte]Cando De Gaulle tiña dez anos xa era lector de historia medieval. Durante a súa adolescencia temperá comezou a escribir poesía, e máis tarde a súa familia pagou unha composición, un xogo dun acto en verso sobre un viaxeiro, para ser publicado en privado.[10] Era un lector voraz, polo que por mor diso, leu tomos filosóficos de escritores como Henri Bergson, Charles Péguy e Maurice Barrès. Ademais dos filósofos alemáns Nietzsche, Kant e Goethe, leu as obras dos antigos gregos (especialmente Platón) e a prosa do poeta romántico Chateaubriand.[10]
De Gaulle educouse no Collège Stanislas de París e estudou brevemente en Bélxica, onde continuou mostrando o seu interese por ler e estudar historia, compartindo á súa vez o gran orgullo que moitos dos seus compatriotas sentían polos logros da súa nación.[11] Á idade de quince anos escribiu un ensaio que imaxinaba ao «Xeneral de Gaulle» levando ao exército francés á vitoria sobre Alemaña en 1930; máis tarde escribiu que na súa mocidade esperara con certa anticipación inxenua a inevitable guerra futura con Alemaña para vingar a derrota francesa de 1870.[12]
A Francia na que de Gaulle creceu durante a súa adolescencia, era unha sociedade dividida, que traía consigo acontecementos e procesos que non eran benvidos na familia de Gaulle: o crecemento do socialismo e o sindicalismo, a separación legal da Igrexa e o Estado en 1905 e a redución do período do servizo militar a dous anos (tamén en 1905). Igualmente desagradables para os de Gaulle foi a Acordo Cordiale con Gran Bretaña, a primeira crise marroquí e, sobre todo, o caso Dreyfus. Henri de Gaulle chegou a ser un partidario de Alfred Dreyfus, o xeneral franco-xudeu en cuestión. Con todo, o apoio do pai de de Gaulle era condicional, posto que estaba máis preocupado pola reputación do exército que pola súa inocencia per se. O mesmo período tamén viu o rexurdimento do catolicismo evanxélico, a culminación da Basílica Sacré-Cœur e o xurdimento do culto a Xoana de Arco.[13][11]
De Gaulle non foi un alumno sobresaínte ata a metade da súa adolescencia, pero a partir de xullo de 1906 foi máis tenaz na escola a medida que se concentraba en reunir os requisitos para entrar na Escola Especial Militar de Saint-Cyr.[14] De Gaulle uniuse ao exército, a pesar de estar máis inclinado a unha carreira como historiador, aínda que ditas razóns poderían atoparse en buscar compracer ao seu pai. Con todo, posteriormente escribiu: «cando entrei no exército, era unha das mellores cousas do mundo»,[15] comentario que o xornalista e biógrafo de de Gaulle, Jean Lacouture, suxire que debe ser tratado con cautela, pois a reputación do exército francés estaba nun punto baixo a principios do século XX logo do caso Dreyfus.[16] Proba da reputación do Exército é que había menos de 700 postulantes para entrar a St. Cyr en 1908, en lugar dos máis de 2000 que había antes do cambio de século.[16] Inicialmente, de Gaulle foi utilizado para romper folgas.[16]
Carreira temperá: 1909-1918
[editar | editar a fonte]Inicios na Escola Especial Militar de Saint Cyr (1909-1913)
[editar | editar a fonte]Finalmente, De Gaulle tivo éxito na súa postulación para entrar en Saint Cyr en 1909. A súa clasificación dentro dos postulantes foi mediocre (119 de 221 participantes),[17] con todo era relativamente novo e aquel fora o seu primeiro intento nun exame. De acordo cunha lei do 21 de marzo de 1905, os aspirantes a oficiais do exército debían permanecer polo menos un ano nas filas, incluído o tempo como soldado e suboficial, antes de asistir á academia. En consecuencia, en outubro de 1909, de Gaulle alistouse no 33.º Rexemento de Infantaría do Exército de Terra Francés, con base en Arras. Este foi un rexemento histórico nas batallas de Austerlitz, Wagram e Borodinó. En abril de 1910 foi ascendido a cabo. O comandante da súa compañía negouse a promocionalo a sarxento, o rango habitual para un posible oficial. Esta razón debeuse a que de acordo co seu superior o mozo sentía claramente que nada menos que como condestable de Francia sería suficiente para el. Finalmente foi ascendido a sarxento en setembro de 1910.
