གཡུ་
གཡུ Turquoise
གཡུའི་འབྱུང་ཁུངས།
[རྩོམ་སྒྲིག]གཡུའི་འབྱུང་ཁུངས་དང་བྱེ་བྲག་ལ།རིན་པོ་ཆེ་བརྟག་ཐབས་མདོར་བསྡུས་ཉུང་གསལ། ཞེས་པར། གཡུ་རིགས་ལྔ་ཙམ།གཡུ་སྦྱང་（ལྗང་།）གྲུ་（དྲུག）དཀར་བར་གཡུ་དང་། །མཆིན་ཁ་ལ་སོགས་གཡུ་ལ་གཏོགས་ཙམ་ལྔ།།སུལ་མེད་དྲེག་མེད་གྲུ་དཀར་གྲུ་དམར་གཉིས།།ཟིལ་གནོན་གཡུ་སྦྱང་（ལྗང་།）ནོར་བུ་སྤུག་ཅེས་གྲགས།།སུལ་མང་དྲེག་ལྡན་གཡུ་སྦྱང་（ལྗང་།）མདོག་འདྲ་ཡང་།།རིན་ཐང་ཆུང་ཞིང་གྲུ་དཀར་（དྲུག་དཀར།）གྲུ་དམར་（དྲུག་དམར།）ཟེར།།འབྱུང་ཁུངས་གངས་ཅན་བོད་ཀྱི་བྲག་མ་གཏོགས།།འཛམ་གླིང་ཡུལ་གྲུ་ཀུན་ལས་མི་འབྱུང་བཤད།།འབྲིང་དང་ངན་པ་ཡུལ་གྲུ་ཀུན་ནས་ཐོན།།ཞེས་གསུངས།ཡང་།ཚན་རིག་གི་བཤད་སྟངས་ལྟར་ན་གཡུ་ནི་ས་འོག་གི་གཏེར་འགྱུར་གྱི་རྡོ་རིམ་པ་གཉིས་པ་གཏེར་དུ་འགྱུར་ཁ་མའི་སྐབས་སུ་ལི་ཡི་རྫས་རྒྱུ་རིགས་ཤིག་དང་ཕྲད་པ་ལས་གཡུ་འབྱུང་བར་བཤད་ལ་སྤུས་ཚད་དམ་ཤིང་ཁ་དོག་ལ（སྔོ་དཀར།སྔོ་ལྗང་། སེར་ལྗང་། )རིགས་གསུམ་དུ་འདོད་ཅིང་།གསར་རྙེད་དུས་རིམ་གྱི་ས་ཆ་ནས་བོད་ལས་ཆེས་ཆེར་འཕྱི་བར་མ་ཟད་སྤྱོད་སྒོའང་བོད་བཞིན་མ་དར་བར་སེམས་སོ།།
གཡུ་ཡི་ཕན་ནུས།
[རྩོམ་སྒྲིག]བོད་ཀྱི་གསོ་རིག་ལས་གཡུ་སྨན་རྫས་ཡིན་ལུགས་ནི།གསོ་རིག་སྨན་གྱི་རོ་ནུས་ངོས་འཛིན་གསལ་སྟོན་ཕྱོགས་བསྒྲིགས་རིན་ཆེན་སྒྲོན་མེའི་ནང་གི་རིན་པོ་ཆེའི་རོ་ནུས་ཞུ་རྗེས་ཞེས་པར།གཡུ་(སྔོ་ལྗང་།དྲུག་དཀར།མཐིང་རིས་ཟེར།)རོ་ནི་བསྐ་ཞུ་རྗེས་བསིལ་བར་བྱེད།མཆིན་ཚད་དུག་ཚད་མཆིན་རྒྱས་ནད་རྣམས་སེལ། །ཞེས་བཀོད་འདུགད་དུང་མནྚ་གྱི་རྫས་སུ་ཕུལ་པའི་ཕན་ཡོན་ལ་བསོད་ནམས་ཀྱི་ཚོགས་རྒྱ་ཆེན་པོ་གསོག་པར་གསུང་ལ།གདུ་བུ་དང་མཛུབ་དཀྲིས་སོགས་རྒྱན་ཆའི་རྣམ་པ་ལུས་ལ་བཅངས་ན་གཟུགས་གཞི་བདེ་ཐང་སོགས་ལ་ཕན་པའི་དགེ་མཚན་དག་ཁྲོམ་གྱི་ཚོང་བ་ཡན་ཆད་ཀྱི་ཁ་ན་རླུང་བཞིན་གྲགས་པ་ལྟར་རེད།
