Òregun
|
C'l artìcul chè 'l è scrit in
Miranduléś |
'L Òregun (a s lèś /ˈɔːrᵻɡən/ in ingléś, scólta'l chè) 'l è 'n stat di Stat Unî ch'al s cata in dla còsta òvest dla nasiòṅ e ch'al s è unî a la federasiòṅ in dal 1859. Al mùcia sù tri migliòṅ e òt 'd abitànt a 'l incìrca par na superfìsi ad 255.026 km².
Al cunfìna a òvest cun 'l Ucéan Pasìfic (in dal còsti a tira dimóndi vènt), a nòrd c'n al stat ad Washington, a èst cun 'l Idaho, a sud-èst c'n al Nevàda e a sud cun la Califòrgna. 'L è divìś in trénta-sinc cuntèi e in siesènt-daśnóṿ cumùṅ e p'r al 46% al sò teritòri 'l è impinî 'd furèsti. Al gh'à anc un parc nasiunàł, qvél ad Crater Lake.
La sò capitàl l'è Sàlem cun Pòrtland, la sità più granda c'n i sò siesènt-trentadumìla abitànt stimâ in dal 2015, Eugene, Gresham, Hillsboro e Beaverton atri sità impurtànti.
Al sò mòt in latìn 'l è „Alis volat propriis“ (La vóla c'n al sò ali) mént'r al sò scutmàj 'l è Al stat di castôr parchè i èṅ dal bèsti che lè i s càtan facilmènt. Al sò nóm al daśvîṅ da la paròla francéśa ouragan ch'la vōl dir uragàṅ o da la paròla spagnōla orejón.
Al stat 'l è dimóndi industrialiśâ in fat ad lavurasiòṅ dal légn, dla carta e dla tecnulugìa (Intel). La Nike e la Columbia Sportswear i èṅ nadi chè. In agrucultùra i s cultìv'n al furmintòṅ, al graṅ e la véna, pò fruta e vardùra. Al bèsti tiràdi sù i èṅ qvéli da carna e da lat ólt'r a i pui. Da 'rcuràr anc la pésca dal salmòṅ.
In di elesiòṅ par numinàr al presidènt di Stat Unî 'l è da 'l 1988 ch'al stat 'l è da la banda di demucràtic méntar prima 'l éra sèmpar stâ p'r al candidâ republicàṅ a part al 1964. La sò guvernadōra, da 'l 2015, l'è la Kate Brown dal partî demucràtic.
In dal stat a gh'è la pénd 'd mòrt ch'la vîṅ fata cun n'iniesiòṅ ad vlèṅ.
