Vlag van Suid-Afrika

Vlag van Suid-Afrika

Vlag van Suid-Afrika
Bynaam	Die Seskleur / Die Reënboogvlag
Gebruik	Burgerlike- en staatsvlag en vaandel
Verhouding	2:3
Goedgekeur	27 April 1994
Ontwerp	’n Swart driehoek met geel fraiing teen die vlagpaal, ’n groen gaffel met wit fraiings met sy tande teen die vlagpaal en loop tot in die wapperkant met rooi bo en blou onder.
Ontwerp deur	Frederick Brownell
Wisselvormvlag van Suid-Afrika
Gebruik	Vlootvaandel
Verhouding	2:3
Goedgekeur	29 September 1994
Ontwerp	’n Groen Sint Joriskruis met wit agtergrond en die nasionale vlag in die skildhoek.
Wisselvormvlag van Suid-Afrika
Bynaam	Lugmagvaandel
Verhouding	2:3
Goedgekeur	27 April 1994
Ontwerp	’n Blou vlag met die rondeau van die Suid-Afrikaanse Lugmag in die wapperkant en die nasionale vlag in die skildhoek.

Die nasionale vlag van Suid-Afrika is op 20 April 1994 in die Staatskoerant afgekondig en op 27 April 1994 amptelik in gebruik geneem. Die vlag is reghoekig en het ’n ewe groot rooi (bo) en blou (onder) horisontale band, wat deur ’n middelste groen band geskei word. Die groen band vertak in ’n horisontale Y-vorm, waarvan die twee bene in die hoeke aan die vlagpaal se kant eindig. Binne-in die twee groen bene is ’n swart driehoek, wat met goue strepe geskei word. Die rooi en blou band word deur wit strepe van die groen band geskei. Die bane aan die wapperkant het ’n verhouding van 5:1:3:1:5.

Die vlag van Suid-Afrika is in Maart 1994 deur die destydse Suid-Afrikaanse staatsheraldikus Frederick Brownell ontwerp en aan die begin van die algemene verkiesing van 1994 goedgekeur. Die nuwe nasionale vlag is gekies om die land se nuwe demokrasie aan die einde van apartheid te simboliseer en het die vlag vervang wat van 1928 af gebruik is. Met die einde van apartheid was daar ’n algemene gevoel dat die voormalige nasionale vlag – bekend as Oranje, Blanje, Blou weens sy kleure – vervang moes word as gevolg van sy rassistiese konnotasies in die oë van baie Suid-Afrikaners. Die ou vlag word vandag dikwels óf as ’n simbool van Afrikanernasionalisme of as ’n simbool van apartheid beskou.

In die soeke na ’n nuwe vlag is die publiek ingespan om aan ’n wedstryd deel te neem, maar geen van die ontwerpe is deur die Nasionale Simbolekommissie goedgekeur nie. Toe die eerste demokratiese verkiesing in Suid-Afrika nader, is ’n ontwerp van Frederick Brownell tydelik aangeneem en net sewe dae voor dié geleentheid aan die publiek bekendgestel. Die reaksies was só positief dat die tydelike vlag amptelik as nasionale vlag in die grondwet van Suid-Afrika, Hoofstuk 14 se Bylae 1 – Nasionale Vlag (bl. 129), ingeskryf is. Gesien in die lig van die probleme wat Suid-Afrika in sy geskiedenis beleef het, is die konsensus oor die nuwe nasionale vlag buitengewoon. Ten spyte van sy nuutheid het die vlag ’n uitstekende nasionale simbool geword. Byname vir die vlag sluit in die Seskleur en die Reënboogvlag.

Ontwerp

Vlagkundige beskrywing

Die vlag wapper by ’n sportbyeenkoms in 2009 op die Sydney-krieketveld

Die nasionale vlag word in die grondwet van Suid-Afrika, Hoofstuk 14 se Bylae 1 – Nasionale Vlag (bl. 129), soos volg beskryf:

1. Die nasionale vlag is reghoekig, en is een en ’n half maal so lank as wat dit breed is.
2. Dit is swart, goud, groen, wit, rissierooi en blou.
3. Dit het ’n groen Y-vormige baan wat een vyfde van die breedte van die vlag is. Die middellyne van die baan strek van die boonste en onderste hoeke naas die vlagpaal, sluit in die middel van die vlag by mekaar aan en strek daarvandaan horisontaal na die middel van die wapperrand.
4. Die groen baan is bo en onder wit gesoom en na die vlagpaal goud gesoom. Elke soom is een vyftiende van die wydte van die vlag.
5. Die driehoek naas die vlagpaal is swart.
6. Die boonste horisontale baan is rissierooi en die onderste horisontale baan is blou. Hierdie bane is elk ’n derde van die breedte van die vlag.

