pieniądz

Kashubian

Etymology

Inherited from Proto-Slavic *pě̀nę̄dzь.

Pronunciation

• IPA^(key): /ˈpjɛ.ɲɔ̃t͡s/
• Rhymes: -ɛɲɔ̃t͡s
• Syllabification: pie‧niądz

Noun

pieniądz m inan (diminutive pieniążk, related adjective pieniãżny)

1. money (financial instrument)
2. currency (circulation coin or banknote)

Derived terms

nouns

• pieniãżstwò

 

Further reading

• Stefan Ramułt (1893) “pjeńǫʒ”, in Słownik języka pomorskiego czyli kaszubskiego (in Kashubian), page 136
• Sychta, Bernard (1970) “ṕeńǫʒ”, in Słownik gwar kaszubskich [Dictionary of Kashubian dialects] (in Polish), volumes 4 (P – Ř), Wrocław: Ossolineum, page 250
• Jan Trepczyk (1994) “pieniądz”, in Słownik polsko-kaszubski (in Kashubian), volumes 1–2
• Eùgeniusz Gòłąbk (2011) “pieniądz”, in Słownik Polsko-Kaszubski / Słowôrz Pòlskò-Kaszëbsczi‎^[1]
• “pieniądz”, in Internetowi Słowôrz Kaszëbsczégò Jãzëka [Internet Dictionary of the Kashubian Language], Fundacja Kaszuby, 2022

Old Polish

Etymology

Inherited from Proto-Slavic *pě̀nę̄dzь. First attested in 1387.

Pronunciation

• IPA^(key): (10^th–15^th CE) /pjɛɲɑ̃t͡s/
• IPA^(key): (15^th CE) /pjɛɲɑ̃t͡s/

Noun

pieniądz m inan (diminutive pieniążek, related adjective pieniężny)

1. (sometimes collective, chiefly in the plural, attested in Greater Poland) money
   • 1959 [1387], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, Roty poznańskie, volume I, number 14, Poznań:

     Czso mi ranczil Andrzey za penadze, tich mi ne zaplaczil

     [Cso mi ręczył Andrzej za pieniądze, tych mi nie zapłacił]

   • 1930 [c. 1455], “I Esdr”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎^[2], 7, 17:

     Wszitko szrzebro y zloto, ktore naydzesz we wszitkey wloscy babylonskey..., swyebodnye wezmy a s pylnoscyø s tich pyenyødzi (de hac pecunia) kupy cyelce

     [Wszytko śrzebro i złoto, ktore najdziesz we wszytkiej włości babiłońskiej..., świebodnie weźmi a z pilnością z tych pieniędzy (de hac pecunia) kupi cielce]

   • 1959 [1429], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, Roty poznańskie, volume I, number 1335, Poznań:

     Jszem skodzen dzeszacz grziwen dla nyezaplacena pyenadza w czasch y w godzyna

     [Iżem szkodzien dziesięć grzywien dla niezapłacenia pieniądza w czas i w godzinę]

2. (attested in Greater Poland) unit of money; coin
   • 1895 [1419], Archiwum Komisji Prawniczej. Collectanea ex Archivo Collegii Iuridici‎^[3], volume VIII, page a 43:

     Ysze Dorothka dwanaczcze kop wniosla... bidlem y penandzmi

     [Iże Dorotka dwanaćcie kop wniosła... bydłem i pieniędzmi]

   • 1959 [1491], “Teksty polskie z końca XV w.”, in Rafał Leszczyński, editor, Rozprawy Komisji Językowej‎^[4], volume VII, page 56:

     Wsselky... ma wlozicz quarthnyk, s kthoregocz tho thego szkladanya mayą podlug obvyązanya trzeczi pyenyądz do pvski wlozicz

     [Wszelki... ma włożyć kwartnik, z ktoregoć to tego składania mają podług obwiązania trzeci pieniądz do puszki włożyć]

   • c. 1500, Wokabularz lubiński, Lubiń: inkunabuł Archiwum Archidiecezjalnego w Gnieźnie, sygn. Inc. 78d., page 91r:

     Obulus eyn scherpff vel idem halensis eyn heller pyenyadz

     [Obulus eyn scherpff vel idem halensis eyn heller pieniądz]

Derived terms

nouns

• boży pieniądz
• celne pieniądze
• czynszowe pieniądze
• dobre pieniądze
• drobne pieniądze
• drugie pieniądze
• dziesięcine pieniądze
• dzieste pieniądze
• dłużne pieniądze
• fałszowne pieniądze
• gotowe pieniądze
• idące pieniądze
• iste pieniądze
• karczemne pieniądze
• macierzyste pieniądze
• ostateczne pieniądze
• oćczyste pieniądze
• pewne pieniądze
• pieniądze głowne
• pieniądze nierozdzielne
• pieniądze posażne
• pieniądze płatne
• pieniądze szkodne
• pieniężnica
• pieniężnik
• poddane pieniądze
• podobne pieniądze
• pomocne pieniądze
• pospolite pieniądze
• pożyczone pieniądze
• prawe pieniądze
• pruskie pieniądze
• przepadłe pieniądze
• puste pieniądze
• rękojemne pieniądze
• srebrne pieniądze
• strawne pieniądze
• wienne pieniądze
• winne pieniądze
• wolne pieniądze
• wrębne pieniądze
• wymienione pieniądze
• zakładne pieniądze
• zapowiedne pieniądze
• ziemskie pieniądze
• zrządzone pieniądze
• złe pieniądze

