szkoda

Old Polish

Etymology

Borrowed from Old High German scado. First attested in the 14th century.

Noun

szkoda f

1. (attested in Greater Poland) loss; damage (loss of existing or expected material or moral value)
   • 1974 [1401], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, Roty kaliskie‎^[1], volume IV, number 20, Kalisz:

     Yaco mi Chwalislaw wszøl imena, czo mi czini griwnø *sczodi

     [Jako mi Chwalisław wziął imienia, co mi czyni grzywnę szkody]

   • c. 1500, Wokabularz lubiński, Lubiń: inkunabuł Archiwum Archidiecezjalnego w Gnieźnie, sygn. Inc. 78d., page 39r:

     Detrimentum id est damnum iactura diminutio skodą vmnyeyschenye

     [Detrimentum id est damnum iactura diminutio szkoda umneijszenie]

2. (attested in Lesser Poland) harm (damage to one's body)
   • 1895 [Fifteenth century], Franciszek Piekosiński, editor, Tłumaczenia polskie statutów ziemskich. Kodeks Działyńskich I‎^[2], Lesser Poland, page 19:

     Tedi sądza... bydlo... kromye szkodi y obraszenya (integraliter et ex toto, Sul 31: czalo a s pelna) ma wroczycz

     [Tedy sędzia... bydło... kromie szkody i obrażenia (integraliter et ex toto, Sul 31: cało a z pełna) ma wrocić]

3. (attested in Lesser Poland) harm (moral damage)
   • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎^[3], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 48, 13:

     Ta droga gich szszcoda (scandalum) gim

     [Ta droga jich szkoda (scandalum) jim]

4. (attested in Greater Poland) destruction of a field, forest, etc.
   • 1959 [1401], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, Roty poznańskie, volume I, number 515, Poznań:

     Iaco ludze Micolagewi... pasø lanky, zito... y czinø mu scodø

     [Jako ludzie Mikołajewi... pasą łąki, żyto... i czynią mu szkodę]

5. (attested in Greater Poland) place of where damage or harm was done
   • 1974 [1408], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, Roty kaliskie‎^[4], volume IV, number 292, Kalisz:

     Jaco Grzegorz... [br]al swa czasza, czso ya w swe szcodze sa[jął]

     [Jako Grzegorz... [br]ał swą ciążą, cso ją w swe szkodzie za[jął]]

6. (attested in Greater Poland) compensation for damage
   • 1959 [1400], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, Roty poznańskie, volume I, number 425, Poznań:

     Iz to swatczimi tey scodi, czosz Jacusska zalowal, tey gest scodi na Stanimirza dobil

     [Iż to świadczymy tej szkody, coż Jakuszka żałował, tej jest szkody na Stanimirze dobył]

7. (attested in Greater Poland) contractual punishment (contractual penalty, compensation for failure to fulfill the contract, usually amounting to twice the value of the main legal claim)
   • 1888 [1391], Romuald Hube, editor, Zbiór rot przysiąg sądowych poznańskich, kościańskich, kaliskich, sieradzkich, piotrkowskich i dobrzyszyckich z końca wieku XIV i pierwszych lat wieku XV‎^[5], Greater Poland, page 64:

     Iaco me Janussz slal do Kelcza, bi prziyal cu zaplacze, doyød sse scoda ne stala

     [Jako mie Janusz słał do Kielca, by przyjął ku zapłacie, dojąd sie szkoda nie stała]

   • 1959 [1396], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, Roty poznańskie, volume I, number 308, Poznań:

     Jako Potrasz Margorzacze saplaczyl ysczynø y scodø

     [Jako Piotrasz Margorzacie zapłacił iścinę i szkodę]

8. danger
   • 1930 [c. 1455], “Deut”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎^[6], 20, 4:

     Bo pan bog wasz... viswoli wasz ze scodi (de periculo)

     [Bo Pan Bog wasz... wyswoli was ze szkody (de periculo)]

Derived terms

adjectives

• bezszkodny

 

nouns

• koń w szkodach

 

verbs

• ręczyć za szkodę impf
• stać za szkodą impf
• wyprawić ze szkody pf
• wziąć szkodę pf, brać szodę impf

 

Descendants

• Polish: szkoda
• → Old East Slavic: шкода (škoda)
  • Belarusian: шко́да (škóda)
  • Russian: шко́да (škóda)
  • Ukrainian: шко́да (škóda)

References

• B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “szkoda”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN
• Ewa Deptuchowa, Mariusz Frodyma, Katarzyna Jasińska, Magdalena Klapper, Dorota Kołodziej, Mariusz Leńczuk, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, editors (2023), “szkoda”, in Rozariusze z polskimi glosami. Internetowa baza danych [Dictionaries of Polish glosses, an Internet database] (in Polish), Kraków: Pracownia Języka Staropolskiego Instytut Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk

Polish

Etymology

Inherited from Old Polish szkoda.

Pronunciation

• IPA^(key): /ˈʂkɔ.da/

• Audio 1:

  (file)

• Audio 2:

  (file)

• Rhymes: -ɔda
• Syllabification: szko‧da

Noun

szkoda f

1. damage, harm
2. waste [with na (+ accusative) ‘what is a waste’ and genitive ‘waste of what’]

   Synonym: marna

   Wstań już! Szkoda dnia na spanie! ― Get up already! Sleeping is a waste of the day!

Declension

Declension of szkoda

	singular	plural
nominative	szkoda	szkody
genitive	szkody	szkód
dative	szkodzie	szkodom
accusative	szkodę	szkody
instrumental	szkodą	szkodami
locative	szkodzie	szkodach
vocative	szkodo	szkody

Derived terms

adjective

• szkodliwy

 

noun

• szkodnik

 

verbs

• odszkodować
• przeszkadzać
• przeszkodzić
• szkodzić

 

Verb

szkoda impf (defective)

1. (intransitive) used to express regret or disappointment; pity, shame

   Jaka szkoda! ― What a pity!

   Szkoda, że nie możesz być dzisiaj z nami na przyjęciu. ― What a pity you can't attend our party tonight.

Conjugation

Conjugation of jest szkoda def

present tense	jest szkoda
past tense	było szkoda
future tense	będzie szkoda
conditional	byłoby szkoda
imperative	niech będzie szkoda

Further reading

• szkoda in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• szkoda in Polish dictionaries at PWN
• Wanda Decyk-Zięba, editor (2018-2022), “szkoda”, in Dydaktyczny Słownik Etymologiczno-historyczny Języka Polskiego [A Didactic, Historical, Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish), →ISBN