Simboliek

Die ontwerp en kleure is ’n samevatting van hoofelemente uit Suid-Afrika se vlaggeskiedenis. Drie van die vlag se kleure (rooi, wit en blou) is ontleen aan vroeëre vlae van die land en kan beskou word as ’n verteenwoordiging van die Nederlandse en Britse vlagtradisies in Suid-Afrika. Groen is gedurende die 19de eeu in die Transvaalse Vierkleur (1857) vir die eerste keer in gebruik geneem, terwyl die nasionale vlag van die Boererepubliek Goosen (1882) ’n swart streep daarin gehad het. Geel/goud word saam met groen gereeld in die Suid-Afrikaanse sportkonteks gebruik. Daarvolgens is geel/goud en groen die nasionale sportkleure van Suid-Afrika en word onder andere deur die nasionale spanne in (genoem word die “groot drie”) sokker (Bafana-Bafana en Banyana-Banyana), krieket (Proteas) en rugby (Springbokke) gebruik. Saam met die vlag van Suid-Soedan is die vlag van Suid-Afrika een van net twee vlae wêreldwyd wat ses verskillende kleure in sy hoofontwerp het (dit sluit skakerings van een kleur in ’n vlag uit). Daar is geen amptelike simboliek aan die vlagkleure verbonde nie. Drie van die vlag se kleure (rooi, wit en blou) kom van die vlae van die twee Boererepublieke en die Union Jack in die middel van die ou landsvlag, en die ander drie kleure (swart, groen en goud) kom van die vlag van die ANC (wat die vernaamste versetbeweging teen die rassistiese regering was). Die groen Y-vorm beteken dat Suid-Afrika as een nasie die toekoms moet ingaan, of dat die hede en die verlede saamvloei.

Ontwerp

Met die aanvang van die nuwe regering in 1994 het Suid-Afrika ook ’n nuwe vlag gekry om die nuwe verenigde nasie te simboliseer. Die vlag is ontwerp deur Frederick Brownell, destydse staatsheraldikus van Suid-Afrika. Hy het volgens eie bewerings ook die vlag van Namibië ontwerp nadat dit op 21 Maart 1990 van Suid-Afrika onafhanklik geword het.

Konstruksietekening

Kleure

Die kleurskema word hieronder gelys:

Kleurskema	Groen		Swart		Wit		Geel		Rooi		Blou
Pantone		3415 c						1235 c		179 c		Reflex blue c
RGB-kleurmodel		0-124-89		0-0-0		255-255-255		252-181-20		226-61-40		12-28-140
CMYK		C100-M0-Y28.23-K51.37		C0-M0-Y0-K100		C0-M0-Y0-K0		C0-M28.17-Y92.06-K1.18		C0-M73.01-Y82.3-K11.37		C91.43-M80-Y0-K45.1
Heksadesimaal		007C59		000000		FFFFFF		FCB514		E23D28		0C1C8C
Tekstielkleur		CKS 42 c Spektrumgroen		CKS 401 c Blou-swart		CKS 701 c Nasionale vlagwit		CKS 724 c Goudgeel		CKS 750 c Chilli-rooi		CKS 762 c Nasionale vlagblou

Geskiedenis

Tot 1902

Die ná die Boere se Groot Trek in Transvaal gestigte Zuid-Afrikaansche Republiek het ’n vierkleurige vlag met die bynaam Vierkleur gebruik. Die vlag het drie horisontale bane in rooi, wit en blou gehad, soos die vlag van Nederland, en in die vlagpaalkant ’n groen vertikale baan gehad. Dit is vanaf 1857 tot 1874, weer vanaf 1875 tot 1877 en dan vanaf 1881 tot 1902 gebruik. Onder President Thomas François Burgers is vanaf 1874 tot 1875 die Burgers Flag (of Kruisvlag) gebruik, wat ’n rooi Andreaskruis met wit fraiings op ’n blou veld vertoon. Ná die republiek se nederlaag tydens die Tweede Vryheidsoorlog is in die Britse Transvaalkolonie ’n blou vaandel gebruik. Dit het in die wapperkant ’n wit skyf met ’n rustende leeu in ’n veldlandskap vertoon.

’n Ander Boererepubliek, die Oranje-Vrystaat, het vanaf 1857 tot 1902 ’n vlag met sewe bane in wit en oranje (beginnende met wit), met die Nederlandse vlag (rooi-wit-blou) in die skildhoek gebruik. Ná die verowering deur die Britte is ook hier, in die Oranjerivierkolonie, ’n blou vaandel met ’n springbok op ’n wit skyf in die wapperkant ter onderskeiding gebruik.