De Gaulle ocupou o seu posto de sarxento en St Cyr en outubro de 1910. Ao final do seu primeiro ano ascendera ao posto 45. En St Cyr, de Gaulle adquiriu o sobrenome de «o gran espárrago» pola súa altura extremadamente elevada (1,96 m), a súa fronte alta e a súa nariz.[15] A súa traxectoria na academia foi de menos a máis, polo que recibiu eloxios pola súa conduta, modos, intelixencia, carácter, espírito militar e resistencia á fatiga. En 1912, graduouse 13º da súa clase[18] e no seu informe de fin de curso sinálase que é un cadete dotado que, sen dúbida, será un excelente oficial. O futuro mariscal Alphonse Juin foi o primeiro da súa promoción, aínda que non parece que ambos fosen amigos íntimos naquela época.[19]
Preferindo servir en Francia que en ultramar, en outubro de 1912, reincorporouse ao 33.º Rexemento de Infantaría como subtenente (segundo tenente). O rexemento agora estaba comandado polo coronel (e futuro mariscal) Philippe Pétain, a quen de Gaulle seguiría durante o seguintes quince anos. Máis tarde escribiu nas súas memorias: «O meu primeiro coronel, Pétain, ensinoume a arte do mando».[20]
No período previo á primeira guerra mundial, de Gaulle estaría de acordo con Pétain en canto á obsolescencia da cabalaría e das tácticas tradicionais na era das metralladoras e o arame de púas. A miúdo debatía co seu superior acerca de eventuais grandes batallas e o posible resultado de calquera guerra. Lacouture é escéptico, sinalando que aínda que Pétain escribiu avaliacións entusiastas de de Gaulle nos primeiros dous trimestres de 1913, é pouco probable que se destacase entre os 19 capitáns e 32 tenentes baixo o seu mando. De Gaulle estaría presente nas manobras de Arras de 1913, nas que Pétain criticou ao xeneral Le Gallet na cara, pero non hai evidencia nos seus cadernos que aceptase as ideas pasadas de moda de Pétain sobre a importancia do poder do fogo fronte á doutrina dominante que enfatizaba o "espírito ofensivo". De Gaulle subliñou como Maurício da Saxonia prohibira o fogo de salvas, como os exércitos franceses do período napoleónico baseáronse no ataque de columnas de infantaría e como o poder militar francés decaera no século XIX debido a -supostamente- unha excesiva concentración na potencia do fogo (por exemplo, o rifle Chassepot) en lugar do de impulso. Tamén parece aceptar a lección entón de moda extraída da recente guerra ruso-xaponesa, de como as cargas a baioneta da infantaría xaponesa con alta moral tiveran éxito fronte á potencia do fogo inimigo.[21]
De Gaulle foi ascendido a primeiro tenente en outubro de 1913.
Primeira guerra mundial
[editar | editar a fonte]En combate (1914-1916)
[editar | editar a fonte]Cando finalmente estalou a guerra en Francia a principios de agosto de 1914, o 33.° Rexemento, considerado unha das mellores unidades de combate do país, foi inmediatamente enviado a facerlle fronte ao avance alemán en Dinant. Con todo, o comandante do Quinto Exército Francés, o xeneral Charles Lanrezac, permaneceu ancorado ás tácticas de batalla do século XIX, arroxando as súas unidades a cargas de baioneta sen sentido con cornetas e cores completas voando contra a artillaría alemá, polo cal incorreron en grandes perdas.
Como comandante de pelotón, De Gaulle estivo involucrado en feroces combates desde o comezo. Recibiu o seu bautismo de fogo o 15 de agosto e foi un dos primeiros en ser ferido, recibindo unha bala no xeonllo durante a masacre de Dinant.[22] No hospital mostraría a súa irritación con base nas tácticas utilizadas, polo que falou acerca delas con outros oficiais, criticando os métodos obsoletos do exército francés. Con todo, non hai evidencia contemporánea de que entenda a importancia da artillaría na guerra moderna. En cambio, no seu escrito da época, criticou a ofensiva «superposta», a insuficiencia dos xenerais franceses e a «lentitude das tropas inglesas».[23]
O 15 de agosto de 1914 reincorporase ao 33º Rexemento de Infantaría da fronte de Champagne, dirixindo a 7ª compañía. Moitos dos seus antigos camaradas perderan a vida. En decembro converteuse en axudante do rexemento.
A unidade de De Gaulle gañou o recoñecemento por arrastrarse repetidas veces en terra de ninguén para escoitar as conversacións do inimigo nas súas trincheiras. A información que De Gaulle brindou logo destas manobras foi tan valiosa que o 18 de xaneiro de 1915 recibiu a Croix de Guerre. O 10 de febreiro foi ascendido a capitán, inicialmente de forma provisional. O 10 de marzo de 1915, De Gaulle recibiu unha bala na man esquerda durante a batalla do Somme, a cal inicialmente parecía trivial, pero que logo terminou infectándoo. A ferida incapacitouno durante catro meses e como secuela viuse obrigado a deixar de usar o seu anel de vodas na man dereita.[24] En agosto, comandou a décima compañía antes de regresar ao traballo como axudante de rexemento. O 3 de setembro de 1915 o seu rango de capitán fíxose permanente. A fins de outubro, ao regresar dun permiso, regresou novamente ao mando da décima compañía.
Como comandante de compañía en Douaumont (durante a batalla de Verdún) o 2 de marzo de 1916, mentres lideraba unha carga para tentar saír dunha posición que fora rodeada polo inimigo, recibiu unha ferida de baioneta na coxa esquerda tras ser aparvado por un proxectil e ser capturado logo de desmaiarse polos efectos do gas velenoso. Foi un dos poucos sobreviventes do seu batallón. Os soldados alemáns sacárono dun cráter baleiro e tomárono prisioneiro.[25]
Como prisioneiro (1916-1918)
[editar | editar a fonte]De Gaulle pasou 32 meses nun campo de prisioneiros de guerra alemán en Ingolstadt (Baviera).[26] A súa estancia alí foi relativamente cómoda, aínda que nunha carta escrita para a súa nai, definiu este peche como «un lamentable exilio».
En cativerio, De Gaulle lía xornais alemáns. Habilidade que adquirira na escola, ademais de pór devandita lingua en práctica durante as súas vacacións de verán, as que adoitaban ser en Alemaña. O seu fervor patriótico e a súa confianza na vitoria valéronlle outro sobrenome, Le Connétable («O condestable»), título do comandante en xefe do Exército francés en épocas medievais.[27] Neste período estableceu amizade con outro prisioneiro, Mijaíl Tujachevsky, quen se convertería nun dos máis importantes xenerais soviéticos. En Ingolstadt, De Gaulle escribiu o seu primeiro libro, o cal se titulaba Discorde chez l'ennemi (Discordia entre o inimigo), e neste analizábanse os problemas e as divisións dentro das forzas armadas alemás. O libro foi publicado en 1924.[28]
De Gaulle ademais organizaba relatorios sobre o estado da guerra para os seus compañeiros cativos. Pero, sobre todo, tentou a evasión cinco veces, sen éxito, xa que a súa gran estatura facíao demasiado visible. Tentou escapar escondéndose nunha canastra de roupa, cavando un túnel, cavando un buraco nunha parede e mesmo facéndose pasar por unha enfermeira para enganar aos seus gardas. En efecto, foi trasladado a un establecemento de maior seguridade e castigado ao seu regreso con longos períodos de confinamento solitario e co retiro de privilexios como xornais e tabaco. Dos seus dous anos e medio de cativerio gardou un recordo amargo, considerándose un revenant, un soldado inútil que non serviu para nada. Nas súas cartas aos seus pais, falaba constantemente da súa frustración de que a guerra continuaba sen el, cualificando a situación de «unha desgraza vergoñosa» e comparábaa con ser enganado.
