Estáu de sitiu

En Derechu Políticu, el estáu de sitiu ye un réxime d'esceición que tien de ser declaráu pol poder executivusobremanera pol xefe d'Estáu, y cola autorización del órganu llexislativu correspondiente a executalo. L'estáu de sitiu representa un conceutu equivalente al d'estáu de guerra, y por ello danse a les fuercies armaes facultaes preponderantes pa los actos de represión. Mientres el estáu de sitiu queden en suspensu les garantíes constitucionales, con mayor o menor estensión, según les llexislaciones.

Regulación por países

Arxentina

El estáu de sitiu, xunto cola intervención federal, los decreto de necesidá y urxencia (DNU) y la delegación llexislativa, conformen los denominaos institutos d'emerxencia, consagraos na Constitución de la Nación Arxentina. L'estáu de sitiu ye consideráu como una midida escepcional y estraordinario que la so declaración pertenez a los poderes políticos del gobiernu federal, dictada en circunstancies d'estrema gravedá pal orde públicu, la seguridá común y la paz interior, que pueden ser xeneraes tantu por conmoción interna (desórdenes domésticos de gravedá, crisis económiques, sedición o invasión interprovincial, hostilidaes interprovinciales calificaes de guerra civil) como por ataque esterior (invasión por un Estáu estranxeru o cualesquier otra fuercia contrario forana). Nel primer casu, correspuende al Poder Llexislativu la declaración del estáu de sitiu; namái-y va corresponder al Poder Executivu Nacional declaralo, emitiendo un reglamentu o decretu de necesidá y urxencia, cuando'l Congresu de la Nación Arxentina atópase en receso; sicasí, una vegada qu'ésti s'haya aconceyáu o fuera convocáu pol mesmu presidente, va aprobar o va suspender la midida executiva adoptada, por ser atribución constitucional esclusiva d'aquel cuerpu, debiéndose manifestar la so voluntá espresamente. Na conmoción esterior, va ser el Poder Executivo l'encargáu de declarar l'estáu de sitiu, con alcuerdu senatorial, n'unu o en dellos puntos del territoriu de la Nación, supuestos estos postreros nos cualos les garantíes constitucionales van suspendese namái onde esista perturbación del orde, ensin arrobinase a territorios ensin afectar por él.

Los sos efeutos principales rexistrar nuna miedra de poder n'unu o dellos órganos del poder federal, respetando les sos competencies relatives y, arriendes d'ello, el principiu básicu y xeneral de la división de poderes. Correspectivamente, produz la suspensión temporal y llindao namái d'aquelles garantíes que resultaren desaparentes al orde constitucional que cola vixencia del estáu de sitiu búscase caltener. Por esa razón, toles midíes implementaes que nun fueren razonablemente afeches a la gravedá de les circunstancies, van ser consideraes polos xueces inconstitucionales, aceptando'l control de razonabilidad de felicidaes midíes, por culpa de que la emerxencia xéstase dientro del orde constitucional, ensin malvalo nin destruyilo. L'estáu de sitiu va durar hasta que les circunstancies de gravedá que fixeron necesaria la so declaración cesaren; n'otres pallabres: cuando la emerxencia concluyera, la vixencia del estáu de sitiu nun va tener xustificación dalguna. D'ende síguese que, una vegada que yá non s'atope a valir, les garantíes constitucionales afeutaes mientres esi periodu sían restablecíes.

Cualesquier seya la razón que motivara la declaración del estáu de sitiu, seya por conmoción interior o ataque esterior, el Poder Executivo nun va poder arrogarse competencies qu'entepasen la órbita de les que-y son propies, especialmente les del Poder Xudicial, yá que nun va poder condergar nin aplicar penes por sigo. Otra manera, va poder arrestar o treslladar a les persones d'un puntu a otru de la Nación, siempres qu'elles nun optaren por salir del territoriu o pol exiliu (v. gr., en calidá de refuxáu políticu). Nesi sentíu, y anque la declaración del estáu de sitiu seya considerada como una cuestión política non justiciable, van quedar sicasí les midíes escepcionales que por causa de él dimanen, suxetes al control de razonabilidad, tocantes a les sos aplicaciones respecta, per parte del Poder Xudicial.