གཡུའི་རིག་གནས་རིན་ཐང་།
[རྩོམ་སྒྲིག]སྔོན་བོད་བཙན་པོའི་རྒྱལ་རབས་ཀྱི་སྐབས་སུ་བློན་པོ་དང་དམག་དཔོན་བྱས་རྗེས་ཅན་དག་ལ་རིན་པོ་ཆེའི་རིགས་ཀྱི་བྱ་དགའ་མི་འདྲ་བ་ལྔ་(གཡུ།གསེར། དངུལ། ཕྲ་མེན། ཟངས། )ཡོད་པ་ལས་མཐོ་ཤོས་ནི་གཡུའི་བྱང་བུ་ཡིན་ཞིང་ལས་ལ་དབང་བྱེད་པའི་བློན་པོ་ཆེས་མཐོ་ཤོས་ཡིན།ཆེན་པོ་མ་གཏོགས་གནང་སྲོལ་མེད་ཅེས་དུང་དཀར་ཚིག་མཛོད་དུ་བཀོད་ཅིང་།གནའ་སྔ་མོར་རྒྱལ་བོའི་བླ་གཡུ་ཞེས་རྒྱལ་སྲས་སྐུ་འཁྲུངས་མ་ཐག་པའམ་ཡང་ན་སྲིད་ཁྲིར་འཁོད་སྐབས་མགྲིན་པར་གཡུ་སྐྱོན་མེད་ཅིག་བཏགས་ཏེ་ཚེ་སྲོག་གཟི་བྱིན་དང་མངའ་ཐང་དར་རྒུད་སོགས་ལ་འབྲེལ་བའི་རྟགས་མཚན་འགངས་ཆེན་ཞིག་ཏུ་བརྩི་ཞིང་།བཙུན་མོའི་དབུ་རྒྱན་དུ་ཡང་གཡུ་ཡི་རྡོག་པོ་སྐྲའི་ལན་བུར་བརྒྱུས་པའམ་དཔྲལ་བ་དང་སྤྱི་བོ་སོགས་སུ་བཏགས་ནས་རྒྱན་གྱི་མཆོག་ཏུ་འཛིན་པ་རེད།ལུས་རྟེན་གྱི་ཁྱད་པར་གྱིས་བུད་མེད་རྣམས་ཀྱིས་མགོ་རུ་འདོགས་ཤིང་སྐྱེས་པས་མཛུབ་དཀྲིས་སོགས་ཀྱི་ཕྲ་རྒྱན་ཙམ་ལས་མགོ་རུ་འདོགས་སྲོལ་མེད་པ་ནི་ཞང་ཞུང་གི་རྒྱལ་བོ་ལུག་མུར་གྱི་བཙུན་མོ་སད་མ་ཀར་གྱིས་བཙན་པོ་སྲོང་བཙན་ལ་སྐྱེས་བསྐུར་བའི་གོ་དོན་ལས་ཀྱང་རྟོགས་པར་སེམས་སོ།།དེང་སྐབས་བོད་ཙམ་མ་ཡིན་པར་འཛམ་གླིང་རང་བཞིན་ཅན་གྱི་རྩ་ཆེའི་རིན་ཆེན་རིགས་སུ་ཆགས་པ་མིག་མཐོང་ལག་ཟིན་ཏུ་གྱུར་འདུག་པས་གསལ་བཤད་མི་དགོས་པ་ཞིག་རེད།
གཡུ་ཡི་དཔལ་འབྱོར་རིན་ཐང་།
[རྩོམ་སྒྲིག]གཡུ་ཡི་དཔལ་འབྱོར་རིན་ཐང་གི་ཐད་དུ་མི་ལའི་རྣམ་ཐར་ལས།ཡུམ་བདག་མེད་མ་གནས་ཡུལ་འགྲིམ་སྐབས་ཡབ་ཡུམ་གཉིས་ཀྱིས་གཡུ་རྡོག་པོ་གཅིག་གསང་སྟབས་ཀྱིས་མི་ཚེའི་འཚོ་རྟེན་དུ་གནང་བ་དང་།གནའ་མིའི་གཏམ་དཔེ་ལའང་།གཡུ་དྲུག་དཀར་གྱིས་ཕ་ས་མི་སྟོང་ཞེས་རིན་པོ་ཆེ་གཡུའི་གོང་ཚད་གཞལ་དུ་མེད་པར་བསྟན་པ་སོགས་ཀྱིས་ཤེས་སླ་བས་གཡུ་ཡི་རིག་གནས་ཆེས་ཆེར་དར་ཞིང་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་བརྒྱུད་རིམ་ཆེས་རིང་བའི་ཡུལ་གྲུའང་བོད་ཡིན་པར་གོར་མ་ཆགས།ངེད་དྲ་ཚིགས་དོ་དམ་པས།
གཡུ་ནི་བླ་མཚོན་བྱེད་ཅིག་ཡིན།
བོད་ཀྱི་རིག་གནས་ནང་དུ་རྡོ་ཆུང་ཆུང་ཞིག་གནའ་རབས་བཙན་པོའི་དུས་ནས་དེང་དུས་ཀྱི་བར་དུ་གལ་ཆེའི་གནས་བབ་བཟུང་ཡོད།དེ་ནི་གཡུ་ཞེས་པའི་དངོས་པོ་དེའོ། །གཡུ་ནི་རྩ་ཤིན་ཏུ་ཆེ་བའི་རྡོའི་རིགས་ཤིག་དང་རྒྱན་ཆའི་རིགས་ཤིག་ཡིན་པར་མ་ཟད།དེ་ནི་མི་མངོན་པའི་ནོར་ལོངས་སྤྱོད་ཀྱི་བདག་ཉིད་ཅན་ཞིག་ཀྱང་ཡིན་པར་ངོས་འཛིན་བྱེད།གཞན་ཡང་དེ་ལ་བླ་གཡུ་ཞེས་ཟེར་ནས་བླ་ཡི་མཚོན་བྱེད་ཅིག་ཏུ་བརྩི་ལ།ཕོ་མོའི་དབར་གྱི་བརྩེ་དུང་གི་མཚོན་རྟགས་ཤིག་ཀྱང་ཡིན་ནོ།།
བླ་བསླུའི་ཆོ་ག་སྤེལ་སྐབས།མཆོད་གནས་སམ་སྔགས་པ་དེས་བླ་གཡུ་དེ་བླ་བསླུ་ཡུལ་གྱི་སྐྱེ་བོ་དེའི་སྐེ་ལ་འདོགས་པ་དང་།བླ་བསླུ་ཡུལ་གྱི་སྐྱེ་བོ་དེས་ངེས་པར་དུ་བླ་གཡུ་དེ་མི་བརླག་པར་བདག་གཅེས་ཡག་པོ་བྱེད་དགོས་ལ།གལ་ཏེ་བླ་གཡུ་དེ་བརླག་པའམ་ཆག་སྐྱོན་སོགས་བྱུང་ན་བླ་གཡུའི་བདག་པོའི་སྲོག་ལ་བར་ཆད་འབྱུང་བར་བཤད།བཤད་སྲོལ་ལྟར་ན་བླ་གཡུའི་མདོག་ནི་ཁོར་ཡུག་གི་འོད་མདངས་མི་འདྲ་བའི་ཆ་རྐྱེན་འོག་འགྱུར་ལྡོག་འགྲོ་ཞིང་།གལ་ཏེ་དེའི་མདོག་ཉིད་སྐྱ་མདོག་ལྟ་བུར་གྱུར་ན་ཅུང་ཟད་མི་ལེགས་ཤིང་དེ་ནི་ལྟས་ངན་པའི་རྟགས་མཚན་ཞིག་ཏུ་བརྩིའོ།།