Co fin da guerra preto, a súa depresión aumentou porque non estaba a participar na vitoria, e a pesar dos seus esforzos, permaneceu en cativerio até despois do armisticio, cando foi liberado. O 1 de decembro de 1918, regresou á casa do seu pai en Dordoña para reunirse cos seus tres irmáns, que serviran no exército e sobreviviron á guerra.
En 1921 casou con Yvonne Vendroux, e tivo tres fillos: Philippe (París, 1921), Elizabeth (París, 1924 - 2013) e Anne (1928 - 1948).
Entreguerras (1918-1939)
[editar | editar a fonte]Polonia e a École Militaire: 1919-1924
[editar | editar a fonte]Despois do armisticio, De Gaulle serviu xunto ao persoal da Misión Militar francesa en Polonia como instrutor da infantaría de devandito país durante a súa guerra coa Rusia comunista (1919-1921). Distinguiuse nas operacións cerca do río Zbruch, co rango de maior no Exército polaco, e adquiriu a condecoración militar máis alta de Polonia: a Orde Virtuti Militari.[29]
De Gaulle regresou a Francia en 1921, onde se converteu en profesor de historia militar en St. Cyr. Para esa data xa era un orador prominente, aptitude que adquirira durante os seus anos de prisioneiro en Ingolstadt.[30] Logo estudou na École Militaire de novembro de 1922 a outubro de 1924. Aquí enfrontouse co seu instrutor, o coronel Moyrand, sendo o motivo das disputas, o emprego de tácticas de acordo máis ás circunstancias que á doutrina. Despois dun exercicio no que desempeñara o papel de comandante, negouse a responder unha pregunta sobre subministracións, respondendo que «de minimis non curat pretor» («un líder non se preocupa por trivialidades»). Obtivo cualificacións respectables, pero non sobresaíntes: 15 de 20 en varios dos seus exames. Moyrand escribiu no seu informe final que era un «oficial intelixente, culto e serio, brillante e talentoso». Con todo, criticouno por non obter os beneficios suficientes do curso, a arrogancia que mostraba, excesiva autoconfianza, a brusca desestimación dos puntos de vista dos demais e a súa actitude de «rei no exilio». Ingresando no lugar 33 de 129, graduouse no lugar 52, cun grao de assez ben («o suficientemente bo»). Foi destinado a Maguncia para axudar a supervisar a subministración de alimentos e equipos para o Exército francés de ocupación en Alemaña.[31][32]
No período de entreguerras mostrouse moi crítico ca política militar francesa, que se basaba nas fortificacións como a Liña Maginot e desprezaba os corpos motorizados, coma tanques, aviación... Estas discrepancias materializounas en 1935 no libro L'armée de metier, o que lle granxeou moitos detractores.
Segunda guerra mundial
[editar | editar a fonte]Antes da segunda guerra mundial, era coñecido como un gran táctico de batallas de tanques e defensor do uso concentrado das forzas blindadas e da aviación.
Co comezo da segunda guerra mundial e a invasión de Francia en 1940, parte das súas predicións cumpríronse ao demostrarse a inutilidade da Liña Maginot. De Gaulle era partidario de que o Goberno abandonase Francia e se refuxiase na colonia de Alxeria, porén ao caer o goberno e establecerse o goberno monicreque do mariscal Philippe Pétain abandona o país o 16 de xuño de 1940 con destino a Reino Unido. Dende alí asumiu a dirección da Francia Combatente ata o fin da segunda guerra mundial.
Durante os anos da contenda escribiu o libro L'Appel, onde destaca o labor que na súa opinión realizaron as forzas da Francia Libre durante a contenda en contraste co espírito derrotista e entreguista do goberno francés, o que lle permitiría a Francia ocupar un lugar de honra entre os vencedores.