Na Constitución Arxentina pueden trate los artículos referíos al estáu de sitiu:

Primer Parte: Declaraciones, derechos y garantíes Capítulo Primeru Art. 23.- En casu de conmoción interior o d'ataque esterior que pongan en peligru l'exerciciu d'esta Constitución y de les autoridaes creaes por ella, va declarar n'estáu de sitiu la provincia o territoriu onde esista la perturbación del orde, quedando suspenses ellí les garantíes constitucionales. Pero mientres esta suspensión nun va poder el presidente de la República condergar por sigo nin aplicar penes. El so poder va llindar en tal casu respeuto de les persones, a arrestales o treslladales d'un puntu a otru de la Nación, si elles nun prefirieren salir fora del territoriu arxentín. Segunda Parte: Autoridaes de la Nación Capítulu Segundu Del Senáu Art. 61.- Correspuende tamién al Senáu autorizar al presidente de la Nación por que declare n'estáu de sitiu, unu o dellos puntos de la República en casu d'ataque esterior.

Segunda Parte: Autoridaes de la Nación Capítulu Terceru Atribuciones del Poder Executivu Art. 99.- El presidente de la Nación tien les siguientes atribuciones: -Incisu 16. Declara n'estáu de sitiu unu o dellos puntos de la Nación, en casu d'ataque esterior y por un términu llindáu, con alcuerdu del Senáu. En casu de conmoción interior namái tien esta facultá cuando'l Congresu ta en receso, porque ye atribución que correspuende a esti cuerpu. El presidente exercer coles llimitaciones prescriptas nel artículu 23. Segunda Parte: Autoridaes de la Nación Capítulu Cuartu Atribuciones del Congresu Art. 75.- Correspuende al Congresu: -Incisu 29. Declarar n'estáu de sitiu unu o dellos puntos de la Nación en casu de conmoción interior, y aprobar o suspender l'estáu de sitiu declaráu, mientres el so receso, pol Poder Executivu.

Chile

L'Estáu de Sitiu (y el restu de los Estaos d'Esceición Constitucional) tópense regulaos nos arts. 39 a 45 de la Constitución chilena y na llei 18.415, Orgánica Constitucional d'Estaos d'Esceición.

L'Estáu de Sitiu procede en casos de grave conmoción interior o de guerra civil. Puede ser declaráu pol Presidente de la República con aprobación del Congresu dientro d'un plazu de cinco díes. En casos urxentes, puede decretalo ensin esperar la decisión del Parllamentu, pero namái llindando'l derechu de xunta. L'Estáu de Sitiu dura hasta 15 díes, los que pueden ser anovaos.

Pol Estáu d'Esceición pueden ser acutaes la llibertá de tresporte y desplazamientu y el derechu a xunta. Puede tamién detenese a persones nes sos cases o cortiles que nun sían cárceles. Tamién, puede delegar funciones nos Intendentes y Gobernadores o nos xefes militares que designe al efeuto. Amás, si l'estáu de sitiu ye por causa de guerra civil, cesa la competencia de los tribunales civiles y militares de tiempu de paz, y nel so llugar asumen los tribunales militares de tiempu de guerra (nesti casu, los comandantes de plaza).

Colombia

L'estáu de sitiu funcionó en Colombia a partir de la Constitución de 1886 que nel so artículu 121 dicía: "Artículu 121. Nos casos de guerra esterior, o de conmoción interior, va poder el Presidente, previa audiencia del Conseyu d'Estáu y cola firma de tolos Ministros, declarar turbáu l'orde públicu y n'estáu de sitiu tou la República o parte d'ella. Por aciu tal declaración va quedar el Presidente investido de les facultaes que-y confieran les lleis, y, nel so defectu, de les que-y da'l Derechu de xentes, pa defender los derechos de la Nación o reprimir l'alzamientu. Les midíes estraordinaries o decretos de calter provisional llexislativu que, dientro de dichos llendes, dicte'l Presidente, van ser obligatorios siempres que lleven la firma de tolos Ministros. El Gobiernu va declarar restablecíu l'orde públicu entós que cesara la perturbación o'l peligru esterior; y va pasar al Congresu una esposición motivada de les sos providencies. Van Ser responsables cualesquier autoridaes polos abusos qu'haber cometíu nel exerciciu de facultaes estraordinaries".

