Messerschmitt Bf 109
 | Ovaj članak ili neki od njegovih odlomaka nije dovoljno potkrijepljen izvorima (literatura, veb-sajtovi ili drugi izvori). |
| Messerschmitt Bf 109 | |
|---|---|
 Messerschmitt Bf 109 G-6 "JG 27" u letu 1943. | |
| Model | G-6 |
| Proizvođač | Bayerische Flugzeugwerke Messerschmitt |
| Dizajnirao | Willhelm Emil Messerschmitt |
| Prvi let | 28. maj 1935. |
| Glavni korisnici | Njemačka Mađarska, Rumunija, Jugoslavija ukupno 15 |
| Varijante | preko 70 varijanti |
Messerschmitt Bf 109 bio je njemački avion-lovac u Drugom svjetskom ratu. Konstruirao ga je Wilhelm Emil "Willy" Messerschmitt početkom 1930-ih. Jedan je od prvih modernih lovaca tadašnjeg doba. Trup je bio "monokok" konstrukcije, kod koje većinu opterećenja nosi metalna oplata jer unutrašnjost nema poprečnih elemenata. Imao je uvlačive točkove, a poklopac kabine iznad trupa omogućavao je pogled na sve strane.
Razvoj
[uredi | uredi izvor]
Messerschmitt Bf 109 je njemački lovački avion koga je konstruisao Wilhelm Emil "Willy" Messerschmitt i Robert Lusser početkom 1930-tih godina 20. vijeka. Bio je to prvi moderni lovački avion tog doba sa potpuno metalnom monokok strukturom, zatvorenom kabinom i uvlačećim stajnim trapom. Oznaka Bf potiče od incijala firme Bayerische Flugzeugwerke - bavarska avionska industrija, koju je Willy Messerschmittot kupio 1932. godine, nakon bankrota firme. Messerschmitt Bf 109 je imao prvi uspješan let 28. maja 1935. U početku je osmišljen kao presretač, da bi od kasnije razvijenih modela postao višenamenski avion, služeći kao pratilac bombardera, lovac-bombarder, dnevni, noćni, za sve meteo uslove, jurišnik, i kao izviđački avion. Nalazio se u aktivnoj upotrebi u nekoliko država tokom Drugog svjetskog rata, kao i u nekoliko zemalja nakon rata. Bf 109 je lovački avion koji je proizveden u najviše primjeraka u istoriji, ukupno je napravljeno 33.984 letelica od 1936. do aprila 1945. Messerschmitt Bf 109 je ušao u borbenu upotrebu za vrijeme Španskog građanskog rata, a nalazio se aktivno u službi i do početka mlaznog doba, na samom kraju Drugog svjetskog rata.
Za vrijeme ratnog perioda predstavljao je udarnog kostolomca lovačke snage Luftwaffe. Ovaj vojni avion je iznedrio veliki broj letačkih asova, koji su po broju ostvarenih vazdušnih pobjeda postali pravi predatori. Na Bf 109 su letelji njemački asovi koji su zauzeli prva tri mjesta po broju ostvarenih pobeda u Drugom svjetskom ratu, i za koje se zajedno tvrdi da imaju 928 pobjeda, većinu ostvarenih na Istočnom frontu. Najuspešniji pilot lovac u istoriji vazduhoplovstva, Njemac Erich Hartmann, koji je tokom rata leteo isključivo na ovom tipu aviona, postigao je 352 vazdušne pobjede, dok je Gerhard Berkhorn postigao 301 pobjedu, a Gunther Rall 275 pobjeda. Pored njih, na ovom avionu je Hans-Joachim Marseille, postao broj jedan as u Sjevernoafričkoj kampanji ostvarivši 158 pobjeda. Na ovom lovačkom avionu su leteli i brojni njemački saveznici, poput Finca Ilmari Juutilainen, koji drži rekord sa 94 pobjeda među nenjemačkim asovima, a iza njega odmah slede piloti iz Italije, Rumunije, Hrvatske, Bugarske i Mađarske. Prvo obaranje Bf 109 u vazdušnoj borbi dogodilo se 8. jula 1937. godine iznad Madrida za vrijeme građanskog rata u Španiji. Tada su jugoslavenski i sovjetski piloti dobrovoljci, Božidar—Boško Petrović i Jevgenij Ptuhin, iz Španskih republikanskih vazduhoplovnih snaga leteći na dvokrilnim Polikarpovima I-15 zajedno oborili jedan Messerschmitt Bf 109 fašističkog vazduhoplovstva generala Franciska Franca. Prvi i jedini sukob između dve formacije Bf 109 dogodio se iznad Beograda za vrijeme njemačke i italijanske invazije na Jugoslaviju aprila 1941. godine, jer su obe suprostavljene strane, Luftwaffe i VVKJ, imale u svom sastavu ovaj lovački avion.