O referencialidade militar da Francia Liberada fixo que fora chamado a presidir o Goberno Provisional da República Francesa ata 1946.
Inestabilidade e V República
[editar | editar a fonte]
Unha vez restablecido o goberno francés este atopouse cunha situación inestábel, por unha parte as miserias produto da guerra mundial e a reconstrución necesaria, e por outro o movemento independentista alxerino de Ahmed Ben Bella e a formación dun grupo de ultradereita pro-Colonos chamada Organisation de l'Armée Secrète (OAS), o que desembocou en constantes tensións e conflitos. Chegouse así ata o golpe de Estado contra o último Primeiro Ministro da IV República, Pierre Pflimlin, De Gaulle asumiu entón o cargo (1 de xuño de 1958) e logrou da Asemblea Xeral plenos poderes e a creación da V República, aprobada en referendo.
Ao ano seguinte realizaríanse eleccións, acadando De Gaulle o 78% dos votos por encima do comunista Georges Marrane (13%) e o independente André Châtelet (9%). Con este impulso creou un movemento político arredor da súa figura, Unión pola Nova República, nacendo así a ideoloxía conservadora Gaullismo.
Durante o seu mandato finalmente Alxeria acada a independencia en 1962 tras unha longa guerra de guerrillas. Outro fito importante foi a sinatura do Tratado do Elíseo o 22 de xaneiro de 1963 entre De Gaulle e o Chanceler da Alemaña Federal, Konrad Adenauer, o que simbolizaba a reconciliación franco-xermana.
O seu mandato desgastara moito a súa popularidade chegando en mínimos ás eleccións presidenciais de 1965, nestas non conseguiu gañar na primeira volta á Federación de Esquerdas de François Mitterrand, porén gañaría na segunda cun axustado 54 a 46% dos votos.
Ao final da súa segunda lexislatura a conflitividade social desembocou no chamado Maio do 68, unha revolta estudantil e obreira que forza a caída do Primeiro Ministro, Georges Pompidou. Para gañar lexitimidade convoca un referendo, que perde, tras o cal dimite e retirase da política.
| Predecesor: René Coty |
 Presidente da República Francesa 1959 - 1969 |
Sucesor: Georges Pompidou |
| Predecesor: René Coty |
 Copríncipe de Andorra (Con Ramon Iglesias i Navarri) 1959 - 1969 |
Sucesor: Georges Pompidou |
Galería de imaxes
[editar | editar a fonte]-
Casa natal de Charles de Gaulle -
De Gaulle con Winston Churchill -
Intervención de De Gaulle -
De Gaulle en Chad -
Discurso de De Gaulle -
De Gaulle en Tunisia -
Charles de Gaulle co presidente estadounidense Nixon -
Tumba de Charles de Gaulle -
Estatua de De Gaulle en Varsovia -
Charles de Gaulle en 1961
.jpg)
Notas
[editar | editar a fonte]- ↑ Wells, John C. (2008). Longman Pronunciation Dictionary (3rd ed.). Longman. ISBN 978-1-4058-8118-0.
- ↑ Assemblée Nationale Française, ed. (2008). "Histoire de l'Assemblée nationale". Historie (en francés). Consultado o 30 de decembro do 2015.
- ↑ Malnom originalment utilitzat pels colons francesos a Algèria [1]Le Nouvel Observateur 09-02-1976, secció "Tableaux de chasse"; Vialatte Alexandre, Sigoda Pascal "Alexandre Vialatte L'Age d'Homme". (31 de juliol de 1997). Col·lecció: Les Dossiers h. p.150. ISBN 2-8251-2453-2 ISBN 978-2-8251-2453-6 google books
- ↑ "1890: l'acte de naissance de Charles de Gaulle" [1890: Charles de Gaulle's birth certificate]. Lille Municipal Archives. 4 de febreiro de 2016. Arquivado dende o orixinal o 26 de xaneiro de 2021. Consultado o 13 de abril do 2023.