བོད་དུ་གཉེན་སྒྲིག་གི་ཆོ་ག་སྤེལ་སྐབས།མནའ་མ་དེས་མག་པར་བརྩེ་དུང་གི་མཚོན་བྱེད་ཡིན་ནོ་ཞེས་གཡུ་ཞིག་སྤྲོད་ལ།མག་པས་མནའ་མར་བླ་གསེར་ཞེས་པའི་གསེར་རྡོག་ཅིག་ཀྱང་སྤྲོད་སྲོལ་ཡོད།ཧན་གྱི་ལོ་རྒྱུས་དང་བཀའ་བསྟན་གཉིས་སྐོར་རགས་ཙམ་གླེང་ཞེས་པར་གསལ།དེ་བཞིན་ཡིག་ཆ་གཞན་ནང་དུ་མག་པས་མནའ་མར་གཙུག་གཡུའམ་ཐོད་གཡུ་ཞེས་པའི་གཡུ་ཞིག་སྤྲོད་ལ།གཡུ་དེ་ཉིད་མནའ་མས་རང་གི་ཐོད་པར་བརྒྱན་པ་དང་སྐྱེ་བོ་གཞན་པ་ཞིག་གིས་གཡུ་བཤད་པ་ཞེས་པའི་བཤད་པ་རྒྱག་སྲོལ་ཡོད།རྡོ་རིང་བསྟན་འཛིན་དཔལ་འབྱོར་གྱི་དགའ་བཞི་བའི་མི་རབས་ཀྱི་བྱུང་བ་བརྗོད་པ་ཟོལ་མེད་གཏམ་གྱི་རོལ་མོ་རུ་གསལ།གཙུག་གཡུ་ནི་གཅིག་ནས་བུད་མེད་ཀྱི་རྒྱན་ཆ་རྩ་ཆེ་ཞིག་ཡིན་ལ།གཉིས་ནས་རང་གི་དགའ་གྲོགས་སམ་ཟླ་བོར་བཅངས་པའི་མི་འགྱུར་བརྩེ་སེམས་ཀྱི་མཚོན་རྟགས་ཤིག་ཀྱང་ཡིན་པ་རེད།གཤམ་གསལ་གྱི་སྙན་ཚིག་དུམ་བུ་དེ་ཉིད་ལས་གོང་གསལ་གྱི་ནང་དོན་དག་གསལ་བཤད་བྱེད་ཐུབ་སྟེགཏན་གྲོགས་ཁྱོད་ལ་བསམ་པའི། །ཁྲེལ་དང་ངོ་ཚ་མེད་ན། །མགོ་ལ་བརྒྱབ་པའི་གཙུག་གཡུས།།སྐད་ཆ་བཤད་ནི་མི་ཤེས། །རིག་འཛིན་ཚངས་དབྱངས་རྒྱ་མཚོའི་གསུང་མགུར་དང་གསང་བའི་རྣམ་ཐར་དུ་གསལ། ཞེས་པ་ལྟར་རོ།།གླིང་གེ་སར་རྒྱལ་བོའི་སྒྲུང་ནང་དུ།གླིང་དང་ཧོར་གཉིས་འཐབ་སྐབས།ཧོར་གུར་དཀར་རྒྱལ་བོས་བྱ་བཞི་མངགས་ནས་མཐའ་བཞིའི་རྒྱལ་ཁབ་ཁག་ནང་བཙུན་མོ་བཙལ་བར་བཏང་།ཧོར་གྱི་བླ་བྱ་ཡིན་ཞེས་པའི་བྱ་ནག་པོ་དེ་ཡུལ་མང་བོ་བརྒྱུད་མཐར་གླིང་ཞེས་པའི་གེ་སར་རྒྱལ་བོའི་འཁྲུངས་ཡུལ་དུ་བསླེབས།དེར་བྱ་དེས་གེ་སར་གྱི་བཙུན་མོ་འབྲུག་མོ་ཉིད་ཁོང་གི་ཞལ་ཏ་གཉིས་ཀྱི་མདུན་དུ་དབུ་སྐྲ་སླ་བཞིན་ཡོད་པ་མཐོང་།བྱ་དེ་འབྲུག་མོའི་མཛེས་སྡུག་ལ་ཧང་སངས་པ་དང་།དེས་དབུ་སྐྲ་སླ་སྐབས་ལོགས་སུ་བཞག་པའི་གཙུག་གཡུ་དེ་བརྐུས་ནས་འཁྱེར་སོང་ངོ་།།བྱ་ནག་དེ་ཧོར་ཡུལ་དུ་ལོགས་རྗེས་འབྲུག་མོའི་གཙུག་གཡུ་དེ་རྒྱལ་བོར་ཕུལ་ནས་འབྲུག་མོའི་མཛེས་སྡུག་ལྟ་ན་སྡུག་པའི་ཁྱད་ཆོས་རྣམས་རྒྱལ་བོར་བརྗོད།རྗེས་སུ་འབྲུག་མོ་ཉིད་ཧོར་གྱིས་བཙན་འཕྲོག་བྱས