• Vroeë vlae onder Nederlandse bewind
• 
  Vlag van die Nederlandse Kaapkolonie; Vlag van die Verenigde Oos-Indiese Kompanjie, 1602 tot 1795
• 
  Jan van Riebeeck se vlag: die Nederlandse Prinsevlag, 1652
• 
  Vlag van die Bataafse Republiek: die Nederlandse Statenvlag, 1803 tot 1806
• 
  Vlootvaandel van die Bataafse Republiek, 1803 tot 1806

• Vlae van Boererepublieke
• 
  Vlag van die Oranje-Vrystaat, 1854 tot 1902
• 
  Vlag van die Zuid-Afrikaansche Republiek (Transvaal), 1857 tot 1874, 1875 tot 1877 en 1881 tot 1902
• 
  Vlag onder die presidentskap van Thomas François Burgers, 1874 tot 1875

1902–1910

Ná die Tweede Vryheidsoorlog van 1899 tot 1902 en die stigting van die Unie van Suid-Afrika in 1910 is die Britse vlag gebruik as die vlag van die Unie. Vir gebruik op see is blou en rooi Britse vaandels gebruik, met die wapenskild uit die landswapen om hulle te differensieer. Hulle is nie bedoel as die nasionale vlag nie maar as handelsvlag en diensvlag ter see, maar in werklikheid is veral die rooi variant as ’n nieamptelike nasionale vlag beskou.

• Vlae van Britse kolonies
• 
  Vlag van die Kaapkolonie, 1876 tot 1910
• 
  Vlag van die Oranjerivierkolonie, 1904 tot 1910
• 
  Vlag van die Transvaalkolonie, 1904 tot 1910
• 
  Vlag van die Natalkolonie, 1875 tot 1910

1910–1928

Toe die Unie van Suid-Afrika in 1910 as deel van die Britse Ryk gestig is, was die Union Jack die enigste vlag wat amptelike status geniet het. Vir gebruik op see is die blou en rooi Britse vaandels gebruik, met Suid-Afrika se landswapen daarop om hulle van die gewone vaandels te onderskei. ’n Nuwe wapen is in September dieselfde jaar ontwerp en lasbriewe van die admiraliteit is in Desember uitgereik wat die gebruik van die wapen op ’n rooi vaandel goedgekeur het. Alhoewel die vlag vir gebruik op see bedoel was, is die Suid-Afrikaanse rooi vaandel, soos in ander kolonies en heerskappye van die Britse Ryk, op land as ’n de facto nasionale vlag gebruik. In 1912 is ’n koninklike lasbrief uitgereik waarvolgens die Suid-Afrikaanse rooi vaandel verander is om die wapen op ’n wit skyf te plaas, aangesien ’n reël in die Admiralty Flag Book voorgeskryf het dat die wapen op ’n wit skyf geplaas moes word indien een kleur van die wapen met die veld van die vaandel ooreenstem. Na bewering het Louis Botha in 1915 die Suid-Afrikaanse rooi vaandel ná die verowering van Duits-Suidwes-Afrika as deel van die Suidwes-Afrika-veldtog in Windhoek gehys. Die rooi vaandel is glo soms op regeringsgeboue gehys en die blou vaandel by Suid-Afrika se verteenwoordigende kantore in die buiteland. Die Suid-Afrikaanse rooi vaandel was nóg onder die Anglo-Afrikane nóg onder die Afrikaner-gemeenskap gewild. Afrikaners het dit verwerp omdat die vlag die Union Jack gebruik het en Anglo-Afrikaners omdat dit nie die Union Jack alleenlik was nie. Die Suid-Afrikaanse rooi vaandel het nie langer as die nieamptelike vlag gedien nie, maar is tot in 1951 as handelsvlag op see gebruik.

In 1925, ná die algemene verkiesing van 1924 waarin Barry Hertzog as die eerste eerste minister van die Nasionale Party verkies is, is deur Daniël François Malan aan die parlement ’n wet vir ’n nuwe vlag voorgelê, waarvan Malan gehoop het dat dit ’n “suiwer vlag” sonder die Union Jack is. Debatte oor ’n verandering aan die vlag het tot drie jaar se ingewikkelde onderhandelinge gelei, aangesien die Afrikaners as nasate van Boere wat in die Tweede Vryheidsoorlog geveg het, die Union Jack in die vlag as onvanpas verwerp het, terwyl die Anglo-Afrikane gevrees het dat die stemmeerderheid van Afrikaners besig was om simbole van die Britse Ryk te verwyder; en die Natalprovinsie het met afstigting gedreig indien die Union Jack verwyder sou word. Ná drie jaar is ’n kompromie bereik waarvolgens die nuwe vlag ’n kleiner weergawe van die Union Jack sou vertoon en nie ’n vaandel is nie. Die Union Nationality and Flags Act 1928 het ook bepaal dat die nuwe vlag van Suid-Afrika en die Union Jack saam as amptelike vlae van Suid-Afrika sou dien.