 

Related terms

nouns

• pieniążkowie
• pieniężenie

 

Descendants

• Polish: pieniądz, piniądz, pieniąż (Middle Polish), pijądz (Chełmno-Dobrzyń)
  • → German: Penunze
• Silesian: piniōndz

References

• Boryś, Wiesław (2005) “pieniądz”, in Słownik etymologiczny języka polskiego (in Polish), Kraków: Wydawnictwo Literackie, →ISBN
• Mańczak, Witold (2017) “pieniądz”, in Polski słownik etymologiczny (in Polish), Kraków: Polska Akademia Umiejętności, →ISBN
• Bańkowski, Andrzej (2000) “pieniądz”, in Etymologiczny słownik języka polskiego [Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish)
• B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “pieniądz”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN
• Ewa Deptuchowa, Mariusz Frodyma, Katarzyna Jasińska, Magdalena Klapper, Dorota Kołodziej, Mariusz Leńczuk, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, editors (2023), “pieniądz”, in Rozariusze z polskimi glosami. Internetowa baza danych [Dictionaries of Polish glosses, an Internet database] (in Polish), Kraków: Pracownia Języka Staropolskiego Instytut Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk

Polish

Alternative forms

• piniądz, pieniąż (Middle Polish)
• pijądz (Chełmno-Dobrzyń)

Etymology

Inherited from Old Polish pieniądz. Doublet of pens (“penny”).

Pronunciation

 

• IPA^(key): /ˈpjɛ.ɲɔnt͡s/

• (Middle Polish) IPA^(key): /ˈpjɛ.ɲɔ̃t͡s/

• Audio:

  (file)

• Rhymes: -ɛɲɔnt͡s
• Syllabification: pie‧niądz

Noun

pieniądz m inan (diminutive pieniążek, augmentative pieniąch, related adjective pieniężny)

1. money; coin, banknote (single unit of currency)

   Synonyms: see Thesaurus:pieniądze

2. currency (agreed upon financial instrument in a nation)

   Synonym: waluta

3. (in the plural) money (total funds that a specific person or institution has in the form of cash, securities and bank accounts)

   Synonyms: see Thesaurus:pieniądze

Declension

Declension of pieniądz

	singular	plural
nominative	pieniądz	pieniądze
genitive	pieniądza	pieniędzy
dative	pieniądzowi	pieniądzom
accusative	pieniądz	pieniądze
instrumental	pieniądzem	pieniędzmi
locative	pieniądzu	pieniądzach
vocative	pieniądzu	pieniądze

Derived terms

adverbs

• za drogie pieniądze
• za tanie pieniądze
• za żadne pieniądze

 

nouns

• gorący pieniądz
• gotowy pieniądz
• maszynka do robienia pieniędzy
• plastikowy pieniądz
• pralnia brudnych pieniędzy
• pusty pieniądz

 

proverbs

• chcesz stracić przyjaciela, pożycz mu pieniądze
• jak nie wiadomo, o co chodzi, to chodzi o pieniądze

 

verbs

• spieniężyć pf, spieniężać impf

 

verbs

• być po jednych pieniądzach impf
• liczyć się z pieniędzmi impf
• pieniądze się nie trzymają impf
• spać na pieniądzach impf
• wyprać brudne pieniądze pf, prać brudne pieniądze impf
• wyrzucić pieniądze w błoto pf, wyrzucać pieniądze w błoto impf
• zrobić pieniądze pf, robić pieniądze impf

 

Related terms

adverb

• pieniężnie

 

nouns

• pieniążki
• pieniężnik

 

Descendants

• → German: Penunze

Trivia

According to Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej (1990), pieniądz is one of the most used words in Polish, appearing 4 times in scientific texts, 14 times in news, 17 times in essays, 28 times in fiction, and 37 times in plays, each out of a corpus of 100,000 words, totaling 100 times, making it the 630th most common word in a corpus of 500,000 words.

Further reading

• pieniądz in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• pieniądze in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• pieniądz in Polish dictionaries at PWN
• Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “pieniądz”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
• “PIENIĄDZ”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century], 21.03.2016
• Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “pieniądz”, in Słownik języka polskiego
• Aleksander Zdanowicz (1861) “pieniądz”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861
• A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1908), “pieniądz”, in Słownik języka polskiego (in Polish), volume 4, Warsaw, page 150
• pieniądz in Narodowy Fotokorpus Języka Polskiego