Lovački avion kog je pokretao Daimler-Benzov motor hlađen na vodu. Bio je to lovac kratkog daha jer je u zraku mogao provesti svega 90 minuta i to je jedan od razloga što su Nijemci izgubili Bitku za Britaniju. Jedina prednost koju je imao pred svojim najvećim neprijateljem Supermarine Spitfireom je bila u tome što je mogao postići veću nadmorsku visinu leta. Za vrijeme Drugog svjetskog rata proizvedeno je oko 35.000 komada ovih aviona uz stalnu doradu. Zadnji model bio je K-4.
Neki izvori označavaju Bf 109 kao Me-109, ali to je prihvaćeno tek kasnije toom rata i na drugim tipovima aviona istog konstruktora.
Gotovo svi oblici Bf 109 korišteni su i u drugim avijacijama osim matičnog Luftwaffea. Avijacije Španije, Kraljevine Jugoslavije, Nezavisne Države Hrvatske, Finske, Italije, Rumunije, Bugarske, Mađarske, Slovačke, Švicarske također su ih koristili. U Kraljevini Jugoslaviji čak se dogodio i paradoks da su se ti zrakoplovi sukobili s istim zrakoplovima Luftwaffea kada je nacistička Njemačka napala Kraljevinu Jugoslaviju. NDH je pred kraj Drugog svjetskog rata čak dobila i moderne zrakoplove Bf 109G-10 i G-14, ali u manjem broju. Dio je uništen, dio je prešao u ruke partizanskih snaga, a najmanje dva su preletjela u Italiju na kraju rata.
Nakon rata određeni broj zrakoplova sastavljen je od dijelova nađenih u tvornicama u Čehoslovačkoj (na osnovi modela G i K) i Španiji (na osnovi modela E). Na oba modela postavljena je zamjenska pogonska grupa. Izraelska ratna avijacija je čak koristila avione iz Čehoslovačke u ratnim operacijama.
Neslužbena "imena" pojedinih varijanti:
- A - Anton
- B - Berta
- C - Cezar
- D - Dora
- E - Emil
- F - Friedrich
- G - Gustav
- K - Karl.
Tehnički podaci (Bf 109 G6/U4)
[uredi | uredi izvor]| Podaci | Jedinice |
|---|---|
| Godine proizvodnje | 1935-1946 (1946. u Španiji pod Hispano) |
| Firma | Messerschmitt |
| Raspon krila | 9,92 m |
| Dužina | 9,02 m |
| Visina | 3,40 m |
| Površina krila | 16,05 m2 |
| Težina (prazan) | 2670 kg |
| Mogući tovar | - |
| Težina (maksimalna pri startu) | 3150 kg |
| Putnici | - |
| Posada | 1 |
| Brzina | 621 km/h |
| Visina leta | 11.750 m |
| Dužina leta | 720 km |
| Pogon | Daimler-Benz DB 605AM |
| Snaga | 1325 kW (1800 KS) |
| Naoružanje | tri topa 30 mm, 2 mitraljeza 13 mm |
Također pogledajte
[uredi | uredi izvor]Literatura
[uredi | uredi izvor]- Boris Ciglić, Dragan Savić, Milan Micevski & Predrag Miladinović (2016). Messerschmitt Bf 109 - The Yugoslav Story: Operational Record 1939-1953 (Volume I). Jeroplan Books. ISBN 978-86-909727-2-2.CS1 održavanje: više imena: authors list (link) CS1 održavanje: ref=harv (link)
- Boris Ciglić, Dragan Savić, Milan Micevski (2018). Messerschmitt Bf 109 - The Yugoslav Story: Operational Record 1939-1953 (Volume II). Jeroplan Books. ISBN 978-86-909727-3-9.CS1 održavanje: više imena: authors list (link) CS1 održavanje: ref=harv (link)
Vanjski linkovi
[uredi | uredi izvor]
- Messerschmitt Bf 109 - The Yugoslav Story
- http://www.messerschmitt-bf109.de
- http://www.adlertag.de
- http://www.109lair.com
- http://www.lexikon-der-wehrmacht.de/Waffen/Me109.htm
- http://fiches.fra.free.fr
- Rat u Finskoj) (en)
- Bf 109 E, F, G, K, kommentirani originalni dokumenti (en)
- Bf 109 Proizvodnja u Bečkom Novom Mjestu