• Suid-Afrikaanse Vaandels
• 
  Rooi vaandel van die Unie van Suid-Afrika, 1910 tot 1912
• 
  Blou vaandel van die Unie van Suid-Afrika, 1910 tot 1928
• 
  Rooi vaandel van die Unie van Suid-Afrika, 1912 tot 1928; handelsvlag op see tot in 1951
• 
  ’n Ander weergawe van die Rooi vaandel van die Unie van Suid-Afrika met die volledige wapen van Suid-Afrika op ’n wit skyf

1928–1994

Die hoofartikel vir hierdie afdeling is: Oranje, Blanje, Blou.

Drie klein vlae op die vlag van Suid-Afrika, gebruik van 1928 tot 1982.

Drie klein vlae op die vlag van Suid-Afrika, gebruik van 1982 tot 1994.

Die drie kleiner vlae binne die ou vlag van Suid-Afrika is van links: die vlag van die Verenigde Koninkryk, die vlag van die Oranje-Vrystaat en die vlag van die Zuid-Afrikaansche Republiek (Transvaal)

Oranje, Blanje, Blou, die voormalige vlag van Suid-Afrika, 1928 tot 1994

In 1925 het Suid-Afrikaners begin dink aan ’n eie vlag vir die Unie van Suid-Afrika. Hierdie idee het momentum verkry onder die regering van Barry Hertzog, wat ’n eie Suid-Afrikaanse identiteit sonder ’n Britse invloed as ’n politieke ideaal voorgestaan het. Daar was felle teenstand deur sommige mense wat die Union Jack wou hê. In Durban het 15 000 mense amper oproerig geraak in hul teenstand teen ’n nuwe vlag. Betogings van ondersteuners van die Union Jack het sedert 1925, met die indiening van ’n wetsontwerp vir die behoud van die Union Jack, ook momentum verkry. In reaksie het die regering professor Blommaert in bevel van ’n sentrale vlagkomitee aangestel om aanbevelings te versamel. Hul verslag kon eers in 1927 ingedien word, waarin hulle ’n vlag, soortgelyk aan dié van prins Willem van Oranje met ewe breë horisontale bande in oranje, wit en blou voorgestel het. Hierdie vlag was juis die agtergrond van die Nederlands-Oos-Indiese Kompanjie aan die Kaap. Die vlag word ook die Van Riebeeckvlag of die Prinsevlag genoem. In die middel van die wit baan was die vlag van die Oranje-Vrystaat, wat vertikaal afhang. Aan weerskante daarvan en vas daarteen is die Union Jack, soos dit in 1927 bestaan het, horisontaal en in die rigting van die vlagpaal; die Vierkleur van die Zuid-Afrikaansche Republiek horisontaal en weg van die vlagpaal af. In hierdie reëling geniet elkeen van die miniatuurvlae gelyke voorrang.

Die regering het tot ’n verdere vergelyk gekom: Daar sou voortaan twee nasionale vlae in Suid-Afrika wees, die nuwe vlag en die Union Jack. Die minister van binnelandse sake wat die wetsontwerp voorgestel het, Daniël François Malan, het soos volg verduidelik: Union nationals must also be British subjects, a smaller circle within a larger one (“Onderdane van die Unie moet ook Britse onderdane wees, ’n kleiner kring binne-in ’n groter een”). Die Uniale Nasionaliteit en Vlaewet (No. 40 van 1927) is met ’n groot meerderheid aanvaar. Die nuwe vlag is vir die eerste keer op 31 Mei 1928 gehys. Omdat die miniatuurvlag van die Oranje-Vrystaat op sy beurt ’n miniatuur van die Nederlandse vlag bevat het, was die ou Suid-Afrikaanse vlag die enigste voormalige nasionale vlag wêreldwyd met ’n vlag binne ’n vlag binne ’n vlag.

Die keuse van die Prinsevlag as basis was ’n kompromie omdat dit die eerste vlag op Suid-Afrikaanse bodem was en omdat dit ’n polities neutrale vlag was (dit was geen land se nasionale vlag nie). ’n Ander aspek aan die kompromie was dat die Britse vlag óók die amptelike vlag sou bly. Suid-Afrika was dus die enigste land ter wêreld met twee nasionale vlae. Hierdie situasie het in 1957 verander toe die Union Jack sy status as nasionale vlag verloor het. Die rooi vaandel van 1910 is egter tot 1 Januarie 1951 as die handelsvlag behou.

