Verhewe moeras

Lugopname van sewe van die belangrikste verhewe moerasse in Wallis, 2017.

Ewiges Meer Natuurreservaat, verhoogde moeraselement van die oorblyfsels van 'n moeras in Oos-Friesland

Turfmos - 'n drywende mat op 'n opgeslikte verhewe moerkolk.

Verhewe moerasse, ook ombrotrofe moerasse of hoogveen genoem, is suur, nat habitatte wat min minerale soute bevat en die tuiste is van flora en fauna wat sulke ekstreme toestande kan hanteer. Hoogveen, in teenstelling met veen, word uitsluitlik gevoed deur presipitasie (ombrotrofie) en van minerale soute ingevoer uit die lug. Hulle verteenwoordig dus 'n spesiale soort moeras, hidrologies, ekologies en in terme van hul ontwikkelingsgeskiedenis, waarin die groei van veenmosse oor eeue of millennia 'n deurslaggewende rol speel. Hulle verskil ook in karakter van kombersmoerasse wat baie dunner is en in natter, bewolkte klimaatsones voorkom.

Verhewe moerasse word erg bedreig deur turfkap en besoedeling deur minerale soute uit die omliggende land (as gevolg van landbou en nywerheid). Die laaste groot verhewe moerasgebiede word in Wes-Siberië en Kanada aangetref.

Terminologie

Verskillende lae van 'n verhewe moeras: plantreste, wit turf en swart turf (van bo af).

Die term verhewe moeras is afgelei van die feit dat hierdie soort moeras mettertyd in hoogte styg as gevolg van veenvorming. Hulle is soos sponse turfmos, vol water, wat 'n min of meer koepelvorm in die landskap vorm. In Duitsland sal die term Hochmoor ("hoë moeras"), streng slegs verwys na die klassieke lensvormige moeras in Noord-Duitsland. Die moeras word nie beïnvloed deur mineraalryke grondwater of oppervlakwater nie, maar word uitsluitlik deur neerslae gevoer - hoofsaaklik reënwater, vandaar hul alternatiewe Duitse benaming van Regenmoor of "reëngevoerde moeras". Laasgenoemde verwys dus na alle moerasse, nie net die gehewe of slegs effens geboë nie, maar wat tog gekenmerk word deur 'n uiterste tekort aan minerale sout en ander gevolglike ekologiese eienskappe.

'n Lewende verhewe moeras het 'n vogtige, gebalanseerde klimaat nodig om in te groei. Die hoeveelheid neerslag moet groter wees as die waterverliese deur afvoer en verdamping. Daarbenewens moet die neerslag eweredig deur die jaar versprei word.

Ontwikkeling

Verhewe moerasse ontwikkel al ongeveer 11 000 jaar lank in Europa, sedert die begin van die Holoseen en na die terugtrek van die laaste ysplaat. Veen het na vore gekom onder die invloed van grondwater. Suurstoftekorte en hoë suurgehalte in die voortdurend klam substraat het die ontbinding van dooie plantdele gerem en gelei tot veenvorming.

Die hoofbestanddele van die turf is wortelagtige turfmosse wat stadig in hoogte groei, terwyl die onderste laag terselfdertyd turf word, aangesien die lug uitgesluit word. Afhangend van die geografiese ligging, is verskillende soorte veenmos betrokke by die maak van 'n verhewe moeras. Die groeitempo van die turflaag is slegs ongeveer 'n millimeter per jaar.

Eksterne skakels

• Das Ewige Meer (beskrywing van 'n groot verhewe moerasres in Oos-Friesland)
• Peatlands op Wayback Machine (archived 1 Oktober 2010) (baie insiggewende bladsy oor moerasse in Ierland, Engels)
• Wassjugan-Moor op Wayback Machine (archived 18 April 2013) (pdf; 35 kB)
• Bargerveen, Omgewingsherstelgebied in die Bargerveen Natuurreservaat; in die Nederlandse Wikipedia.

Hierdie artikel is in sy geheel of gedeeltelik vanuit die Engelse Wikipedia vertaal.