Αβερρόης
| أبو الوليد محمد بن احمد بن رشد | |
|---|---|
_-_BAE09705.jpg) | |
| Γέννηση | 14 Απριλίου 1126 Κόρδοβα, Χαλιφάτο Αλμοραβίδων (σημερινή Ισπανία)[1][2][3] |
| Θάνατος | 10 Δεκεμβρίου 1198 (72 ετών) Μαρακές, Μαρόκο |
| Περίοδος | Μεσαιωνική φιλοσοφία (Ισλαμική Χρυσή Εποχή) |
| Περιοχή | Ισλαμική φιλοσοφία |
| Σχολή | Αβερροϊσμός |
| Κύρια Ενδιαφέροντα | Ισλαμική θεολογία, Φιλοσοφία, Μαθηματικά, Ιατρική, Φυσική, Αστρονομία |
| Αξιοσημείωτες Ιδέες | Συμφιλίωση του Αριστοτελισμού με το Ισλάμ |
| Επιδράσεις | Αριστοτέλης, Αλέξανδρος ο Αφροδισιεύς, Ιωάννης ο Φιλόπονος, Αλ-Φαράμπι |
| Επηρέασε | Θωμάς Ακινάτης, Μαϊμωνίδης[4], Μπαρούχ Σπινόζα[5] |
 Σχετικά πολυμέσα | |
Ο Αβερρόης (14 Απριλίου 1126 – 10 Δεκεμβρίου 1198) (Αραβικά: ابوالوليد محمد بن احمد بن محمد بن رشد Abū l-Walīd Muhammad ibn Ahmad ibn Muhammad ibn Rushd (1126 - 10 Δεκεμβρίου 1198), γνωστός και ως Ibn Rushd) ήταν Ανδαλουσιανός πολυμαθής Μουσουλμάνος, ειδικός στον Αριστοτελισμό, την ισλαμική φιλοσοφία, την ισλαμική θεολογία, τη σαρία, καθώς και τη νομολογία, τη λογική, την ψυχολογία, την πολιτική και την ανδαλουσιανή κλασική μουσική θεωρία και τις επιστήμες της ισλαμικής ιατρικής, αστρονομίας, γεωγραφίας, μαθηματικών, φυσικής και ουράνιας μηχανικής. Γεννήθηκε στην Κόρδοβα της Ισπανίας και πέθανε σε ηλικία 72 ετών στο Μαρακές.
Τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας του
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Θεωρείται σχεδόν αδύνατο να κατανοήσει κανείς τον βίο, τη πολιτεία και τις θεωρίες του Αβερρόη, αν προηγουμένως δεν λάβει υπ΄ όψη του τρία σημαντικά δεδομένα:
- Τον περιορισμένης αντίληψης θρησκευτικό φανατισμό που στην εποχή του, βάρυνε όχι μόνο τους Χριστιανούς αλλά και τους Μουσουλμάνους καθώς και τους Εβραίους.
- Το πνεύμα της αντιζηλίας και του φθόνου μεταξύ των πνευματικών παραγόντων, ένα φαινόμενο που παρατηρείται από την αρχαιότητα μέχρι και σήμερα. Και
- Την τότε κατάσταση της αραβοκρατούμενης σημερινής Ισπανίας που ήταν χωρισμένη σε αντιμαχόμενα αραβικά Βασίλεια, που συγκλονίζονταν από εσωτερικές κομματικές ή δυναστικές συρράξεις και εναντίον των οποίων οι Καθολικοί ηγεμόνες της Δύσης επιχειρούσαν συνεχείς επιδρομές.
Κάτω απ΄ αυτές τις συνθήκες έλαμψε πράγματι ο αραβικός πολιτισμός όπου και ανατράφηκε ο Αβερρόης με πρώτο δάσκαλο τον πατέρα του Ροσντ που ήταν «καδής» (= αρχιδικαστής) στη Καρδούη (Κόρδοβα) που φρόντισε να δώσει στο γιο του επιφανείς δασκάλους μεταξύ των οποίων και ο περίφημος Ιμπν Τζοχάρ ή Αβενζοάρη.