Ná ’n referendum het Suid-Afrika op 31 Mei 1961 ’n republiek geword, maar die vlag het dieselfde gebly ondanks druk van Brittanje om die Britse vlag te verwyder. Ook Afrikaners het vir die verwydering van die Britse vlag gepleit. In 1968 het die destydse eerste minister, John Vorster, hom vir die aanneming van ’n nuwe vlag ter geleentheid van die tiende herdenking van republiekwording in 1971 beywer, maar dit het nooit gerealiseer nie.

Tydens die hernuwing van die Suid-Afrikaanse staat deur die grondwet van 1983 (wat vanaf 1984 van krag was) is die vlag behou en in die twee Seksies 3 en 4 opnuut gedefinieer.

Die Onderhandelinge om apartheid te beëindig het gelei tot die Suid-Afrikaanse referendum van 1992, waarin die meerderheid kiesers vir ’n einde aan apartheid gestem het. Die referendum het ook meegebring dat die Internasionale Rugbyraad die Suid-Afrikaanse nasionale rugbyspan weer vir toetswedstryde toegelaat het. Die ANC het ingestem, onder die voorwaarde dat die vlag van Suid-Afrika nie gebruik word nie. Tydens die Olimpiese Somerspele 1992 in Barcelona het die Suid-Afrikaanse atlete onder ’n nuut ontworpe vlag van die Suid-Afrikaanse Sportkonfederasie en Olimpiese Komitee (SASKOK) deelgeneem, só ook tydens die Olimpiese Winterspele 1994 in Lillehammer. Tydens die Krieketwêreldbeker 1992, die eerste vir die Suid-Afrikaanse nasionale krieketspan en Suid-Afrika se eerste deelname aan ’n internasionale toernooi ná die einde van apartheid, het hulle onder die ou Suid-Afrikaanse vlag deelgeneem.

• Voormalige vlae van Suid-Afrika
• 
  Vlag van die Unie van Suid-Afrika met ’n donker skakering van “unieblou”, 1928 tot 1961 en daarna van die Republiek van Suid-Afrika, 1961 tot 1982
• 
  Vlag van Suid-Afrika met ’n helder skakering van “Solway”-blou soos dit in 1982 deur die Suid-Afrikaanse regering bepaal is.
• 
  Olimpiese Vlag van Suid-Afrika tydens die Olimpiese Somerspele 1992
• 
  Olimpiese Vlag van Suid-Afrika tydens die Olimpiese Winterspele 1994

Huidige vlag sedert 1994

Die voormalige Suid-Afrikaanse ambassadeur in die Verenigde State, Harry Schwarz, onthul die nuwe vlag van Suid-Afrika op 6 Mei 1994

’n Wapperende vlag van Suid-Afrika

Met die einde van apartheid was daar ’n behoefte om die ou vlag as gevolg van sy rassistiese konnotasies in die oë van baie Suid-Afrikaners te vervang. Die ou vlag word sedertdien veral as ’n simbool van Afrikanernasionalisme of apartheid beskou. Die huidige vlag van Suid-Afrika is op 27 April 1994, die dag van die algemene verkiesing van 1994, vir die eerste keer gehys. Dit sou oorspronklik net as ’n voorlopige vlag dien en sy ontwerp is eers ’n week vooraf goedgekeur.

Die keuse van ’n nuwe vlag en wapen was deel van die CODESA-onderhandelingsproses wat op 20 Desember 1991 begin is om apartheid te beëindig, en tot die inwerkingstelling van ’n onderhandelingsraad tussen die regering en die opposisie oor ’n nuwe grondwet gelei het. Dié onderhandelingsraad het in Augustus 1993 op die inwerkingstelling van ’n kommissie ter verkryging van nuwe nasionale simbole besluit. Hulle het die mandaat verkry om vier voorstelle vir ’n nasionale vlag én ’n wapen aan die onderhandelingsraad voor te lê. Nadat in 1993 ’n landwye openbare kompetisie van stapel gestuur is, het die Nasionale Simbolekommissie meer as 7 000 ontwerpe ontvang. ’n Aantal ontwerpe is op die kortlys geplaas en aan die publiek en die Onderhandelingsraad voorgelê, maar geeneen het entoesiastiese ondersteuning ontlok nie. Vervolgens is ’n aantal ontwerpateljees gekontak om verdere voorstelle in te dien, maar hul ontwerpe het ook geen aftrek gekry nie. Aan die einde van 1993 het die Parlement verdaag sonder om oor ’n geskikte nuwe vlag te besluit.

