14 верасня

	← верасень →
	2024

14 верасня — дзвесце пяцьдзясят сёмы (дзвесце пяцьдзясят восьмы ў высакосны год) дзень года па Грыгарыянскім календары.

Падзеі

775: Леў IV становіцца імператарам Візантыі
1066: Заваяванне Англіі нарманамі: у бітве пад Гасцінгсам нарманы на чале з Вільгельмам Заваёўнікам перамагаюць англасаксонскую армію Гаральда Годвінсана.
1408: Заключэнне «вечнага міру» паміж вялікім князём літоўскім Вітаўтам і вялікім князём маскоўскім Васілём I (стаянне на Угры 1408 — канец вайны 1406—1408 гадоў).
1557: Паміж ВКЛ і Інфлянтамі заключаны Пазвольскі дагавор.
1752: Брытанія і яе калоніі перайшлі на грыгарыянскі каляндар.
1791: Папская дзяржава і Авіньён уключаны ў склад Францыі
1794: Корпус расійскіх ваойскаў А. Суворава нанес паразу польскай арміі пад Дзівінам.
1811: У Прусіі адменена феадальная сістэма.
1812: Войскі Напалеона увайшлі ў Маскву.
1853: Турцыя абвясціла вайну Расійскай імперыі, пачалася Крымская вайна.
1857: Англійскія войскі пачалі штурм Дэлі, які яны захапілі пад час паўстання сіпаеў.
1865: Увядзенне ў Расійскай імперыі закона аб адмене папярэдняй цэнзуры.
1867: Выйшаў у свет першы том «Капітала» Карла Маркса.
1906: У Вільні выйшаў першы нумар «Нашай долі».
1911: У Кіеве смяротна паранены Пётр Сталыпін
1917: Расія аб’яўлена Часовым урадам рэспублікай
1920: Пачаў сваю дзейнасць Беларускі дзяржаўны акадэмічны тэатр імя Янкі Купалы ў Мінску.
1921: У Вільні выйшаў першы нумар штотыднёвіка «Беларускія ведамасці» (рэд. М. Гарэцкі).
1927: У Ніцы з-за таго, что шарф наматаўся на кола аўтамабілю, загінула амерыканская танцоўшчыца Айседора Дункан
1936: На сакрэтнай нарадзе НКУС СССР приняў рашэнне аб масавай засылцы сваіх супрацоўнікаў у Іспанію для ўдзелу ў грамадзянскай вайне
1939: У ЗША ў паветра ўзняўся першы верталёт І. І. Сікорскага — VS-300
1954: На Тоцкім палігоне (Расія) праведзены вайсковыя вучэнні ва ўмовах рэальнага ядзернага выбуху з удзелам да 45 тысяч вайскоўцаў
1957: ААН асудзіла ўвод савецкіх войскаў у Венгрыю.
1960: Заснавана Арганізацыя краін-экспарцёраў нафты (АПЕК). У яё ўвайшлі Ірак, Іран, Кувейт, Саудаўская Аравія і Венесуэла.
1972: Папа Рымскі Павел VI адмяніў пострыг валасоў на галаве каталіцкіх святароў (танзуру), што было абавязковым з V ст.
1973: Кярчы і Наварасійску надана званне горад-герой
1974: Адкрыўся метрапалітэн Сан-Паўлу
1984: Першы ў свеце пералёт праз Атлантычны акіян на паветраным шары выкананы амерыканскім ваеным лётчыкам у адстаўцы Джо Кітынджэрам
2003: Швецыя ў выніку рэферэндуму адмовілася ад переходу на агульнаеўрапейскую грашовую адзінку Еўра
2003: У выніку рэферэндуму Эстонія далучылася да Еўрапейскага Саюза
2015: Навукоўцамі ўпершыню зарэгістравана гравітацыйная хваля, яна была выклікана зліццём дзвюх чорных дзірак на адлегласці 1,36 мільярдаў светлавых гадоў ад Зямлі

Нарадзіліся

953: Го Цзунсюнь, апошні імператар Позняй Чжоу
1618: Пітэр Лелі, англійскі мастак
1737: Іаган Міхаэль Гайдн, аўстрыйскі кампазітар
1760: Луіджы Керубіні, італьянскі кампазітар
1769: Аляксандр Гумбальт, нямецкі натураліст (пам. 6.5.1859)
1864: Роберт Сесіл, брытанскі юрыст, парламенцкі, грамадскі і дзяржаўны дзеяч, ідэолаг Лігі Нацый (пам. 24.11.1958)
1876: Цэзар Клейн, нямецкі мастак
1884: Фабіян Абрантовіч, беларускі рэлігійны і грамадскі дзеяч, каталіцкі святар, прыхільнік беларусізацыі касцёла (пам. 1946)
1920: Альберта Кальдэрон, аргенцінскі матэматык
1938: Леанід Левановіч, беларускі пісьменнік

1951: Уладзімір Мікалаевіч Мельнікаў, украінскі паэт, празаік, кампазітар
1960: Меліса Леа, амерыканская актрыса
1965: Лявон Вольскі, беларускі рок-музыкант
1967: Енс Ліен, нарвежкі кінарэжысёр

Памерлі

258: Кіпрыян Карфагенскі, айцец царквы
407: Іаан Златавуст
1164: Імператар Сутоку
1321: Дантэ Аліг'еры, італьянскі паэт эпохі Адраджэння
1523: Адрыян VI, Папа Рымскі (нар. 2.3.1459)
1712: Джавані Даменіка Касіні, італьянскі і французскі астраном
1743: Нікала Ланкрэ, французскі мастак
1820: Франсуа Жазеф Лефеўр, маршал Францыі
1891: Ёханес Босбам, нідэрландскі мастак
1905: П'ер Саварн'ян дэ Браза, італа-французскі падарожнік
1927: Айседора Дункан, амерыканская танцоўшчыца
1937: Сяргей Астрэйка, беларускі паэт (нар. 9.7.1912)
1942: Ёакім Пухк, эстонскі дзяржаўны дзеяч
1964: Язэп Пушча, беларускі паэт, настаўнік, адзін з заснавальнікаў літаб'яднання «Узвышша» (нар. 20.5.1902)
2000: Ежы Гедройц, польскі публіцыст, выдавец і рэдактар польскага часопісу «Kultura» у Парыжы

Святкуюць