Vindonissa

Vindonissa isch es ehemoligs römischs Legionslager i dr Schwiiz.

Dr archäologisch Platz ghöört zu de Kulturgüeter vo nazionaler Bedütig im Kanton Aargau.

Gschicht

D Milidärsidlig isch vermutlech im Joor 14 noch Chrischtus gründt worde. Si lit weschtlich vom Zämefluss vo de Rüüss u de Aare uf em hütige Gebiet vo de Gmeind Windisch im Kanton Aargau. Das isch a der römische Hauptstrooss vo Aventicum, em hütige Avenches, uf Turicum (hüt Züri) gsi.

D Laag vom Römerlager isch an ere strategisch günschtige Stell erfolgt, wo wichtigi Nord-Süd- und Wescht-Oscht-Wäg zämme chömed. Zwüschet 58 vor Chrischtus, wo d Helvetier mit de Röömer under em Caesar sin go kämpfe, und de römische Bsetzig isch a dem Ort e Oppidum vo de Helvetier gstande.

Ugfähr zum Regierigsaatritt vom Kaiser Tiberius im Johr 14 noch Chrischtus het en Abteilig vo de Drizääte Römische Legion aagfange es Lager z errichte, zerscht us Holz. S isch dann etappewiis usbaut worde, bis es ums Johr 40 sini ganzi Grössi het gha.

Wo im Johr 45 oder 46 die Äinezwänzigschti Legion die bishärig Bsatzig abglöst het, hei sie s Legionslager teilwiis umbout. D Holzbaute sin durch Fachwerkgebäud mit Steisockle u Ziegeldächr ersetzt worde. Wo im Johr 70 die Elfti römischi Legion ins Lager cho isch, het si d Gebäud wider umbauet un repariert, d Aalag isch aber erhalte blibe.

• 
  s Amphitheater
• 
  di nachbauti Contubernia
• 
  s rekonschtruierte Südtor

de Plaan und d Zivilsidlig

S Lager het e Flechi vo 21 Hektare gha. Vom Nord- bis zum Südtor isch d Lagerstrooss via decumana, un vom Ost- zum Westtor d via principalis gange. A de Chrüzig vo de beide Stroosse isch s Hauptquartier gsi, südlich devo de Palast vom Legionskomandant. S het au e Badeaalag un es Militärspital im Lager gha. D Unterkünft vo de Mannschafte sin ugfähr 90 Meter lang gsi un hei jewiils Platz für 2 Centurie, als eis Manipel gha, was 200 Legionäre entspricht. Näbe de Kaserne hets im Lager au Ställ für d Rösser, Magazin u Wärkstätte gää.

Ums Lager umme het sich e Siedlig entwickelt. Bi Uusgrabige het mer en grosser Meert, es Amphitheater un mehreri Friedhöf gfunde. Au verschideni Tempel un Wasserleitige si uusgrabe worde.

Vindonissa hüt

Vom Legionlager un de vorglagerte Siidlig gits no viel Relikt. S Amfitheater, s Nord- un s Weschttor cha ma aaluege. S Südtor isch 2006 usgrabe un erforscht worde, denn aber – zums für künftige Generatione z erhalte – wider zugschüttet worde. Dodefür het mer e moderni Rekonschtruktion errichtet, wo zeigt, wie s Tor einisch gsi isch.

Im Gebiet vom Lager stoot d Chlooschtrchile vo Köönigsfälde.

Sit em Juni 2009 gits z Vindonissa de so gnennti Legionärspfad. D Bsucher sollte sich derbi i d Ziit vo de Römer zruck versetze loo. De Legionärspfad het verschidnigi Statione und fangt bi de Contubernia a, de Unterkünft vo de römische Legionär. Di zweiti Schtation isch bim Weschttor un die dritti in de Cloaca Maxima. Di Abwasserleitig isch parallel zu de weschtliche Lagermuur gloffe un het d Kloake zur Aare abgleitet. En Teil vo de Cloaca Maxima isch uf em Legionärspfad begehbar. Da Pfad goht dann witer zum Nordtor, wo nach de noischte Ergebnis vo de Archäologe vermuetlich numme bauet worde-n-isch, wil alli Römerlager es Nordtor gha hei. Wäge de Fund, wo s unterhalb vom Tor git, weiss me hüt, dass s Nordtor füre usgang zu dr Müllkippe, wo s dört gha hed, bruucht worde-n-isch. Me hed früener vermuetet, ass a de Aare an Hafe gsi isch..

Litratur

• Jürgen Trumm: Vindonissa In: Historisches Lexikon vo dr Schwiiz.
• Martin Hartmann: Vindonissa. Oppidum – Legionslager – Castrum. Brugg 1986.
• Martin Hartmann: Das Legionslager von Vindonissa, Archäologische Führer der Schweiz 18. aktualisierte Ausgabe von 2003.
• Regula Frei-Stolba: Vicani Vindonissenses. In: Jahresbericht der Gesellschaft Pro Vindonissa, 1976, S. 7-22.
• Regula Frei-Stolba: Der letzte Legionskommandant von Vindonissa. In: Jahresbericht der Gesellschaft Pro Vindonissa, 2008 [2009], S. 21-30.
• Regula Frei-Stolba: Die neue Bauinschrift aus dem Tempelbezirk des Merkurtempels und zwei weitere Weihinschriften aus Vindonissa. In: Jahresbericht der Gesellschaft Pro Vindonissa 2009, 2010, S. 35-41
• Regula Frei-Stolba: Das Amphitheater Vindonissa Brugg-Windisch. Kanton Aargau. Bern 2011, ISBN 978-3-85782-885-0.

Weblink

 Commons: Vindonissa – Sammlig vo Multimediadateie

• Verein Pro Vindonissa
• Informationen zu den römischen Ausgrabungen
• Legionärspfad