Die vlag van die African National Congress

In Februarie 1994 het Cyril Ramaphosa en Roelf Meyer, onderskeidelik die hoofonderhandelaars van die African National Congress en die regerende Nasionale Party, die taak gekry om die vlagvraagstuk op te los. ’n Eindelike ontwerp is op 15 Maart 1994 goedgekeur, afgelei van ’n ontwerp deur die destydse Suid-Afrikaanse staatsheraldikus Frederick Brownell. Dit kombineer die Nederlandse kleure rooi, wit en blou met die ANC-kleure swart, groen en geel. Toe die eerste demokratiese verkiesing in Suid-Afrika nader, is dié ontwerp net sewe dae voor dié geleentheid aan die publiek bekendgestel. Die reaksies was baie positief. Die nuwe nasionale vlag is vir die eerste keer op 27 April 1994 amptelik gehys, die dag waarop die land se eerste demokratiese verkiesings begin het. As ’n resultaat van die geskiedkundige verkiesing is Nelson Mandela op 10 Mei 1994 as Suid-Afrika se eerste demokraties verkose president ingehuldig. Die vlag is deur die meeste Suid-Afrikaners goed ontvang, al het ’n klein minderheid beswaar daarteen aangeteken; honderde lede van die Afrikaner Volksfront het die nuwe vlag voor die verkiesing van April 1994 in Bloemfontein uit protes verbrand.

Die afkondiging van die nuwe nasionale vlag deur die Suid-Afrikaanse president, F.W. de Klerk, is eers op 20 April 1994 gepubliseer, net sewe dae voordat die vlag ingewy moes word. Soos in Suid-Afrika se tussentydse grondwet bepaal is, moes die vlag vir ’n proefperiode van vyf jaar bekendgestel word, waarna daar bespreking sou wees oor of die nasionale vlag in die finale konsep van die grondwet verander moes word of nie. Die Grondwetlike Vergadering was verantwoordelik vir die opstel van die land se nuwe grondwet en het vir voorleggings gevra, onder meer oor die kwessie van die verskillende nasionale simbole van Suid-Afrika. 118 voorleggings is ontvang ten gunste van die nuwe vlag en 35 wat daarop aangedring het dat die nuwe vlag verander moes word. Vervolgens is op 28 September 1995 beslis dat die vlag nie verander sou word nie en is dit in Bylae 1 van die Grondwet van Suid-Afrika ingeskryf; dié grondwet het op 4 Februarie 1997 in werking getree.

Protokol

Historiese vlae wapper oor die Kasteel die Goeie Hoop (v.l.n.r.; intussen verwyder): die huidige vlag van Suid-Afrika sedert 1994, die vorige vlag van Suid-Afrika (1928–1994), die vlag van die Verenigde Koninkryk (1806–1928), die vlag van Nederland (1803–1806), die vlag van Groot-Britannje (1795–1803) en die Nederlandse Prinsevlag (1652–1795)

Die vlag van Suid-Afrika (horisontaal en vertikaal)

Vlag van Suid-Afrika gekruis met ’n ander nasionale vlag

Plek van die Suid-Afrikaanse vlag ten opsigte van ander nasionale vlae

Plek van die Suid-Afrikaanse vlag in ’n parade

Plek van die Suid-Afrikaanse vlag onder dak

Die Suid-Afrikaans vlag wapper halfstok by Port Elizabeth tydens die rouperiode na die dood van Nelson Mandela op 12 Desember 2013. Dit is glo die hoogste vlagpaal in Afrika en die grootste Suid-Afrikaanse vlag wêreldwyd

Die protokol vir die gebruik van die Suid-Afrikaanse vlag is uitgereik kort voor dit in 1994 aanvaar is. Dit bepaal die gebruik van die vlag in Suid-Afrika. Die reëls vir die gebruik van die vlag buite die grense van Suid-Afrika word bepaal deur die plek waar die vlag gebruik word.

Behoorlike vertoning van die vlag

Die Suid-Afrikaanse regering het riglyne vir die behoorlike vertoning van die vlag by aangewese vlagstasies gepubliseer, in Regeringskennisgewing 510 van 8 Junie 2001 (Staatskoerant nr 22356). Hierdie reëls geld net vir vlagstasies van openbare instellings en nie vir die algemene publiek nie.

Die Suider-Afrikaanse Vlagkundige Vereniging (SAVA), ’n nieamptelike vereniging vir die bestudering van vlae, het hul eie gids vir die behoorlike vertoning van die vlag in 2002 gepubliseer. Hierdie gids het geen amptelike gesag nie, maar is opgestel met algemeen aanvaarde Vlagkundige etikette en beginsels in gedagte.