་པས་ཁོང་མོ་རེ་ཞིག་ཧོར་རྒྱལ་བོའི་ཆུང་མར་མི་སྡོད་ཀ་མེད་བྱུང་ངོ་།། ངག་དབང་བསྟན་འཛིན་ཕུན་ཚོགས་ཀྱི་《ཧོར་གླིང་གཡུལ་འགྱེད།》དུ་གསལ།ཐ་ན་དེང་གི་ཆར་ཡང་གཡུ་ནི་རྩོམ་རིག་བརྩམ་བྱའི་ནང་གི་རྒྱུ་ཆར་གྱུར་ཡོད་པ་ནི་ཉེ་ཆར་ལྷ་སར་པར་སྐྲུན་བྱས་པའི་བརྩམས་སྒྲུང་《གཙུག་གཡུ།》ལྟ་བུ་ལགས་སོ།།
གསེར་དང་གཡུ་གཉིས་བསྲེས་ནས་རྒྱན་ཆ་བཟོ་བར་མ་ཟད།དེ་ཉིད་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་མཆོད་པའི་ནང་དུ་བེད་སྤྱོད་བྱ་སྲོལ་ཡོད་པ་ནི་རྒྱ་ཁྱབ་ཏུ་མཆིས།དེ་ལྟ་བུའི་བསྲེས་སྦྱོར་བྱ་སྲོལ་ནི་ཆེས་གནའ་བོའི་ཡིག་ཆའི་ནང་འཁོད་ཡོད་ལ།ལྷག་པར་དུ་བོན་གྱི་དཔེ་ཆའི་ནང་དུ་གསེར་གཡུ་གཉིས་བེད་སྤྱོད་བྱེད་ཚུལ་མང་བོ་འཁོད་ཡོད།དཔེར་ན།བོན་གྱི་ཆོ་གའི་སྐོར་གྱི་དཔེ་ཆ་ཞིག་གི་ནང་དུ།དེ་ནས་དབུ་ལ་ལ་ཐོད་བཅིངས།།ཁ་གསེར་ཁ་གཡུ་ཞལ་དུ་མུར། །གསེར་དང་གཡུ་ཡི་སྒྲོན་མེ་བཏེགས།།མདའ་དར་ཕྱར་ལ་འདི་སྐད་དོ།།《མཁའ་ཀློང་གསང་མདོས།》སུ་གསལ།ཞེས་བྱུང་བ་ལྟ་བུའོ།།ཆོ་ག་དེ་དངོས་སུ་སྤེལ་སྐབས།ཆོ་ག་སྤེལ་མཁན་དེས་ཁ་གསེར་ཞེས་གསེར་རྡོག་གཅིག་ཁ་ནང་གི་གཡས་ངོས་སུ་འཇོག་པ་ཡིན།འོན་ཀྱང་།ཆོ་ག་དེ་རིགས་ཀྱི་ནང་དོན་ནི་གསང་བ་ལྐོག་གྱུར་གྱི་གནད་དུ་ཟད་དོ།སློབ་དཔོན་བསྟན་འཛིན་རྣམ་དག་གིས་ཆོ་ག་དེའི་གལ་ཆེའི་རང་བཞིན་སྐོར་གསུངས།གཟེར་མིག་ལས་ཀྱང་ཁ་གསེར་ཁ་གཡུ་ངོ་མཚར་བཀའ་ཡི་རྟགས་ཞེས་གསེར་གཡུ་བསྲེས་སྦྱོར་གྱི་ཆོ་ག་སྤེལ་སྲོལ་ཡོད་ཚུལ་ར་སྤྲོད་བྱས་ཡོད་དོ།།གཞན་ཡང་ཁ་གསེར་དང་ཁ་གཡུ་ཞེས་པ་དེ་གཉིས་ནི་ཆང་དང་ཇའི་མཆོད་པར་ཡང་གོ་བ་ཡིན་ཏེ།གསེར་བླུགས་པའི་ཕོར་བའི་ནང་དུ་ཆང་ངམ་ཇ་མཆོད་ཕུལ་བར་གསེར་སྐྱེམས་དང་།གཡུ་ཆུང་བླུགས་པའི་ཕོར་ནང་དུ་ཇ་མཆོད་ཕུལ་བར་གཡུ་སྔོན་ཞེས་ཟེར་སྲོལ་ཡོད་དོ།།