Rooi ster
Die vyfpuntige rooi ster, 'n pentagram sonder die inwendige vyfhoek (★), is 'n simbool van die kommunisme asook van die breër sosialisme in die algemeen. Daar word soms gereken dat die vyf punte van die ster 'n arbeider se hand voorstel, asook die vyf kontinente. 'n Minder algemene voorstelling is dat die vyf punte op die ster veronderstel was om die vyf groepe voor te stel wat Rusland na kommunisme sou lei, naamlik die jeug, die leër, die industriële werkers, die landbouwerkers of landelike bewoners en die intelligentsia. Dit was een van die embleme, simbole en seine wat die Sowjetunie verteenwoordig het onder leiding van die Kommunistiese Party, saam met die hamer en sekel. In hierdie konteks het die rooi ster berugtheid verwerf as 'n simbool van totalitarisme en staatsterreur, asook 'n besettingsimbool in baie lande.
Geskiedenis
[wysig | wysig bron]
Een beweerde oorsprong van die ster kan in 'n massapolitiekebeweging gevind word in die Russiese burgeroorlog en die einde van die Eerste Wêreldoorlog, maar die skepper daarvan (indien enige) is onbekend. Daar word geredeneer dat Russiese troepe wat op die vlug geslaan het teen die Oostenrykse en Duitse fronte hulself in 1917 in Moskou bevind het en met die Moskowiete begin meng het. Om die Moskowitiese troepe te onderskei van dié wat op die vlug geslaan het, het die offisiere bliksterre aan die Moskowitiese besettingsoldate uitgedeel om op hul hoede te dra. Toe die troepe by die Rooi Leër en die Bolsjewiste aangesluit het, het hulle die bliksterre rooi geverf (die kleur van sosialisme) om die oorspronklike rooi ster te skep.[1] 'n Ander beweerde oorsprong vir die rooi ster het te doen met 'n beweerde botsing tussen Leon Trotsky en Nikolai Krilenko. Krylenko, wat 'n Esperantis was, het 'n groen ster ('n teken van Esperanto) op sy lapel gedra; Trotsky het navraag gedoen oor die betekenis van die ster en het die verduideliking gekry dat elke punt van die ster die vyf oorspronklike kontinente voorstel. Toe Trotsky dit hoor het hy aanbeveel dat die soldate van die Rooi Leër 'n soortgelyke rooi ster moes dra.[2]
Ander gebruike
[wysig | wysig bron]
Na die aanvaarding van die rooi ster as 'n embleem van die Sowjetunie, het dit ook 'n simbool vir kommunisime in die groter sin geword. Die simbool het een van die mees prominente simbole van die Sowjetunie geword en dit het alle amptelike geboue, toekennings en insinjes versier. Soms is die hamer en sekel binne-in of onder die ster afgebeeld. In 1930 is die Orde van die Rooi Ster ingestel en gegee aan personeel van die Rooi Leër en Sowjetvloot vir "uitstaande diens in die saak van die verdediging van die Sowjetunie in tye van oorlog sowel as vrede". Die gebruik daarvan het vinnig na ander Kommunistiese state en organisasies gesprei.
Die rooi ster is deur verskeie kommunistiese state aanvaar en gewoonlik op hul onderskeidelike vlae en wapenskilde; byvoorbeeld, op die vlag van die Sosialistiese Federale Republiek van Joego-Slawië. Seperatistiese en sosialistiese bewegings het soms ook die rooi ster aangeneem, soos die Estelada vlag in die Katalaanse lande.
Soos wat die rooi ster na kommunisme in die Ooste versprei het, is dit aangepas: terwyl sommige state die ster gehou het soos dit was het sommiges 'n geel ster op 'n rooi agtergrond gebruik vir dieselfde simboliek. Die Verre-Oostelike Republiek het 'n geel ster gebruik op sy militêre uniforms gebruik, en op die vlag van die Volksrepubliek China is vyf geel sterre op 'n rooi agtergrond. In Brasilië het die ster egter rooi gebly.
Die Russiese militêre koerant word ook die Rooi Ster (Russies Krasnaja Zwezda) genoem. Verskeie sportklubs van lande wat deur Kommunistiese partye geregeer is het die rooi ster as simbool gebruik en Rooi Ster Belgrado (Serwies Crvena zvezda (Црвена звезда)) en Roter Stern Leipzig het hulself daarna vernoem. Sedert die val van die Oosblok is die rooi ster in sekere lande verbied.
In 1970 is die Rote Armee Fraktion of Rooi Leër Faksie (RAF) amptelik gestig. Die RAF, wat homself as 'n kommunistiese "stedelike guerrilla"-groep beskryf het, was 'n na-oorlogse linkse terroristiese organisasie in Wes-Duitsland. Die hoogs-herkenbare simbool was 'n rooi ster en 'n Heckler & Koch MP5. Die RAF was van 1970 tot 1998 aktief en het talryke misdade, veral in die herfs van 1977 (Noordelike Halfrond) gepleeg, wat tot 'n nasionale krisis gelei het wat bekend gestaan het as "Duitse Herfs". Dit was verantwoordelik vir 34 moorde — waaronder sekondêre teikens soos chauffeurs en lyfwagte — en baie beserings in sy bestaan van amper 30 jaar.