Εποχή και βίος
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ο νεαρός Αβερρόης είχε την τύχη να δεχθεί επίσης μαθήματα από τον ιατροφιλόσοφο και πολιτικό Ιμπν Ταφάιλ, Μεγάλο Βεζίρη του ηγεμόνα Γιουσούφ αλ Μανσούρ του οποίου η εξουσία εκτείνονταν και επί της ΒΔ. Αφρικής. Χάρις σ΄ αυτόν, ο Αβερρόης ανέλαβε δικαστής στη Σεβίλλη (1169), έπειτα στη Κόρδοβα (1184), χωρίς όμως και να διακόψει τις σπουδές του. Στη συνέχεια ο προστάτης του ηγεμόνας Αλ Μανσούρ τον κάλεσε στο Μαρόκο για να του αναθέσει υψηλά καθήκοντα στα οποία και ανταποκρίθηκε ο φιλόσοφος. Αφού οργάνωσε τις εκεί κρατικές υπηρεσίες, επέστρεψε στη γενέτειρά του προκειμένου να αναλάβει τη διεύθυνση της Σχολής που είχε εν τω μεταξύ ιδρύσει. Τότε εκδηλώθηκε εναντίον του διπλή αντίδραση. Αφενός, η δικαιολογημένα μεγάλη του δόξα διέγειρε το φθόνο ορισμένων αντιπάλων του που μετήλθαν ταπεινά και ανόσια μέσα προκειμένου να τον βλάψουν ηθικά, αφετέρου, οι προοδευτικές ιδέες του εξήγειραν το φθόνο των φανατικών Μοτακαλλέμιν (φανατικών μουσουλμάνων ιεροδιδασκάλων και ιεροσπουδαστών του Κορανίου), που παρά την αμάθειά τους κατείχαν το μονοπώλιο της μουσουλμανικής ορθοδοξίας. Έτσι η μελανότερη ίσως σελίδα της ιστορίας του 12ου αιώνα συνίσταται ότι ακόμη και αυτός ο περίφημος Αβενζοάρης, ο μέγας ανθρωπιστής, υπέρμαχος των επιστημών και απόστολος της συναδέλφωσης των λαών, ξέπεσε μέχρι του σημείου να συμμαχήσει με τους Μοτακαλλέμιν για να εξοντώσει με κάθε τρόπο τον μαθητή του Αβερρόη.
Ο Αβερρόης όμως αντεπεξήλθε με θάρρος και ακατάβλητη δύναμη, αλλά τότε οι Μοτακαλλέμιν, εφάμιλλοι των Ιεροεξεταστών, προέβηκαν στο ακόλουθο τέχνασμα: Κάλεσαν εγκάθετους ιεροσπουδαστές και νέους των καλλιτέρων οικογενειών της Κόρδοβας σε δημόσια ανοικτή συζήτηση με τον Αβερρόη. Τότε του έθεσαν το ερώτημα αν και κατά πόσο ο ίδιος πιστεύει ότι το Κοράνιο συμπεριλαμβάνει όλες τις επιστήμες, την ανθρώπινη σοφία αλλά και κάθε συναφή έρευνα που γίνονταν και που κατά συνέπεια αντιβαίναν σ΄ εκείνο. Ο Αβερρόης απάντησε πως όλα τα ιερά βιβλία όλων των θρησκειών είναι οδηγοί υψηλής ηθικής και οι μη συμμορφούμενοι με τις διδασκαλίες είναι κοινοί υποκριτές. Πέρα όμως αυτού δεν θα πρέπει και η Βίβλος του Προφήτη να θεωρείται ως πανδέκτης όλων των ανθρωπίνων γνώσεων, αφού οι επιστήμες συνεχώς πλουτίζονται και διαρκώς προοδεύουν.
Η αποκήρυξη του από τους μουσουλμάνους
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Έτσι δεν χρειάστηκαν περισσότερα για να διωχθεί ο Αβερρόης κατά διαταγή του ηγεμόνα, που όμως, αν και κατάφερε να δραπετεύσει και να καταφύγει στη Φεζ (2η πρωτεύουσα του Μαρόκου) τελικά συνελήφθη, φυλακίστηκε αλλά και εκτέθηκε σε δημόσιο εξευτελισμό. Μάλιστα κάποια Παρασκευή, ημέρα αργίας των Μουσουλμάνων μεταφέρθηκε στο τέμενος, όπου κατά τη δημόσια προσευχή εξαναγκάσθηκε να αποκηρύξει επίσημα και δημόσια όλες τις θεωρίες και επιστημονικές αντιλήψεις που είχε. Και ενώ το έπραξε συνέχισε να είναι δέσμιος και οι προσερχόμενοι μουσουλμάνοι τον έφτυναν στο πρόσωπο. Μετά δε την προσευχή επανέλαβε για 2η φορά την επίσημη δημόσια αποκήρυξή του όπου και τελικά αφέθηκε ελεύθερος. Πλην όμως κατασχέθηκε όλη η περιουσία του και πυρπολήθηκε η βιβλιοθήκη του.
Ράκος πλέον ο Αβερρόης έζησε σε έσχατη φτώχεια και στερήσεις και, όταν ο διάδοχος του ηγεμόνα που τον εξεδίωξε, ανέλαβε τη βασιλεία τον ανακάλεσε στην πρότερη επίσημη θέση του, ήταν πλέον αργά. Λείψανα μόνο της άλλοτε διάνοιας είχαν επιζήσει και το χειρότερο για τον ίδιο ήταν ότι ο σωματικός θάνατος άργησε πολύ μετά την πνευματική νέκρωσή του.