Sol amparu del Estáu de Sitiu, el gobiernu colombianu intentó controlar la meyora de la subversión y grupos al marxe de la llei, sicasí, traducir na violación sistemáticamente de los derechos humanos y les llibertaes ciudadanes per parte de dellos axentes del Estáu. La so permanencia nes Instituciones Colombianes, 70 de los 105 años que se caltuvo vixente la Constitución de 1886, derivó n'autoritarismos que dexaron la criminalización de la protesta, la persecución política y la llimpieza social. Lo anterior foi evaluáu por historiadores como Marco Palacios quien indica al respeutu: " Nel Estáu de derechu colombianu, l'autoritarismu espresar n'estáu de sitiu permanente, arma xurídica emplegada pa neutralizar los efeutos políticu y social de la creciente presencia de mases urbanes, convertíes en base d'opinión y d'electoráu, poles movilizaciones lliberales."

Tres la promulgación de la Constitución de 1991 l'estáu de sitiu foi reemplazáu polos estáu d'esceición.

España

L'estáu de sitiu va ser declaráu pol Congresu de los Diputaos por mayoría absoluta, a propuesta esclusiva del Gobiernu, conforme determina nel so artículu 116.4 la Constitución, que de la mesma remite a una llei orgánica pa regular los estaos d'alarma, d'esceición y de sitiu, según les competencies y llimitaciones correspondientes (Llei Orgánica 4/1981).

Esta normativa llegal precisa que'l Gobiernu va poder proponer al Congresu de los Diputaos la declaración d'estáu de sitiu «cuando se produza o amenacie producise una insurrección o actu de fuercia contra la soberanía o independencia d'España, la so integridá territorial o l'ordenamientu constitucional que nun pueda resolvese per otros medios» (LO 4/1981 art. 32). «La correspondiente declaración —añade— va determinar l'ámbitu territorial, duración y condiciones del estáu de sitiu».

El Congresu de los Diputaos va poder coles mesmes determinar nesa declaración «los delitos que mientres la so vixencia queden sometíos a la Xurisdicción Militar» (art. 35). Neses circunstancies, el Gobiernu, que dirixe la política militar y de la defensa, va asumir toles facultaes estraordinaries previstes na Constitución y na citada Llei Orgánica d'Estaos d'Alarma, d'Esceición y de Sitiu y va designar l'autoridá militar que, so la so direición, haya d'executar les midíes que procedan nel territoriu a que l'estáu de sitiu refiérase (art. 33 de la L. O. 4/1981).

L'autoridá militar va publicar y va espublizar a propósito los bandos coles midíes y prevenciones necesaries, acordies cola Constitución, la referida Llei Orgánica 4/1981 y les condiciones reflexaes na declaración del estáu de sitiu. Mientres el tiempu en que permaneza vixente esa situación escepcional, la citada Llei Orgánica 4/1981 determina que les autoridaes civiles van siguir nel exerciciu de les facultaes que nun fueren conferíes a l'autoridá militar, a la que van dar les informaciones qu'ésta-y solicite y cuantes noticies referentes al orde públicu lleguen a la so conocencia (art. 36). Fonte: Ministeriu de Defensa d'España

Perú

En Perú, l'estáu de sitiu ye dictáu pol presidente de la República con alcuerdu del so Conseyu de Ministros con cargu de dar cuenta al Congresu de la República. Esti estáu puede ser declaráu en tou o en parte del territoriu nacional y nun puede entepasar d'un plazu de cuarenta y cinco díes. Na declaración tien de señalase cualos derechos nun se tán acutando o suspendiendo. Entiéndese que nel estáu de sitiu pueden acutase más derechos que nel estáu d'emerxencia, con esceición de los derechos fundamentales.

Al declarase l'estáu de sitiu, el Congresu axuntar de plenu derechu y cualquier prórroga del plazu tien de cuntar cola so aprobación. Nun esiste llende de prórroga.

Ye la facultá que tien el presidente de la república cuando'l conflictu ente'l gobiernu y la población agrávase, y dura 45 díes pero puede prorrogase al igual que l'estáu d'emerxencia, qu'en casos especiales puede pasar los 60 díes, l'estáu de sitiu ye paecíu a un toque de queda.

Ver tamién

• Estáu d'alarma
• Estáu de derechu
• Estáu d'emerxencia
• Estáu d'esceición
• Estáu de guerra (Llei marcial)
• Toque de queda

• Datos: Q453914