Eerbied vir die vlag

Die Suid-Afrikaanse wet stel dit dat die vlag te alle tye met “waardigheid en eerbied” hanteer moet word. Die amptelike reëls stel dit onder andere:

• dat die vlag nooit aan die vloer mag raak nie,
• dit mag nie as tafeldoek dien of voor ’n platform neergelê word nie,
• dit mag nie gebruik word om ’n standbeeld, plakkaat of hoeksteen te bedek nie (bv. by die bekendstelling van ’n nuwe standbeeld),
• dit mag nie gebruik word om enige wedloop/-ren of kompetisie te begin of eindig nie,
• dit mag nie gebruik word as onderklere, bad- en vloermatte of enige soortgelyke vernederende toepassing nie,
• dit mag nie gebruik word in enige kommersiële advertering op ’n manier wat die vlag sal verdraai of disrespekteer nie.

Die toestemming van die president van Suid-Afrika word benodig om die vlag binne die grense van die land te mag vervaardig.

Tradisionele reëls om die vlag te hanteer

Daar is ’n aantal tradisionele reëls van eerbied wat nagestreef behoort te word wanneer die vlag hanteer of vertoon word. Tradisie wil dit hê dat die vlag aan die begin van elke werksdag gehys moet word; voor of tydens sonsondergang moet die vlag egter weer gestryk word. Die vlag kan slegs snags bly hang wanneer dit voldoende verlig is. Hierdie reëls is slegs van toepassing op vlae wat deur die regering gehys word; vlae op privaateiendom mag 24 uur per dag hang.

Die vlag moet seremonieel gehys en gestryk word. Wanneer iemand sien dat ’n amptelike vlag gehys of gestryk word behoort hulle te stop en eerbied te toon. Wanneer so iemand ’n hoed op het behoort dit afgehaal te word en met die regter hand voor die persoon se hart gehou te word. Persone in uniform moet volgens hul diensvoorskrifte die vlag groet.

Die vlag moet altyd korrek vertoon word, d.w.s. met die swart driehoek teen die vlagpaal. Die vlag mag ook vertikaal gehang word deur die vlag te hys, dit so te draai dat die swart driehoek bo is en die vlag om te draai. Die rooi trapesium behoort dus links te wees. ’n Mens “lees” ’n vlag soos ’n boek, van bo na onder en van links na regs en na die omwenteling behoort die resultaat dieselfde te wees.

Dit word as beledigend gesien om die vlag te vermink of deur ’n vuil vlag te hys. Vlae wat nie meer herstel kan word nie behoort vernietig te word, by voorkeur deur middel van verbranding. Vlagpale behoort ook goed in stand gehou te word.

Korrekte vertoning van die vlag

Die reëls betreffende die korrekte metodes om die vlag te vertoon stel dat wanneer twee Suid-Afrikaanse vlae horisontaal aan ’n muur agter ’n podium gehang word, hulle vlagpaalkante na mekaar behoort te wys met die rooi baan aan die bokant. Indien die vlag aan ’n stok in die muur gehang word moet die stok op ’n sekere hoek ten opsigte van die muur geplaas wees, sodat die vlag nie aan die muur raak nie.

Suid-Afrika se amptelike vlagpale is:

• Parlementsgebou in Kaapstad
• Uniegebou in Pretoria
• Tuynhuys en 120 Pleinstraat in Kaapstad
• Kantore van die premiers van die nege provinsies
• Alle howe in Suid-Afrika
• Alle internasionale en nasionale lughawens in Suid-Afrika
• Sulke ander hoofgeboue wat die ministeries van buitelandse sake huisves of enige ander gebou wat deur die presidensiële kantoor as sulks aangewys is
• Vlagpale van die Suid-Afrikaanse Nasionale Weermag, soos bepaal in die “Permanente Magregulasies”
• Die belangrikste doeane-geboue in en aan die grense van die Republiek van Suid-Afrika
• Skepe onder Suid-Afrikaanse vlag, in ooreenstemming met die regulasies in afdeling 65 van die Handelskeepvaartwet, 1951 (Wet 57 van 1951)
• Alle Suid-Afrikaanse polisiekantore
• Alle buitelandse kantore van Suid-Afrika

Vertoning van die vlag saam met ander nasionale vlae

Indien twee nasionale vlae, waaronder dié van Suid-Afrika, aan gekruisde stokke hang, moet die vlagpaalkante van die vlae na mekaar wys en die vlae moet volledig kan wapper. Die bokant van die stok van die Suid-Afrikaanse vlag moet aan die regterkant wees (wanneer van voor gesien word).

