Dolly Parton

Dolly Parton
	Irudi gehiago
Bizitza
Jaiotzako izen-deiturak	Dolly Rebecca Parton
Jaiotza	Pittman Center, 1946ko urtarrilaren 19a (78 urte)
Herrialdea	Ameriketako Estatu Batuak
Bizilekua	Tennessee
Lehen hizkuntza	estatubatuar ingelesa; ingelesa
Familia
Aita	Robert Lee Parton
Ama	Avie Lee Parton
Ezkontidea(k)	Carl Thomas Dean (en) (1966ko maiatzaren 30a -
Haurrideak	ikusi Stella Parton; Randy Parton; Rachel Dennison; Freida Parton (en) ; Willadeene Parton (en) ; Floyd Parton (en) ;
Hezkuntza
Hizkuntzak	ingelesa
Jarduerak
Jarduerak	gitarra-jotzailea, country singer (en) , aktorea, egile abeslaria, banjo-jotzailea, autobiografialaria, enpresaburua, telebista-aktorea, multi-instrumentalist (en) , country musician (en) , disko-ekoizlea, ahots-aktorea, zinema ekoizlea, gidoilaria, musikagilea, kantugilea, zinema aktorea eta estudioko musikaria
Lantokia(k)	Nashville
Lan nabarmenak	ikusi All I Can Do (en) ; I Will Always Love You; Jolene;
Jasotako sariak	ikusi National Medal of Arts (2005) ; Karrera artistikoari Grammy saria (2011) ; American Music Award for Favorite Country Album (1978) : New Harvest… First Gathering; Country Music Association Award for Entertainer of the Year (1978) ; Grammy Award for Best Female Country Vocal Performance (1978) ; Grammy Award for Best Country Song (1981) : 9 to 5; Grammy Award for Best Female Country Vocal Performance (1981) ; Favorite Country Single (1985) : Islands in the Stream; Grammy Award for Best Country Performance by a Duo or Group with Vocal (1987) : Trio (en) ; Grammy Award for Best Country Collaboration with Vocals (1999) ; Grammy Award for Best Bluegrass Album (2000) : The Grass Is Blue (en) ; Grammy Award for Best Female Country Vocal Performance (2001) ; Las Vegas Film Critics Society Award for Best Song (2005) : Transamerica; Kennedy Center Honors (2006) ; Grammy Hall of Fame (2006) ; Karrera artistikoari Grammy saria (2010) ; Grammy Hall of Fame (2013) ; Library of Congress Living Legend (2004ko apirila) ; Johnny Mercer Award (2007) ; Golden Raspberry Award for Worst Original Song (1985) : Drinkin' Stein (en) ; Izarra Hollywoodeko Ospearen pasealekuan (1984ko ekainaren 14a) ; Time 100 (2021) ; Willie Nelson Lifetime Achievement Award ; American Library Association Honorary Membership (2023) ; Country Music Association Award for International Achievement (2004) ; Country Music Association Award for Female Vocalist of the Year (1976) ; Country Music Association Award for Female Vocalist of the Year (1975) ; Rock and Roll Hall of Fame (2022) ;
Influentziak	Loretta Lynn, Porter Wagoner, Dock Boggs (en) , Janis Martin (en) , Kitty Wells, Roy Acuff, Tammy Wynette, Maddox Brothers and Rose (en) , Wanda Jackson, Woody Guthrie, Molly O'Day (en) , Bill Monroe, Hank Williams, June Carter, Patsy Cline, Roy Rogers, Carter Family (en) , Tom Paxton eta Willie Nelson
Genero artistikoa	countrya; balada; gospela; bluegrassa; country popa; pop musika
Ahots mota	sopranoa
Musika instrumentua	gitarra; banjoa; autoharp (en) ; ahotsa
Diskoetxea	Asylum Records; Columbia Records; Decca Records; Goldband Records (en) ; Mercury Records; Monument; RCA; RCA Nashville; Rising Tide Records (en) ; Sugar Hill Records (en) ; Warner Bros. Records
	dollyparton.com

Dolly Rebecca Parton (Sevierville, Tennessee, AEB, 1946ko urtarrilaren 19a) estatubatuar kantaria eta antzezlea da. Country musikaren historiako kantari onenetako bat da.^[1]^[2]

Biografia

Parton 12 seme-alabetatik laugarrena izan zen. Bospasei urterekin idatzi zuen bere lehen abestia. Zortzietan izan zuen bere lehen gitarra.^[3] 10 urterekin hasi zen kantatzen Knoxvilleko irrati erregionalean. Nerabe zela, bertako izarra bihurtu zen. 1964an Sevier County High Schoolen graduatu eta biharamunean, anbizioz gainezka, Nashvillera abiatu zen.^[4]

1967-1974 urteetan, Porter Wagoner kantariaren taldean aritu zen. 1974an, Traveling Family Band taldea sortu zuen, eta zenbait jiratan parte hartu zuen, 1977ra arte. Urte horretan, Gypsy Fever taldea eratu zuen, bederatzi musikarirekin.

Antzezle gisa 9 to 5 filmean (1980) egin zuen debuta, Colin Higginsen zuzendaritzapean. Gainera, izen bereko kantua idatzi zuen film hartarako. Halaber, The Best Little Whorehouse in Texas (1982, Colin Higgins) eta Steel Magnolias (1989, Herbert Ross) filmetan parte hartu zuen.