- ↑ 5,0 5,1 5,2 Fenby, Jonathan (2010). The General: Charles De Gaulle and the France He Saved. New York: Simon & Schuster. ISBN 978-1-84737-392-2. Arquivado dende o orixinal o 28 de agosto de 2018. Consultado o 13 de abril do 2023.
- ↑ 6,0 6,1 Crawley, Aidan (1969). De Gaulle: A Biography. Bobbs-Merrill Co. ISBN 978-0-00-211161-4. Arquivado dende o orixinal o 21 de setembro de 2020. Consultado o 13 de abril do 2023.
- ↑ 7,0 7,1 Ledwidge p. 6
- ↑ Frans Debrabandere: Woordenboek van de familienamen in België en Noord-Frankrijk, L.J. Veen, 2003.
- ↑ David Schoenbrun, The Three Lives of Charles de Gaulle (1966)
- ↑ 10,0 10,1 Pedley 1996, pp. 170-172.
- ↑ 11,0 11,1 Fenby 2010, pp. 51-53.
- ↑ Lacouture 1991, p. 13.
- ↑ Fenby 2010, pp. 50-51.
- ↑ Lacouture 1991, pp. 9-10.
- ↑ 15,0 15,1 Jonathan Fenby (2013). The General: Charles De Gaulle and the France He Saved. p. 396. ISBN 978-1-62087-805-7. Arquivado dende o orixinal o 19 de febreiro de 2020. Consultado o 13 de abril do 2023.
- ↑ 16,0 16,1 16,2 Lacouture 1991, pp. 14-15.
- ↑ "Chronologie 1909-1918". charles-de-gaulle.org. Arquivado dende o orixinal o 7 de marzo de 2016. Consultado o 13 de abril do 2023.
- ↑ "2WW De Gaulle". spartacuseducational.org. Consultado o 14 de abrildo 2023.
- ↑ Lacouture 1991, p. 21
- ↑ Lacouture 1991, p. 21.
- ↑ Lacouture 1991, pp. 21-5
- ↑ Fenby 2010, p. 58.
- ↑ Lacouture 1991, p. 31.
- ↑ Fenby 2010, p. 61.
- ↑ Fenby 2010, p. 63.
- ↑ Lacouture 1991, pp. 42-54.
- ↑ Ledwigde 1991, p. 24.
- ↑ Fenby 2010, p. 83.
- ↑ Fenby 2010, pp. 71-74.
- ↑ Lacouture 1991, p. 64.
- ↑ Lacouture 1991, pp. 42-47-66-71.
- ↑ Fenby 2010, p. 82.
Véxase tamén
[editar | editar a fonte] |
Commons ten máis contidos multimedia sobre: Charles de Gaulle |
 |
A Galifontes posúe textos orixinais acerca de: Charles de Gaulle |
 |
A Galicitas posúe citas sobre: Charles de Gaulle |
Bibliografía
[editar | editar a fonte]- Fenby, Jonathan (2010). The General: Charles De Gaulle And The France He Saved. New York: Simon & Schuster (en inglés). ISBN 1847373925.
- Crawley, Aidan (2010). De Gaulle: A Biography. Bobbs-Merrill Co. (en inglés). ISBN 0002111616.
- Ledwige, Bernard (1982). De Gaulle. Atheneum (en inglés). ISBN 0297779524.
- Lacouture, Jean (1991). De Gaulle: The Rebel, 1890-1944. WW Norton & Co Inc. (en inglés). ISBN 0297779524.
- Pedley, Alan (1996). As Mighty as the Sword: A Study of the Writings of Charles de Gaulle. Intellect Books (en inglés). ISBN 978-0950259536.
Outros artigos
[editar | editar a fonte]- Tratado do Elisio
- Cuarta República Francesa
- Quinta República Francesa
- Maio do 68
- Organisation armée secrète
- Moeda dun franco de Gaulle
Ligazóns externas
[editar | editar a fonte]Biografía na páxina da Fundación Charles de Gaulle (en francés)
| Control de autoridades |
|
|---|
