Tankao
Tankao (japane
Priskribo
[redakti | redakti fonton]La metriko de japanlingva poezio estas kalkulata laŭ moraoj; unu silabo povas konsisti el unu morao (se la vokalo estas mallonga kaj fina konsonanto mankas) aŭ du (se la vokalo estas longa aŭ fina konsonanto ekzistas). Rimo ne ekzistas en tradicia japana poezio.
La tankao estas mallonga fiksforma poemo, konsistanta el kvin versoj, kies moraoj estas 5, 7, 5, 7, kaj 7:
| supra stro- fo |
〇〇〇〇〇 |
| 〇〇〇〇〇〇〇 | |
| 〇〇〇〇〇 | |
| malsupra strofo |
〇〇〇〇〇〇〇 |
| 〇〇〇〇〇〇〇 |
La unuaj tri versoj (17 moraoj) nomiĝas supra strofo (japane
Japanlingve, tankaoj estas tradicie presataj sur du linioj, po unu strofo en linio:
| supra strofo | 〇〇〇〇〇〇〇〇〇〇〇〇〇〇〇〇〇 |
| malsupra strofo | 〇〇〇〇〇〇〇〇〇〇〇〇〇〇 |
Tio eblas, ĉar la ĉin-japanaj skribsignoj de japana ortografio ebligas kompaktan prezenton de longaj linioj.
Tankaoj en Esperanto
[redakti | redakti fonton]En Esperanto, pro la poezia metriko de tiu lingvo, la tankao estas kalkulata laŭ silaboj, ne moraoj. Ankaŭ, tankaoj tipe aperas en kvin horizontalaj linioj, ne en du.
Malsame al la japana originalo, Esperantaj tankaoj kelkfoje rimiĝas, ekzemple en la verkoj de Miyamoto Masao.
Historio
[redakti | redakti fonton]La plej praaj tankaoj aperis en la 7-a jarcento, do la formo estas multe pli aĝa ol la pli konata hajko.
Ekzemploj
[redakti | redakti fonton]Tankao far Iŝikaŭa Takoboku (japane 石川 啄木), en la 1900-aj jaroj:
| Originalo | Rondaj kanaoj | Transliteraĵo | Laŭmetra traduko | Laŭvorta traduko |
|---|---|---|---|---|
| 東海の 小島の磯の 白砂に われ泣きぬれて 蟹とたわむる |
とうかいの こじまのいその しらすなに われなきぬれて かにとたわむる |
Tōkai no Kojima no iso no Shirasuna ni Ware naki nurete Kani to tawamuru |
Orientmare Ĉe l’ bordo de insulet’ En blanka sablo Larme malsekiĝinta, Ludadas kun kraboj mi. |
En la Orienta Maro Ĉe la marbordo de malgranda insulo En la blanka sablo Mi, plore malsekiĝante, Kun krabo ludas. |
Esperantaj ekzemploj
[redakti | redakti fonton]Ekzemploj de tankaoj originale verkitaj en Esperanto:
Punte de neĝo
pristerniĝas gazono;
silent' profunda,
plena je anticipo
regas super la domo.
Uitvlugt[1]
lume kaj ombre
memoro lante velkas
inter la ŝtonoj
testudo kantas kantojn
de ŝeloj kaj de ostoj
Darlington[2]
Kálmán Kalocsay verkis serion de tankaoj; 29 tankaoj troviĝas en lia lasta poemaro Izolo.[3]
Referencoj
[redakti | redakti fonton]- ↑ Arkivo : Hajko en Esperanto (601 - 800)
- ↑ La Pruno Dorna. Arkivita el la originalo je 2006-05-19. Alirita 2008-11-10 .
- ↑ Kalocsay, Kálmán. Izolo (esperante).
Eksteraj ligiloj
[redakti | redakti fonton]- Huĝimoto, Tacuo. Nur praktike pri tankao: Kiel priversi ĝin en Esperanto (esperante). Arkivita el la originalo je 2007-09-05. Alirita 2008-11-10 .
- Maeda Shigeki. Kiel priversi tankaon en Esperanto? (esperante). Arkivita el la originalo je 2013-07-03. Alirita 2008-11-10 .