Τα έργα του
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Στον Αβερρόη (όπως και στον Αβικέννα) οφείλεται κυρίως η διάσωση ιδεών και πολλών γραπτών της αρχαίας φιλοσοφίας. Έγραψε ιατρική εγκυκλοπαίδεια και σχόλια για σχεδόν όλα τα έργα του Αριστοτέλη. Η επιρροή του στον χριστιανικό σχολαστικισμό του μεσαίωνα είναι σημαντική. Τον 13ο αιώνα τα έργα του μεταφράστηκαν στα εβραϊκά.
Ο Ibn Rushd κατά την περίοδο 1179-81 έγραψε τέσσερα σημαντικά έργα:
- Desicive Treatise
- al-Kashf ‘an al-manahij (Επεξήγηση των Ειδών Απόδειξης στα Δόγματα της Θρησκείας)
- Danima (Ευρετήριο της Θείας Γνώσης)
- Τahafut at-Tahafut (Η Ασυναρτησία της Ασυναρτησίας), μια απάντηση στο έργο του al-Ghazali, Tahafut al-Falasifa (=Η Ασυναρτησία των Φιλοσόφων[6])
Τα φιλοσοφικά έργα του Ibn Rushd ποικίλουν ως προς το εύρος τους. Έχει γράψει σύντομες πραγματείες πάνω σε θέματα λογικής, φυσικής, ψυχολογίας αλλά και σύντομα σχόλια σε έργα του αριστοτελικού corpus. Τα Σύντομα Σχόλιά του θεωρούνται πρώιμα και συνιστούν επιτομές των αριστοτελικών δογμάτων συχνά βασισμένες σε Έλληνες σχολιαστές. Τα Μεσαία Σχόλιά του έχουν τη μορφή παράφρασης του αριστοτελικού κειμένου και γι’ αυτό έχει συχνά θεωρηθεί ότι έχουν γραφτεί κατ’ υπόδειξη του πάτρωνά του Abu Ya‘qub Yusuf προκειμένου να γίνουν κατανοητά τα έργα του Έλληνα Φιλοσόφου. Τα Μεγάλα Σχόλια θεωρούνται όψιμα έργα του και συνιστώνται από το σύνολο του αριστοτελικού κειμένου χωρισμένο σε ενότητες ακολουθούμενες από λεπτομερή σχόλια. Θεωρείται ότι εμπεριέχουν την ώριμη σκέψη του Ibn Rushd. Το πρώτο από τα Μεγάλα Σχόλιά του είναι τα "Αναλυτικά Ύστερα" (Posterior Analytics) που γράφτηκε μεταξύ του 1180-3. Ακολουθούν το "Περί ψυχής" (De Anima), γράφτηκε πιθανόν το 1186. Έπειτα τα "Φυσικά" (Physics) το 1186, το "Περί Ουρανού" (De Caelo) το 1188, τα "Μετά τα Φυσικά" (Metaphysics) το 1190. Ο Ibn Rushd υποστήριζε ότι η αλήθεια, όχι αγκιστρωμένη per accidens στις μεθόδους της πειθούς και της διαλεκτικής, αλλά στην καθαρή της μορφή ως per se βρίσκεται στα «αποδεικτικά» έργα του δηλαδή στα φιλοσοφικά έργα και ειδικότερα στα σχόλιά του στον Αριστοτέλη όπου βασικός του στόχος ήταν να απαρτίζονται από φιλοσοφικές απoδείξεις.
Δείτε επίσης
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ Liz Sonneborn, Averroes (Ibn Rushd): Muslim Scholar, Philosopher, and Physician of the Twelfth Century, σελ. 31, The Rosen Publishing Group (2005) ISBN 1404205144
- ↑ Olivier Leaman, An Introduction to Classical Islamic Philosophy (2η έκδοση), Cambridge University Press (2002) ISBN 978-0-521-79757-3
- ↑ Majid Fakhry, Averroes (Ibn Rushd) His Life, Works and Influence, Oneworld Publications (2001) ISBN 1-85168-269-4
- ↑ Averroes Unveiled Humanities and Social Sciences
- ↑ Spinoza on Philosophy and Religion: The Averroistic Sources Carlos Fraenkel
- ↑ Richard C. Taylor, Averroes: religious dialectic and Aristotelian philosophical thought, in Cambridge Companion to Arabic Philosophy, Cambridge University Press, 2006, p. 181
Πηγές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Αθανασόπουλος, Κ., Φιλοσοφία στην Ευρώπη, τόμος Α: Η Φιλοσοφία στην Ευρώπη από τον 6ο ως τον 16ο αι., Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο, Πάτρα 2001, σελ.203 (ISBN 960-538-286-5).
- Αθανασόπουλος, Κ., Ancillae Theologiae: Το φιλοσοφείν και Θεολογείν κατά το Μεσαίωνα και το Βυζάντιο, εκδ. Παρουσία, Αθήνα, 2004, σελ.350 (με πίνακες και λεπτομερή βιβλιογραφία στην Ελληνική, Λατινική, Αγγλική, Γαλλική και Γερμανική) (ISBN 960-7956-94-X).
