Minnesang

Dr Minnesänger Otto vo Botelaube
(Botelaube-Brunne, Bad Kissinge)

Dr Minnesang (Minne, d Vereerig von ere Dame oder Frau, wo mäistens e hoochi gsellschaftligi Posizion ghaa het; mhd. minne „in Liebi Draadänke“) isch die schriftlig überliifereti, hoch ritualisierti Form vo dr gsungene Liebeslürik, wo im westöiropäische Adel öbbe vo dr Middi vom 12. bis zur Middi vom 13. Joorhundert beliebt gsi isch.

Zitligi Iiornig

Im dütsche Sproochruum cha mä vo öbbe 1155 aa vom ene Minnesang uf Middelhoochdütsch schwätze. D Wersion vom Hoochdütsche, wo im Minnesang brucht worde isch, isch dr ersti bekannti Versuech die dütschi Literatursprooch z veräihäitlige. Erst 400 Joor spööter het s dr Martin Luther zum zwäite Mol brobiert.

Im Spootmiddellater (vo öbbe 1250 aa) häi anderi literarischi Gattige dr höfisch-ritterlig Minnesang abglööst.

Französischi Vorbilder

Die erste Minnesänger, wo mä von ene wäiss, si d Trobadors in Südfrankriich gsi. D Sprooch vo iire Lieder wird in modärner Zit vilmol as Provenzalisch bezäichnet, doo drmit isch aber nit dr okzitanisch Dialäkt vo dr Provence gmäint, sondern en Art von ere okzitanische Koine oder Literatursprooch, wo Elimänt us verschiidene okzitanische Dialäkt ufgnoo het. Dr Minnesang vo de südfranzösische Trobadors und spööter au vo de nordfranzösische Trouvères, het e groosse Iifluss uf d Aafäng vom dütsche Minnesang gha.

Am beste gseet mä dä Iifluss an de sogenannte Kontrafakture, also dr (dütsche) Nöitextierig vo provenzalische Döön (e literarische Doon isch d Äihäit vom Värsmaass, dr Stroofeform und dr Melodie). Dr franzöösisch Iifluss gseet mä aber au draa, wie dütschi Minnesänger sich Müe gää häi, mit raffinierte Meter und Riimtechnike äänlig artifiziell z glänze wie die franzöösische Sänger.

Bedütendi dütschsproochigi Minnesänger (in chronologischer Ornig)

Dr Kürebärger (in dr Middi vom 12. Joorhundert)
Dietmar vo Aist
Heinrich vn Veldeke
Friedrich vo Huuse
Albrecht vo Johansdorf
Hartmann vo Aue
Heinrich vo Morunge
Reinmar dr Alt
Walther vo dr Vogelwäid
Wolfram vo Eschebach
Otto vo Botelaube
Neidhart (1. Helfti vom 13. Joorhundert)
Gottfried vo Neife
Burkart vo Hoochefels
Dr Tannhüüser
Ulrich vo Liechtestäi (öbbe 1200–1275)
Konrad vo Würzburg (1220/1230–1287)
Frauelob (Heinrich vo Meisse) (1250/1260–1318)
Johannes Hadlaub (Ändi vom 13. Joorhundert bis 1340)
Hugo vo Montfort
Oswald vo Wolkestäi
Dr Mönch vo Salzburg

Usgoobe und Litratuur

Die Große Heidelberger Liederhandschrift (Codex Manesse), uusegee vom Friedrich Pfaff, Häidelbärg 1984
Codex Manesse. Die Große Heidelberger Liederhandschrift. Texte – Bilder – Sachen, Katalog zur Ausstellung der Universitätsbibliothek Heidelberg 1988, uusegee vom Elmar Mittler und Wilfried Werner, Häidelbärg 1988.
Thomas Cramer: Die kleineren Liederdichter des 14. und 15. Jhs. 4 Bänd., Münche 1979–1985
Carl von Kraus: Deutsche Liederdichter des 13. Jhs., 2. Uflaag. Tübinge 1978, ISBN 3-484-10284-5.
Hugo Kuhn: Minnesangs Wende ( = Hermaea; Neue Folge 1), 2. Uflaag. Tübinge 1967
Hugo Kuhn: Minnesang des 13. Jhs. Ausgewählt von H. Kuhn, mit Übertragung der Melodien von Georg Reichert, Tübingen 1953
Minnesangs Frühling, herausgegeben von Hugo Moser, Helmut Tervooren, 38. Uflaag. Stuttgart 1988, ISBN 3-7776-0448-8.
Harald Haferland: Hohe Minne. Zur Beschreibung der Minnekanzone, Berlin 2000 (Beihefte zur Zeitschrift für deutsche Philologie 10)
Gert Hübner: Minnesang, Minnerede. In: Gert Ueding (Hrsg.): Historisches Wörterbuch der Rhetorik. Darmstadt: WBG 1992ff., Bd. 10 (2011), Sp. 701-711.
Olive Sayce: The medieval German lyric. 1150–1300 Oxford 1982
Günther Schweikle: Minnesang. 2. Uflaag (= Sammlung Metzler; Band 244), Stuttgart/Weimar 1995, ISBN 3-476-10244-0.
Eva Willms: Liebesleid und Sangeslust. Untersuchungen zur deutschen Liebeslyrik des späten 12. und frühen 13. Jahrhunderts. (= Münchener Texte und Untersuchungen zur deutschen Literatur des Mittelalters; Band 94), Düsseldorf 1990, ISBN 3-7608-3394-2.