Wanneer die Suid-Afrikaanse vlag in die lug saam met ander nasionale vlae gehang word is daar verskeie reëls wat die manier bepaal hoe die vlag behandel moet word. Binne Suid-Afrika moet die Suid-Afrikaanse vlag altyd die ereposisie kry; dit beteken dat die vlag die verste na regs van al die vlae moet hang (aan die linkerkant wanneer dit van voor af gesien word). Alle ander nasionale vlae moet daarna in alfabetiese volgorde volg en dit moet ongeveer so groot soos die Suid-Afrikaanse vlag wees. Elke vlag moet aan ’n afsonderlike stok gehang word en die Suid-Afrikaanse vlag moet altyd eerste gehys en laaste gestryk word.

Vertoning van die vlag met nie-nasionale vlae

Wanneer die vlag saam met ander vlae getoon word wat nie nasionale vlae is nie, soos reklamebaniere of bedryfsvlae, moet alle vlae aan ’n aparte stok hang en moet die Suid-Afrikaanse vlag óf voor die ander vlae hang, óf in die middel van die vlae óf aan die linkerkant (van voor af gesien). Wanneer die Suid-Afrikaanse vlag in ’n optog gebruik word saam met ander vlae, moet die vlag aan die voorpunt van die optog wees; indien die vlae in een lyn is moet die Suid-Afrikaanse vlag aan die regterkant wees.

Gebruik van die vlag in geboue

Wanneer die vlag binnenshuis in sale by openbare vergaderings of byeenkomste getoon word, moet die vlag altyd die ereposisie inneem: indien dit langs die spreker getoon word, moet dit aan die regterkant van die spreker wees; wanneer dit elders in die saal is moet dit regs van die publiek wees.

Die vlag behoort in sy geheel getoon te word, d.w.s. met ’n volledig uitgespreide rooi baan aan die bokant. Indien die vlag vertikaal gehang word op die muur agter die podium moet die rooi baan vir die toeskouers aan die linkerkant wees met die swart driehoek bo-aan.

Halfmas

Die vlag mag halfstok of halfmas gehang word as teken van rou, maar slegs indien die president toestemming daarvoor gee. Hy bepaal self ook die datum wanneer die rouperiode oor is. Die oorsprong van hierdie tradisie is om plek te hou vir die tradisioneel onsigbare vlag van dood.

Wanneer die vlag halfmas gehys word moet dit eers tot heel bo gehys word en dan stadig tot in die halfmasposisie laat sak word. Voordat die vlag gestryk word, bv. met sonsondergang of aan die einde van die rouperiode, moet die vlag eers weer tot bo-aan die vlagpaal gehys word en dan gestryk word. Slegs die Suid-Afrikaanse vlag mag halfmas gehys word, alle ander vlae moet op normale hoogte bly.

Ontmanteling

As die vlag nie meer in ’n behoorlike toestand is nie, moet ’n vlag met waarde weggedoen word, verkieslik deur dit te verbrand.

Karakters

In die Unicode-standaard kan die vlag voorgestel word as ’n kombinasie van die streeksaanwysers 🇿 (kodepunt in die Unicode-blok addisionele ingeslote alfanumeriese karakters) en 🇦: 🇿🇦.

Sien ook

• Gay Pride-vlag van Suid-Afrika
• Nasionale lied van Suid-Afrika
• Lys van Nasionale Simbole van Suid-Afrika
• Vlae van Suid-Afrika
• Wapen van Suid-Afrika

Bronnelys

• (en) Harry Saker (1980). The South African flag controversy, 1925–1928. Kaapstad: Oxford University Press.
• (af) Cornelis Pama (1984). Die vlae van Suider-Afrika. Kaapstad: Tafelberg. ISBN 978-0-624-02070-7.
• (en) Frederick Brownell (Maart 1994). "The Union Jack over Southern and Central Africa: 1795–1994". SAVA Journal (Suider-Afrikaanse Veksillologiese Vereniging. Randburg. ISBN 0-620-18833-2.
• (en) J. A. Van Zyl (April 1995). "The History of Flags of South Africa before 1900". SAVA Journal (Suider-Afrikaanse Veksillologiese Vereniging). Randburg. ISBN 0-620-19798-6.
• (en) Denis Beckett (2002). Flying with Pride: The Story of the South African Flag. Pretoria: WildNet Africa. ISBN 978-0-620-28903-0.

Eksterne skakels

• (en) Suid-Afrika by Flags of the World.
• (en) South Africa (1910–1928) by Flags of the World.
• (en) Suid-Afrikaanse Regeringswebwerf oor die vlag
• (en) Dimensies van die vlag Geargiveer 19 Augustus 2002 op Wayback Machine
• (en) Suid-Afrikaanse vlag (gesprekke?)
• (en) southafrica.info: Fly, the beloved flag
• (en) "Flag of South Africa". Encyclopædia Britannica. Besoek op 17 Desember 2020.