Die rooi ster is ingesluit in die vlag van die Ejército Zapatista de Liberación Nacional (EZLN) of Zapatista Weermag van Nasionale Bevryding met sy stigting in 1994. Die EZLN, 'n gewapende revolusionêre groep wat in Chiapas, Meksiko gebaseer is, se naam kom van die Meksikaanse opstandeling Emiliano Zapata en word dikwels verteenwoordig deur Subcomandante Marcosalhoewel hy nie die leier is nie. Dieselfde vlag, 'n swart vlag ('n anargistiese simbool) met 'n rooi ster is gebruik deur die Amerikaanse musiekgroep Rage Against the Machine — wat uitgesproke ondersteuners van die EZLN en ander linkse sake was. Die rooi ster word ook gebruik deur die Werkersparty in Brasilië en deur die militante Suid-Afrikaanse krotbewonersbeweging by name Abahlali baseMjondolo.
Hugo Chávez en sy ondersteuners in Venezuela het die rooi ster in talryke simbole en logos gebruik en het ook voorgestel dat dit ingesluit moet word in die logo van die Verenigde Sosialistiese Party van Venezuela (PSUV). Dit is ook in 2007 gebruik as simbool van die "5 enjins van die Bolivariaanse Sosialistiese Revolusie in Venezuela.
Heraldiek
[wysig | wysig bron]-
-
Wapenskild van Nieu-Seeland (1956) -
Wapenskild van Zimbabwe (1981) -
Wapenskild van Pierre de Lannoy 1445–1510 -
Wapenskild van Algerië (1971) -
Wapenskild Sirië (1930–1958 en 1961–1963) -
Wapenskild van Djiboeti (1977) -
Wapenskild van Blason ville (Puy-de-Dôme) -
Wapenskild van Minas Gerais, Brasilië -
Wapenskild van Fontanella, Oostenryk -
Wapenskild van Tunisië -
Wapenskild van I Squadriglia Caproni (1918) -
Wapenskild van Kaulsdorf (Saale)
Rooi ster in etikette en logo's
[wysig | wysig bron]
Die Rooi ster is ook deur die Texaco oliemaatskappy gebruik voor 1966. Sy oorsese afdeling, Caltex, het ook die rooi ster gebruik. Die Red Star Auto Manufacturing Company gebruik ook die rooi ster in hul naam maar sover bekend nie in hul logo nie.
Wetlike status
[wysig | wysig bron]Die Rooi Ster en die Hamer en Sekel word beskou deur sommiges as die besettingsimbole asook simbole van totalitarisme en staatsterreur beskou, veral in lande wat voorheen in die invloedsfeer van die Sowjetunie was. Ooreenstemmend het Letland en Litaue[3] die gebruik van die simbole in die openbaar beperk, terwyl Hongarye[4] slegs die hamer-en-sekel-simbool verbied het. 'n Soortgelyke wet is in Estland oorweeg, maar het uiteindelik misluk in 'n parlementêre komitee waar gemeen is dit perk grondwetlike vryhede, soos die vryheid van spraak, is.
Die Europese Menseregtehof het uitspraak gelewer teen die wette wat hierdie simbool verbied, omdat dit beskou is as strydig met basiese menseregte, soos die vryheid van spraak en uitdrukking.[5][6] Hierdie beslissing maak die nasionale wette van EU-lidlande tot niet.[7] Die besluit is vergelyk[8] met die wetgewing met betrekking tot die simbole van Nasionale Sosialisme, wat steeds verbied word in sekere EU-lidlande, insluitend Duitsland en Frankryk.
Versoeke aan die Europese Unie om Sowjet en Nazisimbole te verban kom gereeld van politici in lande soos Litaue, Estland, Tsjeggië, Hongarye en Slowakye. Die Europese Kommissaris vir Justisie, Franco Frattini, het aanvanklik die idee ondersteun maar voorstelle is uiteindelik teruggetrek omdat daar nie konsensus was om die simbole te verban nie.[9]
In Slowenië word die Rooi Ster gerespekteer as simbool van weerstand teen fascisme en nazisme. Op 21 Maart 2011 het Slowenië 'n twee-Euro gedenkmunt (met 'n groot rooi ster wat noodwendig die kleur van die munt is) uitgereik om die 100ste herdenking van die geboorte van Franc Rozman, 'n Partizanbevelvoerder, te stempel.
Verwysings
[wysig | wysig bron]- ↑ Khvostov, Mikhail (1996), The Russian Civil War (1) The Red Army Published by Men-At-Arms ISBN 1-85532-608-6
- ↑ Pri La Stelo: Militista simbolo
- ↑ BBC NEWS | Europe | Lithuanian ban on Soviet symbols
- ↑ Hungarian Criminal Code 269/B.§ (1993.)
- ↑ ECHR judgment in case Vajnai v. Hungary
- ↑ "Wearing a red star in Hungary 'is a basic human right' : Europe World". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 6 Augustus 2020. Besoek op 19 November 2009.
- ↑ "argiefkopie". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 22 Maart 2009. Besoek op 19 November 2009.
- ↑ http://index.hu/belfold/csillag0624/ Europese Hof oorweeg Werkersparty se rooi ster — in Hongaars
- ↑ "EU ban urged on communist symbols". BBC News (in Engels). 3 Februarie 2005. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 30 April 2020. Besoek op 22 Mei 2010.
 |
Wikimedia Commons bevat media in verband met Rooi Ster. |
| Hierdie artikel is in sy geheel of gedeeltelik vanuit die Engelse Wikipedia vertaal. |