1986an, Tennesseeko jolas-parke baten jabe egin zen eta Dollywood izena jarri, Memphisko ElvisenGracelanden eredua jarraiki, biak hegoaldeko estatu berean.^[3]

Sariak eta errekonozimenduak

1975 eta 1976an Urteko Emakumezko Kantaria saria. ^[5]
1978 eta 1981ean Country bakarlari onenaren Grammy saria.
Talde-kantari onenarena 1987an.
2004an AEBko Kongresuko Liburutegiak Legenda Biziaren Saria. Arte eta Kennedy Zentroko Ohorezko Domina Nazionala.^[6]
2022an Parton Rock & Rollaren Ospearen Aretora sartu, nahiz eta artistak martxoan izendapena errefusatu, errekonozimendua merezi ez zuela iritzita. ^[7]

Diskografia

As Long As I Love (1972)
Here You Come Again (1977)
All I Can Do (1978)
Heartbreaker (1978)
Rainbow (1987)
White Limozeen (1989)
Eagle When She Flies (1991)
Slow Dancing with the Moon (1993)
Something Special (1996)
Hungry Again (1998)
The Grass Is Blue (1999)
Little Sparrow (2001)
Halos & Horns (2002)
For God and Country (2003)
Those Were the Days (2005)
Backwoods Barbie (2008)
Better Day (2011)

Filmografia


Urtea	Izenburua	Pertsonaia	Oharrak
1980	9 to 5	Doralee Rhodes
1982	The Best Little Whorehouse in Texas	Mona Stangley
1984	Rhinestone	Jake Farris
1989	Steel Magnolias	Truvy Jones
1992	Straight Talk	Shirlee Kenyon
1993	The Beverly Hillbillies	bere burua
2002	Frank McKlusky, C.I.	Edith McKlusky
2005	Miss Congeniality 2: Armed and Fabulous	bere burua
2011	Gnomeo & Juliet	Dolly Gnome	Ahotsa
2011	The Year Dolly Parton Was My Mom	bere burua	Ahotsa
2012	Joyful Noise	G.G. Sparrow
2012	Hollywood to Dollywood	bere burua
2020	Dolly Parton's Christmas on the Square	aingerua

Irudi galeria

Erreferentziak

Artikulu honen edukiaren zati bat Lur hiztegi entziklopedikotik edo Lur entziklopedia tematikotik txertatu zen 2011/12/27 egunean. Egile-eskubideen jabeak, Eusko Jaurlaritzak, hiztegi horiek CC-BY 3.0 lizentziarekin argitaratu ditu, Open Data Euskadi webgunean.

↑ (Ingelesez) «Dolly Parton» IMDb (Noiz kontsultatua: 2022-08-09).
↑ «Dolly Parton Timeline | Articles and Essays | Dolly Parton and the Roots of Country Music | Digital Collections | Library of Congress» Library of Congress, Washington, D.C. 20540 USA (Noiz kontsultatua: 2022-08-09).
↑ ^a ^b (Gaztelaniaz) «Santa Dolly Parton» La Vanguardia 2022-02-16 (Noiz kontsultatua: 2022-08-09).
↑ (Gaztelaniaz) @NatGeoES. (2022-04-07). «Dolly Parton, la estrella de country activista y apasionada de sus queridas Smoky Montains» National Geographic (Noiz kontsultatua: 2022-08-09).
↑ «Dollymania: The Online Dolly Parton Newsmagazine. Your premier resource for Dolly Parton news and information» www.dollymania.net (Noiz kontsultatua: 2022-08-09).
↑ (Ingelesez) Martin, Kira. (2022-05-07). «How Many Grammys Does Dolly Parton Have?» Showbiz Cheat Sheet (Noiz kontsultatua: 2022-08-09).
↑ (Gaztelaniaz) «Dolly Parton entra en el Salón de la Fama del Rock & Roll pese a su retiro inicial» www.efe.com (Noiz kontsultatua: 2022-08-09).

Kanpo estekak

Datuak: Q180453
Multimedia: Dolly Parton / Q180453

[1] (Ingelesez) «Dolly Parton» IMDb (Noiz kontsultatua: 2022-08-09).

[2] «Dolly Parton Timeline | Articles and Essays | Dolly Parton and the Roots of Country Music | Digital Collections | Library of Congress» Library of Congress, Washington, D.C. 20540 USA (Noiz kontsultatua: 2022-08-09).

[:0-3] (Gaztelaniaz) «Santa Dolly Parton» La Vanguardia 2022-02-16 (Noiz kontsultatua: 2022-08-09).

[4] (Gaztelaniaz) @NatGeoES. (2022-04-07). «Dolly Parton, la estrella de country activista y apasionada de sus queridas Smoky Montains» National Geographic (Noiz kontsultatua: 2022-08-09).

[5] «Dollymania: The Online Dolly Parton Newsmagazine. Your premier resource for Dolly Parton news and information» www.dollymania.net (Noiz kontsultatua: 2022-08-09).

[6] (Ingelesez) Martin, Kira. (2022-05-07). «How Many Grammys Does Dolly Parton Have?» Showbiz Cheat Sheet (Noiz kontsultatua: 2022-08-09).

[7] (Gaztelaniaz) «Dolly Parton entra en el Salón de la Fama del Rock & Roll pese a su retiro inicial» www.efe.com (Noiz kontsultatua: 2022-08-09).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]