Kanoi ganga

Upel bobeda Balanzac herriko Sainte-Madeleine elizan.

Kanoi ganga, baita ere Upel bobeda eta Zirkulu erdiko ganga, eliza erromanikoetan ohikoa zen elementu arkitektonikoa da. Erdi puntuko arkuen lerrokatzeaz sortzen zen. Batez ere espazio luzeak estaltzeko erabili izan da, hala nola elizetako nabeak. Erromatar arkitekturan eta erromanikoan erruz erabili da.

Historia

Erdi Aroan ohikoa izan bazen ere, ganga honen jatorria askoz zaharragoa da. Antzinako Egipton eta Mesopotamian erabiltzen zen. Herri horietan adobez eginiko eraikuntzetan aurkitzen zen, bereziki eraikuntza osagarrietan; biltegiak, lantegiak... Dirudienez, teknika hau egur gutxi zegoen tokietan sortu zen, eraikutzak estaltzeko sistema moduan. Ezagutzen den upel bobeda zaharrena Mesopotamiako zigurat sumeriar batean aurkitu da, Nippuren, K.a. XLI. mendekoa. Egipton, aldiz, zaharrenak Requagnahen eta Denderan aurkitu dira eta K.a. XXXVI. mendeakoak dira. Azken kasu hauetan upel bobeda lur azpiko eraikuntzetan erabili izan zen.^[1] Hortik aurrera, teknika beste zibilizazioetan ere aurki izan da, adibidez, Siziliako Morgantina arkeologia aztarnategian, Greziako garai helenistikoan, K.a. III. mendean. Etruriarrek ere ezagutu zuten eta ziur aski erromatarrek haiengandik ikasi zuten teknika hau.^[2]

Ezaugarriak

Gainazal zilindroerdiko ganga da, geometrikoki sortzaile zirkuluerdiak eta zuzentzaile zuzenak sortua. Batez ere espazio luzeak estaltzeko erabili izan da, hala nola elizetako nabeak. Erromatar arkitekturan eta erromanikoan erruz erabili da.

Oinarrian kanoi ganga bat arku bat da eta, ondorioz, pisu guztia alboetara eta bobedari heltzen dizkiote ormetara doa. Horregatik, horrelako eraikuntzetan, beharrezkoak dira orma handiak eta lodiak. Hori nahikoa ez balitz sendotze-arkuak eta, kanpoan, hormabularrak erabiltzen ziren. Ondorioz, barrutik, oso eraikuntza ilunak eta astunak izaten ziren.

Kanoi gangaren zuzentzailea zuzena izan beharrean zirkularra bada, eraztun ganga izena hartzen du eta deanbulatorioetan erabili izan da.

Erreferentziak

↑ Dietrich Wildung, Egypt, From Prehistory to the Romans, Taschen, 2001.
↑ Auguste Choisy (1995). El arte de construir en Bizancio. Madril: Reverte ed. 19-22.

Kanpo estekak

Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Kanoi ganga

Datuak: Q917098
Multimedia: Barrel vaults / Q917098

[1] Dietrich Wildung, Egypt, From Prehistory to the Romans, Taschen, 2001.

[2] Auguste Choisy (1995). El arte de construir en Bizancio. Madril: Reverte ed. 19-22.

[1]

[2]