Malnova Latino

La "Lapis Niger" (Nigra ŝtono), probable la plej antikva survivanta Latina skribaĵo, el Romo, ĉirkaŭ 600 a.K. dum la duon-legenda Roma monarkio.

La plej antikva konata formo de Latino estas la Malnova Latino, kiu estis parolita el la Roma monarkio ĝis la fina parto de la periodo de la Roma Respubliko. Ĝi estas atestita kaj en skribaĵoj kaj en kelkaj el plej fruaj survivantaj Latinaj literaturaj verkoj, kiel la komedioj de Plaŭto kaj Terencio. La Latina alfabeto estis derivita el la Etruska alfabeto. La skribmaniero de tiu lasta estis ŝanĝita el sia dekomenca maniero kiel dekstre-maldekstren aŭ per bustrofedona^[1]^[2] skribmaniero al tio kio estis finfine, nome strikte maldekstre-dekstrena skribmaniero.^[3]

La uzado de tre preskaŭ paralelaj terminoj por tiu lingvoperiodo kiel "malnova", "frua" kaj "arkaika" estis oftaj en publikaĵoj pri la skribaĵoj de Malnova Latino almenaŭ ekde la 18a jarcento. Tiu difino ne estas arbitra, sed tiuj terminoj referencas al skribaĵoj kun literumadaj konvencioj kaj vortoformoj neĝenerale troveblaj en verkoj jam skribitaj sub la Romia Imperio.

La plej frua konata specimeno de Latina lingvo aperis en la Fibula praenestina. Nova analizo plenumita en 2011 deklaris ĝin kiel aŭtenta "trans ajna racia dubo"^[4] kaj datita el la Orienteca periodo, en la unua duono de la 7-a jarcento a.K.^[5]

Notoj

↑ Diringer 1996, paĝoj 533–4
↑ (1958-01-01) Collier's Encyclopedia: With Bibliography and Index (angle). Collier. “In Italy, all alphabets were originally written from right to left; the oldest Latin inscription, which appears on the lapis niger of the seventh century BC, is in bustrophedon, but all other early Latin inscriptions run from right to left.”.
↑ Sacks, David. (2003) Language Visible: Unraveling the Mystery of the Alphabet from A to Z. Londono: Broadway Books, p. [htt://archive.org/details/languagevisibleu00sack/e/80 80]. ISBN 978-0-7679-1172-6.
↑ Maras, Daniele F. (Winter 2012). "Scientists declare the Fibula Praenestina and its inscription to be genuine 'beyond any reasonable doubt'" (PDF). Etruscan News. 14. Arkivita el la originalo (PDF) en 24a de Februaro 2012.
↑ Maras, Daniele Federico. "Scientists declare the Fibula Prenestina and its inscription to be genuine 'beyond any reasonable doubt'". academia.edu. Arkivita el la originalo en 19a de Oktobro 2017. Alirita en 4a de Majo 2018.

Bibliografio

Allen, Frederic de Forest. (1897) Remnants of Early Latin. Ginn.
Bennett, Charles Edwin. (1895) A Latin Grammar: With Appendix for Teachers and Advanced Students. Allyn and Bacon.
Bennett, Charles Edwin. (1907) The Latin Language: A Historical Outline of Its Sounds, Inflections, and Syntax. Allyn and Bacon.
Bennett, Charles Edwin. (1910) Syntax of Early Latin. Boston: Allyn and Bacon.
Buck, Carl Darling. (1933) Comparative Grammar of Greek and Latin. Ĉikago: University of Chicago.
Gildersleeve, Basil Lanneau. (1900) Gildersleeve's Latin grammar, 3‑a eldono, New York, Boston, New Orleans, London: University Publishing Company.

Lindsay, Wallace Martin. (1894) The Latin language: an historical account of Latin sounds, stems and flexions. Oksfordo: Clarendon Press.
Palmer, Leonard Robert. [1954] (1988) The Latin language. Norman: University of Oklahoma Press.
Roby, Henry John. (1872) A grammar of the Latin language from Plautus to Suetonius, 2‑a eldono Volume I, Londono: MacMillan and Co..
Wordsworth, John. (1874) Fragments and specimens of early Latin, with Introduction and Notes. Oksfordo: Clarendon Press.

Plia legado

Goldberg, Sander M. 2007. "Antiquity’s antiquity." In Latinitas Perennis. Vol. 1, The continuity of Latin literature. Edited by Wim Verbaal, Yanick Maes, and Jan Papy, 17–29. Brill's Studies in Intellectual History 144. Leiden, The Netherlands: Brill.
Lembke, Janet. 1973. Bronze and Iron: Old Latin Poetry From Its Beginnings to 100 B.C. Berkeley: University of California Press.
Mercado, Angelo. 2012. Italic Verse: A Study of the Poetic Remains of Old Latin, Faliscan, and Sabellic. Innsbruck: Institut für Sprachen und Literaturen der Universität Innsbruck.
Vine, Brent. 1993. Studies in Archaic Latin inscriptions. Innsbrucker Beiträge zur Sprachwissenschaft 75. Innsbruck, Austria: Institut für Sprachwissenschaft der Univ. Innsbruck.
Warmington, E. H. 1979. Remains of Old Latin. Rev. ed. 4 vols. Loeb Classical Library 294, 314, 329, 359. Cambridge, MA: Harvard Univ. Press.
Warner, R. 1980. "Word Order in Old Latin: Copulative Clauses." Orbis 29, no.1: 251–63.

Eksteraj ligilo

Gippert, Jost. Old Latin Inscriptions (de, en). Titus Didactica (1994–2001). Alirita 2009-10-29 .
glottothèque - Ancient Indo-European Grammars online, an online collection of introductory videos to Ancient Indo-European languages produced by the University of Göttingen

Bibliotekoj

[1] Diringer 1996, paĝoj 533–4

[2] (1958-01-01) Collier's Encyclopedia: With Bibliography and Index (angle). Collier. “In Italy, all alphabets were originally written from right to left; the oldest Latin inscription, which appears on the lapis niger of the seventh century BC, is in bustrophedon, but all other early Latin inscriptions run from right to left.”.

[3] Sacks, David. (2003) Language Visible: Unraveling the Mystery of the Alphabet from A to Z. Londono: Broadway Books, p. [htt://archive.org/details/languagevisibleu00sack/e/80 80]. ISBN 978-0-7679-1172-6.

[4] Maras, Daniele F. (Winter 2012). "Scientists declare the Fibula Praenestina and its inscription to be genuine 'beyond any reasonable doubt'" (PDF). Etruscan News. 14. Arkivita el la originalo (PDF) en 24a de Februaro 2012.

[5] Maras, Daniele Federico. "Scientists declare the Fibula Prenestina and its inscription to be genuine 'beyond any reasonable doubt'". academia.edu. Arkivita el la originalo en 19a de Oktobro 2017. Alirita en 4a de Majo 2018.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]